Ba'o VN: Ba^ng khua^ng xu+' nghe^. (pha^`n 4)

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

"Ai ddi qua Nghe^. Ti~nh,
      ma` kho^ng du+`ng Quy`nh Lu+u ta
 DDo+`i (?) ho^m nay ro^.ng mo+?
      xa ba't nga't cha^n tro+`i..."   Ha?i.
-----------------------------------------------------------------

Ba^ng khua^ng xu+' nghe^.

Hoa`ng Hu+~u Ca'c

(Tie^'p theo va` he^'t)

Ca'i tho+`i ru+o+'c dduo^'c, doanh nghie^.p la`m a(n pha't dda.t nha^'t o+?
Nghe^. An la` xi' nghie^.p sa?n xua^'t dduo^'c. Sa?n xua^'t ca^y dduo^'c
kho^ng ddo`i ho?i ky~ thua^.t cao sie^u la('m. Sa('t ta^y cuo^'n la.i theo
hi`nh loa ke`n, ha`n cho ki'n dde^? da^`u kho^ng cha?y ra, phi'a du+o+'i co'
mo^.t ddoa.n ca'n ba(`ng go^~ dde^? ca^`m. Ma(.t ha`ng na`y kho^ng pha?i
tie^'p thi. qua?ng ca'o ma` la`m ra bao nhie^u, ba'n he^'t ve`o ba^'y nhie^u. 

Ca'c o^ng tho+. sa('t o+? Nghe^. An co`n mo^.t co+ may la`m a(n nu+~a. a^'y
la` phong tra`o la`m kinh te^' ca^'p huye^.n o+? Quy`nh Lu+u. Nga`y a^'y, bao
nhie^u cuo^'c ba`n re`n ra dde^`u ba'n he^'t. 

Trong khi o+? Ddo^` So+n, o+? Ha` Ba('c, ca'c HTX no^ng nghie^.p ddang a^m
tha^`m chia ruo^.ng ra, khoa'n sa?n pha^?m dde^'n ho^. xa~ vie^n thi` o+?
Nghe^. An la.i ta^.p trung ca? huye^.n la.i tha`nh mo^.t ddo+n vi. kinh te^'.
Kha^?u hie^.u du+.ng ddo? cho'i sa't quo^'c lo^. 1A, dda^`u ddi.a gio+'i
Quy`nh Lu+u - thay tro+`i, ddo^?i dda^'t, sa('p dda(.t la.i giang so+n. Trong
xo'm tho^n, tre^n nhu+~ng bu+'c tu+o+`ng tra('ng, la` mo^.t kha^?u hie^.u
kha'c co`n quye^'t lie^.t ho+n - kho^ng vo^'n, kho^ng va^.t tu+, kho^ng ky~
su+ cu~ng xa^y du+.ng tha`nh co^ng chu? nghi~a xa~ ho^.i. Ngu+o+`i xu+'
Nghe^. la`m kho^ng gio^'ng ai, no'i cu~ng kho^ng gio^'ng ai, ca^u kha^?u
hie^.u cu~ng gieo va^`n. Chu' em o+? Quy`nh Lu+u vie^'t thu+ cho to^i, ke^?
chuye^.n la`m kinh te^' ca^'p huye^.n cu~ng xuo^i va^`n la('m: "Xo'm la`ng
gio+` ddo^?i kha'c. Ruo^.ng pha' he^'t bo+`, ddo^`ng ruo^.ng ba't nga't. Mo.i
ngu+o+`i thu+.c hie^.n bie^.n pha'p tam vo^ - ma. vo^ sa^n, da^n vo^ ru', dd.
vo^ vo`ng". 

i't la^u sau, to^i ve^` Quy`nh Lu+u tha^'y em to^i va'c cuo^'c ddi cuo^'c
ruo^.ng. 

- Sao kho^ng ca`y ma` la.i cuo^'c? - to^i ho?i. 

- Ca`y ta^.p the^?, tru hu'c cha('c que` ca(?ng (tra^u dda'nh nhau ga~y
cha^n) he^'t ro^`i. 

To^i su+~ng ngu+o+`i cho+.t nghi~: "Mo^.t lo^'i la`m a(n kie^?u "dda.i
tra.i", dde^'n tra^u bo` cu~ng kho^ng chi.u ddu+o+.c thi` chuye^.n ca^'p
huye^.n o+? Quy`nh Lu+u ho?ng ro^`i". Va`, chu' em hay no'i va^`n cu?a to^i
vie^'t thu+ ra Ha` No^.i: "Ba'c o+i, gio+` ddo'i to ro^`i, pha?i nghi~ ca'ch
chi kie^'m a(n tho^i". 

Ca? nu+o+'c ta dda^u dda^u cu~ng pha?i la`m cuo^.c ca'ch ma.ng ve^` quan he^.
sa?n xua^'t nhu+ng kho^ng o+? dda^u la`m nhu+ Quy`nh Lu+u. 

Mo^ hi`nh ca^'p huye^.n Quy`nh Lu+u la` thi' nghie^.m cuo^'i cu`ng cu?a mo^.t
kie^?u la`m a(n, mo^.t le^` lo^'i chi? dda.o kinh te^'. Phong tra`o tha^'t
ba.i nhanh cho'ng la` mo^.t may ma('n lo+'n. 

Chuye^.n thay tro+`i ddo^?i dda^'t na(m xu+a gio+` ngu+o+`i Quy`nh Lu+u ddang
co^' que^n ddi nhu+ xua mo^.t ky? nie^.m buo^`n, nhu+ng ddo^.i ngu~ ca'n bo^.
cu?a Nghe^. An thi` kho^ng the^? que^n ddu+o+.c, bo+?i dda^'y la` ba`i ho.c
cha('t ra tu+` co^ng cu?a, mo^` ho^i va` nu+o+'c ma('t cu?a ha`ng trie^.u
ngu+o+`i da^n lao kho^?. Co' le~ vi` the^' ma` ddo^.i ngu~ ca'n bo^. cu?a
Nghe^. An the^' he^. ba^y gio+` ddang ba^'m chi' quye^'t la`m ba(`ng ddu+o+.c
mo^.t ca'i gi` ddo' lo+'n lao, thie^'t thu+.c, i'ch nu+o+'c, lo+.i da^n. Va`
ca'ch la`m cu?a ho. hoa`n toa`n kha'c. Nga`y xu+a chu+a la`m dda~ no'i, la`m
mo^.t no'i mu+o+`i thi` gio+` dda^y, ho. a^m tha^`m la`m ma` i't no'i. O^ng
Ho^` Xua^n Hu`ng da(.n to^i: "Ha~y im la(.ng. i't nha^'t cu~ng pha?i im
la(.ng cho dde^'n na(m 2000". 

To^i ga(.p o^ng Hoa`ng Trung Cha^u - gia'm ddo^'c So+? du li.ch Nghe^. An: 

- Hi`nh nhu+ So+? ca'c anh ddang xa^y du+.ng mo^.t ca'i gi` ddo' to la('m
pha?i kho^ng? 

- Vu+`a vu+`a tho^i, nhu+ng hy vo.ng ta.o ddu+o+.c mo^.t ddie^?m nha^'n cho
Vinh. 

- Nghe no'i va`i na(m ga^`n dda^y ca'c anh la`m ddu+o+.c nhie^`u vie^.c. 

- Bu+o+'c dda^`u cu~ng la`m ddu+o+.c mo^.t so^' vie^.c. Nhu+ng anh ddu+`ng
vie^'t gi` ca?. Va` cu~ng ddu+`ng ho?i nu+~a. Gio+` mo+`i anh ve^` nha` to^i,
uo^'ng che'n ru+o+.u. 

Trong the^' he^. ca'n bo^. cu?a Nghe^. An ho^m nay ma` to^i ddu+o+.c ga(.p
trong chuye^'n ddi vu+`a ro^`i, chi? rie^ng o^ng gia'm ddo^'c bu+u ddie^.n
la` chi.u no'i nhie^`u vo+'i to^i nhu+ng la.i chi? no'i ve^` chuye^.n do+?: 

- Anh muo^'n ti`m hie^?u ve^` bu+u ddie^.n Nghe^. An? Chu'ng to^i co`n
nhie^`u chuye^.n do+? la('m. Doanh nghie^.p la`m a(n pha't dda.t nha^'t o+?
Nghe^. An ba^y gio+` la` xi' nghie^.p sa?n xua^'t ho`m kho'a ddie^.n thoa.i.
Ha`ng la`m kho^ng ki.p ba'n, cung kho^ng dda'p u+'ng ddu+o+.c ca^`u. Ban,
so+? na`o cu~ng the^'. Ma'y ddie^.n thoa.i bi. kho'a la.i, chi? nghe ddu+o+.c
chu+' kho^ng go.i ddu+o+.c. Muo^'n go.i pha?i mo+? kho'a ra ma` chi`a kho'a
thi` thu? tru+o+?ng giu+~. Chi? sau khi ho^.i ddu? tho^ng tin thi` ddo^`ng
tie^`n mo+'i tro+? tha`nh ddo^`ng vo^'n va` chi? co' ddo^`ng vo^'n mo+'i co'
the^? sinh lo+`i chu+' ddo^`ng tie^`n chi? hao mo`n da^`n ddi. Bu+u ddie^.n
la` mo^.t cu+?a tho^ng tin lo+'n nha^'t ma` ngu+o+`i ta co^' ti`nh kho'a la.i
thi` co' nghi~a la` ngu+o+`i ta ddang ngu?. Va`, khi con ngu+o+`i ddang ngu?
thi` tie^`m na(ng chu+a thu+'c da^.y. To^i la`m bu+u ddie^.n, vie^.c dda^`u
tie^n la` pha?i mo+? ro^.ng ke^nh tho^ng tin cho que^ hu+o+ng chu+' doanh
so^' kho^ng pha?i la` va^'n dde^` ha`ng dda^`u, ca`ng kho^ng pha?i la` va^'n
dde^` quan tro.ng nha^'t. 

Chi'nh ngu+o+`i no'i "Chu'ng to^i co`n nhie^`u chuye^.n do+? la('m" a^'y,
na(m 1996 dda~ thay ma(.t tu+. ve^. bu+u ddie^.n Nghe^. An ddo'n nha^.n danh
hie^.u anh hu`ng lu+.c lu+o+.ng vu~ trang, Hua^n chu+o+ng Lao ddo^.ng ha.ng
Nha^'t va` Co+` thi ddua xua^'t sa('c nha^'t cu?a nga`nh Bu+u ddie^.n Vie^.t
Nam. Nhu+ng o^ng kho^ng he^` no'i vo+'i to^i ve^` nhu+~ng tha`nh ti'ch ddo',
chi? ke^? vo+'i nha` ba'o nhu+~ng chuye^.n "co`n do+? la('m". 

a^'y la` mo^.t ddie^?m kha'c, to^i ghi nha^.n ddu+o+.c tu+` the^' he^. ca'n
bo^. cu?a Nghe^. An ho^m nay. Chi'nh ho. la` nhu+~ng ngu+o+`i ddang dda'nh
thu+'c tie^`m lu+.c cu?a xu+' Nghe^.. 

Mo^.t la^`n, to^i ho?i o^ng Ho+.p (lu'c ddo' co`n la`m tru+o+?ng Ban tuye^n
gia'o ti?nh u?y, gio+` la` pho' bi' thu+ ti?nh u?y Nghe^. An) ra(`ng: 

- Theo anh, tie^`m lu+.c lo+'n nha^'t cu?a Nghe^. An la` ca'i gi`? 

- La` chi'nh con ngu+o+`i Nghe^. An - o^ng dda'p ngay - Ngu+o+`i Nghe^. An
tuye^.t vo+`i la('m, nhie^.t huye^'t, trung tha`nh sa('t son vo+'i Dda?ng,
chi.u thu+o+ng chi.u kho'. 

O^ng Ho+.p dda~ no'i ddu'ng. Nghe^. An la` mo^.t ti?nh thie^'u dda^'t, thu+`a
tro+`i, thu+`a gio' la`o, na('ng lu+?a, thu+`a lu~ lu.t, ba~o to^' va`
thie^'u nhu+~ng ca'nh ddo^`ng tha(?ng ca'nh co` bay. Trong lo`ng dda^'t xu+'
Nghe^. co' thie^'c, co' sa('t, co' ru-bi, co' than, co' va`ng nhu+ng ca'i gi`
cu~ng manh mu'n, nho? be', nghi~a la` ca'i gi` cu~ng co' ma` cha(?ng co' ca'i
gi`. Co`n con ngu+o+`i cu?a Nghe^. An thi` tuye^.t vo+`i va` su+'c ngu+o+`i
o+? Nghe^. An la` vo^ ta^.n. 

Na(m 1980, mo^.t ca'n bo^. la~nh dda.o o+? Nghe^. An dda~ co' mo^.t pha't
hie^.n nhu+ sau: Ne^'u huy ddo^.ng mo^~i ngu+o+`i da^n Nghe^. An mu+o+`i
nghi`n ngu+o+`i thi` kho', nhu+ng ne^'u huy ddo^.ng mo^~i ngu+o+`i mu+o+`i
nga`y co^ng lao ddo^.ng thi` de^~. 

Vo^'n sinh ra va` lo+'n le^n o+? xu+' Nghe^., to^i xem ddo' la` mo^.t pha't
hie^.n tuye^.t vo+`i. Vo+'i da^n xu+' Nghe^., mo^.t khi la~nh dda.o dde^`
xu+o+'ng mo^.t vie^.c gi` thi` la^.p tu+'c vie^.c ddo' se~ tro+? tha`nh phong
tra`o qua^`n chu'ng. Va` khi dda~ co' phong tra`o thi` nghe^. thua^.t la~nh
dda.o o+? Nghe^. An kha'c ha(?n ca'c no+i kha'c. Ne^'u o+? no+i kha'c, nghe^.
thua^.t la` nuo^i phong tra`o thi` o+? Nghe^. An, nghe^. thua^.t la` ki`m
giu+~ dde^? phong tra`o kho^ng pha't trie^?n qua' dda`: vie^.c xa^y du+.ng
cuo^.c so^'ng co^.ng sa?n chu? nghi~a trong ca'c la`ng Xo^ vie^'t na(m ba
mu+o+i, ba mo^'t, vie^.c ru+o+'c dduo^'c, vie^.c thay tro+`i ddo^?i dda^'t
o+? Quy`nh Lu+u, ta^'t ca? dde^`u la` ha^.u qua? cu?a su+. qua' dda`. 

Mo^.t nha^n da^n sa('t son va` ta^m huye^'t nhu+ the^', khi la~nh dda.o ba('t
ddu'ng ma.ch, chi? ddu'ng ddu+o+`ng thi` co' the^? la`m ne^n ky` ti'ch. 

Na(m 1996, Nghe^. An dda~ gia nha^.p ca^u la.c bo^. 500 ty?, ddie^.n dda~
ve^` ta^.n tho^n xo'm, ddu+o+`ng da^y bu+u ddie^.n dda~ ve^` to+'i ca'c ba?n
vu`ng cao, nhie^`u con ddu+o+`ng o+? no^ng tho^n dda~ ddu+o+.c nhu+.a ho'a.
Nhu+~ng ca'i ddo', o^ng Ho^` Xua^n Hu`ng dda~ no'i vo+'i to^i tu+` mu`a he`
na(m 1995 o+? Cu+?a Lo`, nhu+ng lu'c ddo' mo+'i chi? la` phu+o+ng hu+o+'ng
ke^' hoa.ch va` mo^'c tho+`i gian la` na(m 2000. Nghi~a la` trong da(.m da`i
dde^'n ddie^?m mu't cuo^'i cu`ng cu?a the^' ky?, ngu+o+`i que^ to^i dda~
vu+o+.t mo^'c tho+`i gian. Que^ to^i ddang ba^'m bu+o+'c ddi le^n ba(`ng
ta^'t ca? nhu+~ng ga('ng go?i tha^m tra^`m. Ne^'u nga`y xu+a la` ngo.n lu+?a
ro+m bu`ng le^n ro^`i vu.t ta('t thi` ba^y gio+` la` cu.c than ho^`ng vu`i
trong tro tra^'u, ngun ngu'n cha'y va` no'ng qua mo.i tho+`i gian. 

Que^ to^i nghe`o va` dda~ tra? gia' dda('ng cay cho su+. nghe`o. Nhu+ng ba^y
gio+` thi` to^i tin - ra^'t tin o+? su+. tra^`m ti~nh ma` be^`n cha(.t cu?a
xu+' Nghe^. ho^m nay. 

------------------------