[Truye^.n] DDa^'t ca(`n

["Thanh Long To" <ah911@niah.affrc.go.jp>]

Truye^.n nga('n

DDa^'t ca(`n

Tra^`n Kim Tha`nh

Gia'o su+ Nguye^~n Thanh ve^` DDo^`ng Ga(ng cu~ng la` su+. ti`nh co+`.
Ca^u chuye^.n ba('t dda^`u tu+` buo^?i mo^.t chie^'c xe u-oa't bu.i
phu? ki'n ti`m ddu+o+`ng va`o khoa?ng sa^n ro^.ng lo+'n, sa.ch se~
cu?a vie^.n nghie^n cu+'u\. Ma^'y ngu+o+`i xuo^'ng xe khie^'n mo.i
ngu+o+`i trong vie^.n ca`ng chu' y'. Tre? co', gia` co'... Ngu+o+`i
na`o cu~ng la^'m lem bu.i ddu+o+`ng va` no^~i e de` ngu+o+.ng nga^.p
de^~ nha^.n tha^'y khi bu+o+'c le^n the^`m dda' nha(~n bo'ng cu?a
vie^.n. DDo' la` ddoa`n ca'n bo^. ca'c ca^'p ca'c nga`nh o+? DDo^`ng
Ga(ng. Ho. ti`m dde^'n vie^.n dde^? mo+`i ddi'ch danh o^ng, gia'o su+
Nguye^~n Thanh, ve^` nghie^n cu+'u giu'p ddi.a phu+o+ng quy hoa.ch
sa?n xua^'t, chuye^?n ddo^?i co+ ca^'u mu`a vu. xo'a ddo'i gia?m
nghe`o\.

Chi? qua ma^'y nga`y kha?o sa't o+? ddi.a phu+o+ng, gia'o su+ dda~
tha^'y nhu+~ng ta`i lie^.u ma` o^ng va` ca'c ho.c tro` thu tha^.p ve^`
DDo^`ng Ga(ng tru+o+'c khi ho. ve^` dda^y la` ddu'ng, nhu+ng cu~ng
chu+a hoa`n toa`n no'i ddu+o+.c dda^`yddu? nhu+~ng kho' kha(n trong
ddie^`u kie^.n tu+. nhie^n, xa~ ho^.i ma` vu`ng dda^'t na`y pha?i
ga'nh chi.u\. Ruo^.ng dda^'t i't. DDa^'t ddai ba.c ma`u\. Ca'ch xa
ca'c ddu+o+`ng giao tho^ng chi'nh. Da^n cu+ ddo^ng ddu'c. Tho^n xo'm
chi chi't nhu+~ng ngo^i nha` ma'i gi.a ba.c phe^'ch, tu+o+`ng tri`nh
dda^'t be^n go^'c duo^'i, ha`ng tre co`i co.c. Thu+a tho+'t va`i ma?nh
vu+o+`n nho? ba(`ng chie^'c chie^'u, hoa(.c ma(.t ao ca.n nu+o+'c re^~
be`o re^~ rau muo^'ng ba'm sa't lo+'p bu`n kho^\. Chie^'c xe con
xua^'t hie^.n la` mo^.t hie^.n tu+o+.ng la.. To+'i dda^u cu~ng co'
mo^.t lu~ tre? va`i chu.c ddu+'a ma(.t ma`y nhem nhuo^'c, a'o qua^`n
lo^i tho^i lo^'c tho^'c ho` reo a`o a`o cha.y ba'm dduo^?i theo xe
nhu+ mo^.t dda`n ong.

Theo lo+`i o^ng Ho+'n, ca'n bo^. xa~, tru+o+'c dda^y ta^y DDo^`ng
Ga(ng la` mo^.t vu`ng tru` phu', da^n cu+ ddo^ng ddu'c. Nghe^` nuo^i
ta(`m ra^'t pha't trie^?n vo+'i nhu+~ng ca'nh ddo^`ng da^u ke'o da`i
hai be^n bo+` con so^ng La^~m. So^ng La^~m ddo^?i do`ng. Nguo^`n
nu+o+'c ca.n kie^.t da^`n. Da^n cu+ la^`n lu+o+.t bo? xuo^'ng nhu+~ng
vu`ng tha^'p. Ro^`i so^ng La^~m bie^'n ma^'t ha(?n. Ha`ng chu.c ha`ng
tra(m na(m nay, trong ta^m tu+o+?ng y' nghi~ cu?a ngu+o+`i DDo^`ng
Ga(ng, vu`ng phi'a ta^y la` mo^.t vu`ng tra('ng, vu`ng dda^'t che^'t.
Vu`ng dda^'t nhu+ kho^ng co' tre^n ba?n ddo^` DDo^`ng Ga(ng.

Tra'i vo+'i du+. ddoa'n cu?a o^ng Ho+'n, tha^`y tro` gia'o su+ Thanh
la.i dde^? nhie^`u tho+`i gian o+? vu`ng dda^'t na`y\. Nhu+~ng ddoa.n
kho^ng co' ddu+o+`ng o^-to^, ho. ddi bo^. to+'i\. DDang giu+~a mu`a
he`. Tro+`i na('ng ddo^? lu+?a\. Ma^'y nga`y va^'t va? cu~ng khie^'n
gia'o su+ Thanh xuo^'ng su+'c. Nhu+ng o^ng va^~n co`n ddu? de?o dai
cho co^ng vie^.c. Co`n o^ng Ho+'n thi` dda~ "bi' ma^.t" cho ngu+o+`i
le^n thi. xa~ ca'ch ba chu.c ca^y so^' dde^? mua ve^` nhu+~ng chai
nu+o+'c khoa'ng, va` ca? mo^.t bi`nh ru+o+.u bo^? sa^m cho gia'o su+
Thanh. Gia'o su+ he^'t su+'c tu+` cho^'i mo'n qua` dda(.c bie^.t
na`y\. Cu+.c cha(?ng dda~, o^ng Ho+'n vo+'i ve? ma(.t tha^.t kho^?
so+? na`i ni? co^' du'i va`o tay Bi`nh Nguye^n nho+` co^ ca^`m giu'p,
khie^'n co^ ky~ su+ kho^ng the^? no+~ lo`ng tu+` cho^'i\.

Buo^?i tru+a ho^m ddo' tie^.n ddu+o+`ng o^ng Ho+'n ddu+a mo.i ngu+o+`i
va`o nghi? o+? chu`a DDe^` tre^n vu`ng dda^'t phi'a ta^y\.

Ngo^i chu`a nho? o+? cho+ vo+ tre^n khoa?nh dda^'t giu+~a ddo^`ng
tro^'ng va('ng hoe\. Mo^.t ca^y dde^` co^? thu. de^~ chu+`ng va`i
tra(m na(m tuo^?i ta'n la' xoe` che ki'n ma'i ngo'i cu~ ky~. O^ng
Ho+'n ke^? chu`a tru+o+'c co' te^n la` chu`a DDo^`ng Gia' o+? dda^`u
la`ng DDo^`ng Gia' no^?i tie^'ng tru` phu' trong ru+`ng. Nu+o+'c
kie^.t, dda^'t ca(`n... La`ng ma.c xie^u ta'n. Chu`a ma^'t te^n. Ro^`i
la^u da^`n te^n ca^y thay te^n chu`a\.

Tha^'y xe o^-to^ la. va` ma^'y ngu+o+`i kha'ch, co^ tie^?u ddang bo+'i
khoai o+? thu+?a ruo^.ng be^n chu`a ddu+'ng da^.y ngo+ nga'c nhi`n.
Co^ ta^'t ta? cha.y ve^` mo+? co^?ng chu`a\. Bo^. qua^`n a'o na^u ba.c
co' nhie^`u mu.n va'. Bi`nh Nguye^n nhanh nha?u xuo^'ng xa'ch giu'p
gia`nh khoai vu+`a bo+'i\. Nhu+~ng cu? lang tra('ng nho+.t chi? nhi?nh
ho+n ngo'n tay, ngo'n cha^n.


- Su+ tha^`y co' trong chu`a kho^ng? O^ng Ho+'n lo+'n tie^'ng ho?i\.


- Da.. So+'m nay co' ba` o+? xo'm Tra.i ra mo+`i su+ tha^`y va`o cho
thuo^'c a..

Co^ tie^?u tra? lo+`i, vu+`a xua con cho' va`ng la^u kho^ng quen co'
kha'ch la. to+'i chu`a ddang xo^` ra su?a a(ng a(?ng.

O^ng Ho+'n quay la.i no'i vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i cu`ng ddi:


- Su+ tha^`y DDa`m Linh tru. tri` chu`a na`y bie^'t nghe^` thuo^'c
la'. Ba` con trong vu`ng va^~n thu+o+`ng dde^'n ddo'n tha^`y ve^`
chu+~a be^.nh. Ti'n nhie^.m la('m!

Tra'i vo+'i ve? be^n ngoa`i cu~ ky~ ta`n ta. cu?a chu`a DDe^`, be^n
trong chu`a ra^'t sa.ch se~, nga(n na('p. Chu`a kie^'n tru'c theo
kie^?u chu+~ nhi.. Ca'c khoa?ng dda^'t tru+o+'c ha^.u cung, ven ha`nh
lang dde^`u ddu+o+.c cuo^'c xo+'i va` tro+? tha`nh luo^'ng tro^`ng
ca^y thuo^'c nam nhu+ sa^m dda.i ha`nh, sa`i dda^'t, kim nga^n, cu'c
hoa\... xanh to^'t.

Co^ tie^?u dda~ pha xong nu+o+'c, mo+`i kha'ch va`o\. Kho^ng khi'
trong chu`a tha^.t ti~nh la(.ng. Ba gian chu`a kho^ng nhie^`u
tu+o+.ng, nhu+ng dde^`u la` tu+o+.ng go^~ xu+a, mo^~i pho mo^~i ve?.
Che` nu. vo^'i vu+o+`n chu`a nu+o+'c pha vu+`a khe'o, uo^'ng ca.n
che'n vi. di.u ngo.t mo^.c ma.c co`n vu+o+ng man ma'c o+? no+i co^?...
DDang chuye^.n va~n thi` su+ tha^`y DDa`m Linh ve^`. Su+ tha^`y
khoa?ng ga^`n na(m chu.c tuo^?i\. Da'ng ngu+o+`i ga^`y kho^\. Bu+o+'c
ddi nhe. nhu+ kho^ng co'. "A di dda` pha^.t!". Su+ tha^`y cha`o kha'ch
ro^`i la(.ng le~ va`o ca^'t tu'i thuo^'c. Khi bu+o+'c ra, tha^`y dda~
thay bo^. qua^`n a'o va?i na^u ddi ddu+o+`ng ba(`ng chie^'c ca` sa\.
Su+ tha^`y dde^'n tha('p hu+o+ng tru+o+'c ban tho+` pha^.t chi'nh
die^.n, thong tha? thi?nh ho^`i chuo^ng... xong dda^u dda^'y mo+'i
va`o ngo^`i tie^'p kha'ch.


- Mo^ pha^.t... ca'c vi. mo+'i va~ng lai chu`a!


- DDa^y la` gia'o su+ Thanh vo+'i ca'c ddo^`ng chi' o+? vie^.n nghie^n
cu+'u ve^` giu'p vu`ng ta\...


O^ng Ho+'n gio+'i thie^.u kha'ch. "Mo^ pha^.t", su+ tha^`y chi?
thoa'ng ngu+o+'c nhi`n ma^'y ngu+o+`i ro^`i la.i cu'i xuo^'ng la(.ng
le~ chuye^n the^m nu+o+'c nu. vo^'i ra che'n.


"Co' cu. Ta^.t xo'm Tra.i ra ddo'n tu+` so+'m. Da^u cu?a cu. sinh con
trai mo+'i sa'u tha'ng tuo^?i\. DDu+'a tre? chi? nhie^~m la.nh, ho\.
Nhu+ng dde^? la^u tha`nh na(.ng...". La't sau su+ tha^`y mo+'i no'i
vo+'i o^ng Ho+'n ba(`ng gio.ng no'i nhe., trong nhu+ng dde^`u dde^`u\.


Tu+` vu`ng ddo^`ng dda^'t na('ng no'ng bu+o+'c va`o chu`a, gia'o su+
Thanh tha^'y trong lo`ng thu+ tha'i, nhe. nho~m. Su+. co' ma(.t cu?a
su+ tha^`y tru. tri` chu`a DDe^` thoa.t dda^`u cu~ng kho^ng khie^'n
o^ng chu' y' la('m. Sau ca^u cha`o ho?i xa~ giao, vo+'i trang so^? tay
ghi che'p o^ng ba('t dda^`u tro+? la.i nhu+~ng y' tu+o+?ng nhen nho'm
qua ma^'y buo^?i la(.n lo^.i va^'t va? tre^n vu`ng ddo^`ng dda^'t
phi'a ta^y na`y\. Nhu+ng nu+?a chu+`ng, gia'o su+ cho+.t ngu+ng ma.ch
nghi~, nga^?ng le^n nhi`n su+ tha^`y\. Co' mo^.t ddie^`u gi` ddo'
cho+.t vu+`a lo'e le^n trong o^ng ro^`i vu.t ta('t. Co' mo^.t ne't gi`
ddo' ra^'t quen thuo^.c tre^n gu+o+ng ma(.t, trong gio.ng no'i cu?a
nha` su+ ngo^`i tru+o+'c ma(.t kia ma` o^ng kho^ng sao co' the^? nho+'
la.i ddu+o+.c. Nhu+ mo^.t la`n gio' thoa?ng qua trong ta^m tri', kho+i
da^.y mo^.t ky? nie^.m mo+ ho^` na`o ddo' dda~ chi`m sa^u du+o+'i
muo^n va`n su+. vie^.c, muo^n va`n ky' u+'c trong o^ng...


Ca^u chuye^.n giu+~a su+ tha^`y chu`a DDe^` vo+'i o^ng Ho+'n va^~n
tie^'p tu.c dde^`u dde^`u, cha^.m ra~i\. Chuye^.n na('ng no'ng hie^.n
ke'o da`i khie^'n ddo^`ng ruo^.ng trong vu`ng ca`ng kho^ kie^.t.
Chuye^.n xo'm Tra.i la.i co' the^m hai gia ddi`nh do+~ nha` bo? ddi
no+i kha'c. Na(m ho.c na`y ddi.a phu+o+ng ddi.nh mo+? the^m lo+'p
dda^`u  ca^'p mo^.t nhu+ng kho^ng sao ke'o ddu? ca'c em dde^'n
tru+o+`ng...


Gia'o su+ Thanh va^~n cha(m chu' nhi`n su+ tha^`y\. Kho^ng. O^ng
kho^ng the^? nho+' ra ddie^`u gi`. Nhu+ng ro~ ra`ng co' mo^.t ddie^`u
gi` ddo' ddang xa'o tro^.n trong ta^m tri' o^ng, khie^'n o^ng kho^ng
the^? na`o ta^.p trung suy nghi~ va`o co^ng vie^.c nhu+ tho'i quen
va^~n thu+o+`ng co'... O^ng Ho+'n ddu+'ng da^.y cha`o su+ tha^`y dde^?
ddu+a tha^`y tro` gia'o su+ Thanh tie^'p tu.c co^ng vie^.c buo^?i
chie^`u\. O^ng vui ve? no'i the^m vo+'i gia'o su+:


- Su+ tha^`y dda^y cho.n ddu+o+`ng dda.o nhu+ng va^~n ra`nh ro~ vie^.c
ddo+`i\. Nhie^`u khi le^n la`m vie^.c o+? vu`ng na`y, chu'ng to^i trao
ddo^?i vo+'i tha^`y dda^y co`n la('m va^'n dde^`, ro~ hu+o+'ng gia?i
quye^'t ho+n la` ga(.p go+~, la`m vie^.c vo+'i ca'n bo^. co+ so+?...



- Mo^ pha^.t! Su+ tha^`y DDa`m Linh cu'i dda^`u cha('p tay nie^.m
khe~:

Gia'o su+ Thanh ca('n mo^i im la(.ng. Mo^.t ddie^`u gi` ddo' la.i
tro+? la.i, la.i cho+.t lo'e le^n trong o^ng. Chie^`u ddo' tre^n
ddu+o+`ng ve^`, kho^ng ghi`m ddu+o+.c gia'o su+ Thanh ho?i:


- Su+ tha^`y chu`a DDe^`... la` ngu+o+`i vu`ng ta hay ngu+o+`i no+i
kha'c dde^'n tu o+? dda^y ha? ddo^`ng chi' Ho+'n?

O^ng Ho+'n tra? lo+`i ngay:


- Ba'o ca'o\... ngu+o+`i vu`ng du+o+'i a..


- Su+ tha^`y dde^'n tru. tri` chu`a DDe^` dda~ la^u chu+a\?


- Ba'o ca'o\... Cu~ng chu+`ng... Xem na`o\... co+~ na(m ta'm mu+o+i,
ta'm hai gi` ddo'... O^ng Ho+'n no'i the^m:... Su+ tha^`y tru+o+'c la`
thanh nie^n xung phong cho^'ng My~. Ro^`i chuye^?n sang bo^. ddo^.i\.
Co' hua^n chu+o+ng. Co' ba(`ng Du~ng si~ die^.t My~!...



"A!"... Ngo^`i ca.nh gia'o su+, co^ ky~ su+ Bi`nh Nguye^n ha' mie^.ng,
tro`n xoe ma('t nga.c nhie^n.


- The^'... the^' ddo^`ng chi' co' bie^'t te^n tha^.t cu?a su+
tha^`y\... te^n ngoa`i ddo+`i\... cu?a su+ tha^`y la` gi` kho^ng?
Gia'o su+ Thanh ho?i\.


- Ba'o ca'o\... Tru+o+'c dda^y chi? bie^'t go.i la` su+ tha^`y\... Su+
tha^`y DDa`m Linh. Kha('p vu`ng na`y, tru. tri` ca'c chu`a co' nhie^`u
su+ nu+~. Toa`n la` ca'c chi. em thanh nie^n xung phong, bo^. ddo^.i
cho^'ng My~ nga`y tru+o+'c. o+? vu`ng to^i, con ga'i la^'y cho^`ng
tu+` na(m mu+o+`i ba?y, mu+o+`i ta'm. Hai mu+o+i tuo^?i ma` chu+a co'
no+i cho^'n thi` dda~ mang tie^'ng e^' ro^`i\. Sau nga`y chie^'n
tha('ng, chi. em tro+? ve^` thu+o+`ng dda~ luo^'ng tuo^?i\. La.i ddau
o^'m, be^.nh ta^.t... do nhu+~ng na(m tha'ng o+? ru+`ng gian kho^?
va^'t va?. DDa`n o^ng nga`y sau chie^'n tranh hie^'m la('m. Chi. em
tro+? ve^`, cu~ng co' ngu+o+`i lie^`u kie^'m la^'y mu.n con. Nhu+~ng
ngu+o+`i kha'c sang ddu+o+`ng tu ha`nh. Nhu+ng thu+o+`ng ti`m dde^'n
no+i la., no+i xa mie^`n que^\... Su+ tha^`y DDa`m Linh cu~ng va^.y!
So+? di~ bie^'t chuye^.n cu~ cu?a tha^`y vi` to^i co' ngu+o+`i ba.n
co^ng ta'c o+? ti?nh ddo^.i\. Tru+o+'c ddo^`ng chi' ddo' chi? huy
mo^.t binh tra.m thuo^.c Bo^. tu+ le^.nh 559 Tru+o+`ng So+n. Mo^.t
la^`n to^i ddu+a anh le^n vu`ng na`y ti`m ddi.a ddie^?m die^~n ta^.p
cho bo^. ddo^.i ddi.a phu+o+ng, ti`nh co+` re~ va`o chu`a\...
Tha^.t
buo^`n cu+o+`i\. Chie^'n si~ dda~ la` ngu+o+`i tu ha`nh. La` su+
tha^`y ro^`i\. Nhu+ng khi tro` chuye^.n nha~ng que^n, thu? tru+o+?ng
la.i cu+' "DDo^`ng chi' Me^'n co' nho+' kho^ng... DDo^`ng chi' Me^'n
nhi?!". Ha` ha`...



- Me^'n a`? Me^'n... Binh tra.m... Gia'o su+ la^?m ba^?m khe~.

DDe^m ddo' gia'o su+ Nguye^~n Thanh kho^ng ngu?.

DDa^`u tie^n nho+' to+'i la` tie^'ng cu+o+`i\. Chao o+i, sao la.i co'
the^? co' tie^'ng cu+o+`i la?nh lo't ho^`n nhie^n dde^'n the^' o+?
ca'i binh tra.m nho? be' ddo+n ddo^.c bu?a va^y bo^'n be^` bo+?i
nhu+~ng ca'nh ru+`ng mi.t mu`ng loang lo^? ve^.t bom dda.n lu+?a kho'i
na`y\. Co^ be' ddang ti`m ba('t o^'c nu'i\. Cu+' ddu+o+.c mu+o+i con,
co^ be' la.i nga^?ng nhi`n Thanh ddang ngo^`i thu+` ngu+o+`i o+? le`n
dda' tre^n cao: "DDo^`ng chi' tie^?u ddo^.i tru+o+?ng sao la.i ngo^`i
buo^`n the^'? DDo^`ng chi' nho+' nha`. DDo^`ng chi' nho+' Ha` No^.i
pha?i kho^ng...?". Thanh kho^ng tra? lo+`i\. Anh cu~ng kho^ng buo^`n
dde^? y' dde^'n ve? tinh nghi.ch, tre^u cho.c cu?a co^ be' giao lie^n.
Thanh na(`m la.i binh tra.m na`y dda~ mo^.t tha'ng. Tie^?u ddoa`n cu?a
anh sau ddo+.t to^?ng ta^'n co^ng 58 nga`y la`m chu? tha`nh pho^'
Hue^' chi? co`n la.i ho+n bo^'n chu.c ngu+o+`i ca? ca'n bo^. chie^'n
si~ dda~ ru't ve^` cu+' dde^? bo^? sung, cu?ng co^' lu+.c lu+o+.ng.
Rie^ng Thanh bi. thu+o+ng va`o ddu`i, la.i so^'t re't ne^n ddo+n vi.
gu+?i la.i binh tra.m. The^' la` ba tha(`ng na(m thu+' hai cu`ng ti`nh
nguye^.n nha^.p ngu~ mo^.t nga`y gio+` chi? co`n la.i mi`nh Thanh.
Ta^'n bi. bom ngay tre^n ddu+o+`ng va`o chie^'n tru+o+`ng. Nghi~a hy
sinh khi da^~n dda^`u tie^?u ddo^.i xo^ng le^n ca('m co+` tre^n ddi?nh
Phu' Va^n la^u\... Ho+n hai na(m o+? chie^'n tru+o+`ng hie^?m nguy
gian kho^? dda~ tu+`ng, chu+a bao gio+` Thanh tha^'y ra~ ro+`i cha'n
na?n nhu+ nhu+~ng nga`y na(`m o+? binh tra.m na`y\.


"DDo^`ng chi' tie^?u ddo^.i tru+o+?ng xuo^'ng ddi\. No' dde^'n
dda^'y!...".

Co^ be' giao lie^n the't le^n va^.y ro^`i thoa('t bie^'n ma^'t vo+'i
chie^'c bao ta?i o^'c tre^n vai\. Thanh va^~n ngo^`i ye^n. Ma(.c no'.
Trong ma`n su+o+ng ma`n khi' ddu.c mu` mu` phi'a tre^n ca'nh ru+`ng
ri` ri` tie^'ng mo^.t chie^'c L.19. "Ho+~i anh em ca'n binh Co^.ng
sa?n... Anh em ha~y bo? su'ng quay ve^` vo+'i chi'nh nghi~a quo^'c
gia!". Tie^'ng con dda`n ba` nhe~o nhoe.t tha? xuo^'ng qua ta^`ng
su+o+ng, ta^`ng la'... Nhu+ng la^`n na`y kha'c vo+'i nhu+~ng la^`n
tru+o+'c sau lo+`i go.i ddo' la` truye^`n ddo+n chie^u ho^`i, la`
gia^'y ba?o dda?m cho ngu+o+`i dda^`u thu' ra?i xuo^'ng tra('ng
ru+`ng, la^`n na`y la.i ru` ru` tie^'p theo la` tie^'ng lu~ tru+.c
tha(ng ca'n ga'o\. Kho^ng pha?i mo^.t hai chie^'c, ma` la` mo^.t
ba^`y\. Ba~o lu+?a nha(`m tra.m na`y tru't xuo^'ng ro^`i\. Mo^.t loa.t
tie^'ng no^? khu?ng khie^'p bo^'c le^n ha^'t Thanh nga~ va(ng kho?i
le`n dda'...


Khi Thanh ti?nh da^.y thi` dda~ qua' chie^`u\. Ca? mo^.t va.t ru+`ng
to+i ta?, tu+o+'p na't. Mu`i kho'i dda.n khe't le.t xo^.c va`o mu~i\.
Thanh gu+o+.ng cho^'ng tay ngo^`i da^.y\. Anh ba'm va`o bo+` dda'
la^`n le^n ti`m ddu+o+`ng ve^` binh tra.m. Binh tra.m kho^ng co`n.
No+i nhu+~ng chie^'c le^`u ba.t, la'n co? ki'n dda'o a^?n du+o+'i lu`m
ca^y lu`m la' tru+o+'c dda^y gio+` la` nhu+~ng ho^' bom, ho^' dda.n
lu+?a dden xi`, ngu`n ngu.t ho+i no'ng. Mo^.t chie^'c no^`i qua^n
du.ng bi. ma?nh dda.n xe' na't ba('n le^n treo lu?ng la(?ng tre^n
ca`nh ca^y sa(ng le? cu.t ngo.n tha^n ca^y va^~n a^m i? cha'y tha`nh
than.


- "A\... a\... a\... co`n ai\...
kh...o^ng...?". Thanh he't le^n,
cha.y ngang cha.y do.c tre^n ba~i bom no'ng bo?ng lu+?a kho'i\. Kho^ng
mo^.t tie^'ng dda'p la.i\. Va^'p nga~. Xa'c mo^.t con va^.t cha'y
dden, bu.ng phi`nh to nu+'t ne?, hai ha`m ra(ng nhe tra('ng toa't.
Vo`ng xi'ch o+? tay con va^.t vu+o+'ng va`o cha^n Thanh. Con vu+o+.n
ba.c ma' cu?a tru+o+?ng binh tra.m.
"A\... a\... a\...!". Va('ng la(.ng va^y dda(.c chung quanh ro+.n
ngu+o+`i\. "A\... aa\... aaa!". Thanh la('c dda^`u he't le^n la^`n
cuo^'i\. Ba^'t lu+.c. Tuye^.t vo.ng... Thanh nhu+ ngu+o+`i ma^'t ho^`n
ca('m dda^`u cha.y\...



"DDu+'ng la.i\...!". Tie^'ng the't ba^'t cho+.t do^.i to+'i khie^'n
Thanh gia^.t ba('n ngu+o+`i, ddu+'ng pha('t la.i\. Tru+o+'c ma(.t anh
chu+`ng ho+n chu.c thu+o+'c la` co^ be' giao lie^n binh tra.m. Co^ be'
ddu+'ng ddo'. Qua^`n a'o bi. xe' ra'ch. DDa^`u to'c ma(.t ma`y di'nh
dda^'t, di'nh than. Vai va^~n ddeo tu'i va?i ddu+.ng o^'c nu'i vu+`a
kie^'m ddu+o+.c. Kha^?u CKC la(m la(m tre^n tay\...



"DDo^`ng chi'...!". Thanh mu+`ng qua' ke^u to\.


"Sao ddo^`ng chi'... Sao la.i ddi hu+o+'ng na`y\?". Co^ giao lie^n
va^~n ddu+'ng nguye^n cho^~, qua't le^n.

Thanh ddu+'ng nga^?n ngu+o+`i\. Ba^y gio+` anh mo+'i cho+.t ti?nh
ha(?n, cho+.t nha^.n ra con ddu+o+`ng ma` mi`nh ddang lao cha.y\. Tu+`
binh tra.m tre^n nu'i co' ba hu+o+'ng ddu+o+`ng. Hu+o+'ng phi'a ddo^ng
la` con ddu+o+`ng xua^'t ki'ch, ddu+o+`ng ve^` vu`ng ddi.ch ta.m
chie^'m. DDu+o+`ng mo`n che^'ch phi'a ta^y nam la` ddu+o+`ng ve^`
cu+', ddu+o+`ng ddo+n vi. anh dda~ ru't theo\. Co`n con ddu+o+`ng anh
vu+`a ca('m co^? cha.y ra dda^y la` ddu+o+`ng hu+o+'ng tro+? ra\.
DDu+o+`ng ve^` dda^'t Ba('c.


"Sao la.i ddi hu+o+'ng na`y\?". Co^ be' giao lie^n va^~n ddu+'ng
nguye^n cho^~, qua't to la^`n nu+~a, gio.ng kha?n ddi\.


"Nhu+ng... la`m gi` co`n binh tra.m...! La`m gi` co`n... co`n ai nu+~a
dda^u!".


"Kho^ng co`n ai\... Nhu+ng binh tra.m co`n... DDo+n vi. co`n... Quay
la.i\...!".


"Kho^ng! To^i kho^ng. To^i kho^ng the^?...".


"Quay la.i\...!".


"Kho^ng!".


"Kho^ng quay la.i to^i ba('n!".


"DDo^`ng chi'... DDo^`ng chi'...
Me^'n...!". Thanh buo^.t go.i te^n
co^ be' giao lie^n nhu+ mo^.t lo+`i ca^`u cu+'u cuo^'i cu`ng.

DDoa`ng...! Tie^'ng no^? choa'ng le^n khie^'n Thanh gia^.t ba('n
ngu+o+`i\. Anh su+~ng so+`. Kha^?u CKC tre^n tay Me^'n dda^`u no`ng
to?a kho'i\.


"Quay la.i!...". Tie^'ng the't cu?a Me^'n la.i vang. DDo^i ma('t co^
be' ru+`ng ru+.c. Khuo^n ma(.t tre? tho+ co^ me'o mo', bie^'n da.ng
ddi vi` gia^.n du+~, vi` ua^'t u+'c.

Thanh ba^.t ke^u khe~ trong ho.ng. Cha.m pha?i a'nh ma('t cu?a co^ be'
nhu+ cha.m pha?i luo^`ng lu+?a ddie^.n. Thanh lu`i da^`n. Lu`i da^`n.
Hai ha`m ra(ng nghie^'n cha(.t dde^'n te^ da.i\...


DDoa`ng...! Tie^'ng no^? nu+~a phi'a sau Thanh. La^`n na`y la` tie^'ng
no^? cu+o+'p co` cu?a kha^?u CKC khi co^ be' giao lie^n dda~ buo^ng
tay dde^? ro+i kha^?u su'ng. Co^ be' ngo^`i thu.p xuo^'ng nhu+ mo^.t
ca^y non ba^'t ngo+` bi. pha.t ngang go^'c, o^m ma(.t kho'c nu+'c
no+?...


Chuye^.n ca'ch dda^y dda~ ba mu+o+i na(m.

Nguye^~n Thanh tro+? ve^` ddo+n vi.. Tu+` buo^?i chie^`u tha'ng ba
na(m 1968 ddo' Thanh dda~ cu`ng ddo^`ng ddo^.i ddi tha(?ng va`o
nhu+~ng tra^.n dda'nh mo+'i\. DDi qua suo^'t cuo^.c chie^'n tranh.
DDa~ la^.p chie^'n co^ng ddu+o+.c dde^` ba.t, ddu+o+.c hua^n chu+o+ng.
Sau nga`y chie^'n tha('ng, Thanh tro+? ve^` ho.c tie^'p dda.i ho.c. Ra
co^ng ta'c. Ro^`i ddi nghie^n cu+'u o+? nu+o+'c ngoa`i\. Ro^`i la.i
co^ng ta'c... DDe^? co' ddu+o+.c nhu+ nga`y ho^m nay kho^ng pha?i de^~
da`ng, kho^ng pha?i kho^ng co' nhu+~ng ddie^`u kho' kha(n, nhu+~ng
no^~i va^'t va?. Nha^'t la` nhu+~ng na(m tha'ng dda^`u tu+` chie^'n
tru+o+`ng tro+? ve^`. Pha?i bu` la.i bie^'t bao ddie^`u dda~ ma^'t,
dda~ lo+~ do+? do chie^'n tranh. Trong khi ho.c kho^ng pha?i kho^ng
co' lu'c na?n lo`ng, muo^'n bo? cuo^.c, muo^'n gu.c nga~. Nhu+ng
cuo^'i cu`ng Nguye^~n Thanh dda~ ddu+'ng vu+~ng. DDa~ ddi to+'i\. Va`
tie^'ng su'ng trong ca'nh ru+`ng phi'a ta^y nga`y ddo', tie^'ng kho'c
nu+'c no+? ua^'t u+'c nghe.n nga`o cu?a co^ be' giao lie^n tre^n binh
tra.m Tru+o+`ng So+n nga`y ddo' dda~ ddi theo suo^'t trong ddo+`i
o^ng...


Gia'o su+ Thanh quye^'t ddi.nh o+? la.i DDo^`ng Ga(ng the^m ba nga`y\.
Va` o^ng dda~ hi`nh tha`nh trong dda^`u ddu+o+`ng hu+o+'ng dde^` a'n
cho DDo^`ng Ga(ng. Mo^.t ba?n dde^` a'n co' the^? nhu+~ng ho.c tro`
ddi cu`ng o^ng cu~ng se~ nga.c nhie^n, se~ dda(.t ra nhu+~ng ca^u
ho?i, va` se~ nga^`n nga.i nhu+ chi'nh o^ng cu~ng dda~ dda(.t ra
nhu+~ng ca^u ho?i cho mi`nh, dda~ nhie^`u la^`n dda('n ddo nga^`n
nga.i trong ma^'y nga`y qua\. Co^ng vie^.c se~ ba('t dda^`u tu+`
chi'nh vu`ng dda^'t ca(`n co^~i phi'a ta^y na`y\. Kho+i la.i so^ng
La^~m. Na('n do`ng cho con so^ng cha?y theo chie^`u thua^.n nha^'t.
Ta^.p trung va` pha^n pho^'i la.i da^n cu+ dde^? bu+o+'c dda^`u xa^y
du+.ng mo^.t so^' trang tra.i nho? tro^`ng ca^y co^ng nghie^.p, ca^y
a(n qua? hoa(.c ca^y du+o+.c lie^.u\. Da^`n da^`n kho^i phu.c la.i
nghe^` tro^`ng da^u nuo^i ta(`m tre^n nhu+~ng vu`ng dda^'t do.c theo
con so^ng mo+'i vu+`a so^'ng la.i\... Nhu+~ng co^ng vie^.c he^'t su+'c
to lo+'n, kho' kha(n ddo^'i vo+'i DDo^`ng Ga(ng. Va` cu~ng tha^.t su+.
kho' kha(n, thu+? tha'ch ddo^'i vo+'i o^ng. DDu'ng the^', vo+'i chi'nh
o^ng. Bo+?i vi` ne^'u nhu+~ng dde^` a'n, co^ng tri`nh o^ng va` ho.c
tro` cu?a o^ng thu+.c hie^.n tru+o+'c dda^y thu+o+`ng du+.a tre^n co+
so+? khai tha'c, thu'c dda^?y nhu+~ng tie^`m na(ng sa(~n co', de^~
tha^'y o+? vu`ng dda^'t vu`ng ru+`ng ho. nghie^n cu+'u, thi` la^`n
na`y ddo^'i vo+'i vu`ng dda^'t ca(`ng DDo^`ng Ga(ng, pha?i cha('t lo.c
pha?i kho+i da^.y nhu+~ng tie^`m na(ng ddo'.

Nhu+ kho+i da^.y nhu+~ng a^?n u+'c sa^u xa trong mo^~i con
ngu+o+`i\...


Nga`y cuo^'i cu`ng o+? DDo^`ng Ga(ng, tru+o+'c khi le^n ddu+o+`ng ve^`
Ha` No^.i, gia'o su+ Nguye^~n Thanh tro+? la.i chu`a DDe^`.

Su+ tha^`y DDa`m Linh ddang ngo^`i pho+i la' thuo^'c o+? sa^n chu`a\.
Tha^'y co' kha'ch to+'i, tha^`y vo^.i ddu+'ng da^.y va` quay ba?o co^
tie^?u pha nu+o+'c tie^'p kha'ch.

Kho^ng ddo+.i o^ng Ho+'n mo+? dda^`u, gia'o su+ Thanh chu? ddo^.ng
le^n tie^'ng tru+o+'c:


- Ho^m nay ta.m xong co^ng vie^.c...
Chu'ng to^i dde^'n tha(m la.i
chu`a va` cha`o ta.m bie^.t su+ tha^`y\...!


- Mo^ pha^.t!... Co^ng vie^.c cu?a gia'o su+ va` ca'c co^.ng su+. thu
nhie^`u ke^'t qua?!


- Chu'ng to^i co`n ca^`n the^m mo^.t so^' du+~ lie^.u nu+~a ro^`i
mo+'i co' the^? ddu+a ra dde^` a'n... Ma` cu~ng chi? la` bu+o+'c
dda^`u\. Se~ kho' kha(n. Ra^'t nhie^`u kho' kha(n...



- Mo^ pha^.t! DDu+'c Pha^.t tu+` bi da.y chu'ng sinh cu+'u nha^'t
nha^n phu'c dda(?ng ha` sa\. Du+o+~ng nha^'t nha^n tu+` ta^m dda.t
phu'c...


Su+ tha^`y DDa`m Linh ro't nu+o+'c ra che'n ro^`i nhe. nha`ng, tra^n
tro.ng dda(.t tru+o+'c gia'o su+ va` nhu+~ng ngu+o+`i kha'ch.

Gia'o su+ Thanh nha^'p ngu.m nu+o+'c nu. vo^'i mo^.c ma.c. Du` suo^'t
dde^m qua o^ng dda~ thao thu+'c, suy nghi~ dde^? chua^?n bi. cho
cuo^.c ga(.p la.i su+ tha^`y, nhu+ng ba^y gio+` o^ng va^~n cu+' dda('n
ddo cha^`n chu+` ma~i mo+'i le^n tie^'ng ddu+o+.c:


- Xin su+ tha^`y thu+' lo^~i\... ne^'u ddie^`u to^i ho?i sau dda^y co'
gi` kho^ng pha?i\. To^i co' ddu+o+.c nghe ddo^`ng chi' Ho+'n dda^y
no'i, trong chie^'n tranh vu+`a qua su+ tha^`y co' o+? trong qua^n
ngu~. DDa~ co' ma(.t o+? binh tra.m tre^n ddu+o+`ng Tru+o+`ng
So+n...



- Mo^ pha^.t!


- Su+ tha^`y co' ma(.t o+? binh tra.m 12 phi'a Ta^y Thu+`a Thie^n? Sau
To^?ng tie^'ng co^ng xua^n Ma^.u Tha^n?


- Mo^ pha^.t!

Co' le~ ca? o^ng Ho+'n, pho' tie^'n si~ Ha` va` ky~ su+ Bi`nh Nguye^n
dde^`u nga.c nhie^n ve^` tha'i ddo^. va` nhu+~ng ca^u ho?i co' pha^`n
to` mo` cu?a gia'o su+ Thanh. Nhu+ng o^ng Thanh kho^ng dde^? y' dde^'n
vie^.c ddo'. DDa~ dde^'n ga^`n nhi.p dda^.p cuo^'i cuo^.c ddo+`i,
vie^.c ga(.p la.i su+ tha`y buo^?i nay ddo^'i vo+'i o^ng nhu+ mo^.t
nhu ca^`u ba?n the^?. Nhu ca^`u ta^m thu+'c...



- Su+  tha^`y co' nha^.n ra kho^ng... To^i la` thu+o+ng binh ma(.t
tra^.n Hue^' dda~ na(`m la.i o+? binh tra.m. La` tie^?u ddo^.i
tru+o+?ng Thanh... trong tra^.n bom gia(.c dda'nh va`o tra.m giao
lie^n nga`y ddo' dda^y\...



- Mo^ pha^.t! La^`n dda^`u tie^n ke^? tu+` la^`n ga(.p tru+o+'c dde^'n
nay, su+  tha^`y DDa`m Linh  mo+'i nga^?ng le^n nhi`n gia'o su+ Thanh.
Trong ca(.p ma('t ddie^`m dda.m dda~ cha^.m cha.p cu?a su+ tha^`y
thoa'ng mo^.t a'nh bie^'n ddo^?i\.

Kho^ng pha?i rie^ng gia'o su+ Thanh ma` nhu+~ng ngu+o+`i co' ma(.t
dda~ mo^.t pha^`n hie^?u ra ca^u chuye^.n ti`nh co+` dde^`u ho^`i
ho^.p cho+` ca^u tra? lo+`i cu?a su+  tha^`y DDa`m Linh.

Nhu+ng su+  tha^`y la.i cu'i xuo^'ng. Hai ba`n tay la(.ng le~ ddu+a
le^n tru+o+'c ngu+.c. Ca(.p ma('t la.i tro+? ve^` ve? ddie^`m dda.m
cha^.m cha.p thu+o+`ng nga`y\.


... Buo^?i ho^m ddo'  tha^`y tro` gia'o su+ Thanh ro+`i chu`a DDe^`
kha' muo^.n. Su+  tha^`y DDa`m Linh ddu+a kha'ch ra sa^n. DDe^'n be^n
bu.i nga^u no+? muo^.n trong vu+o+`n chu`a, su+  tha^`y quye^'n
luye^'n na('m ba`n tay nu+~ ky~ su+ Bi`nh Nguye^n, no'i nho? nhe.:


- Ba` con DDo^`ng Ga(ng co`n kho^?, co`n va^'t va? la('m... Tha'ng ba
nga`y ta'm va^~n nhie^`u nha` co`n ddu+'t bu+~a\. Tre? em co`n chu+a
ddu? ma(.t o+? tru+o+`ng. Nha` chu`a mong em co`n tro+? la.i dda^'t
na`y\...



- Da.!... Bi`nh Nguye^n tra? lo+`i\. Trong ma('t co^ be' ba^'t cho+.t
nga^n nga^'n nu+o+'c ma('t.

Gia'o su+ Thanh im la(.ng nhi`n Bi`nh Nguye^n. O^ng hie^?u ta^m tra.ng
co^ ho.c tro` cu?a mi`nh. Va` o^ng cu~ng va^.y\. Mo^.t nie^`m ga('n
bo' tha thie^'t, sa^u sa('c vo+'i ma?nh dda^'t nghe`o na`n, ca(`n
co^~i ma` mo+'i ho^m tru+o+'c dda^y co`n la` xa la., ca'ch tro+?.


"Tro+?  la.i\... Chu'ng to^i se~ tro+? la.i\...!". Gia'o su+ Nguye^~n
Thanh cu'i dda^`u cha`o su+ tha^`y\. Cu~ng la` o^ng no'i vo+'i chi'nh
mi`nh.




1998



T.K.T