Hội tin học quốc tế đã quyết định trao cho Tiến sĩ Đoàn An Hải, giảng viên khoa máy tính Đại học Illinois giải thưởng luận án tiến sĩ xuất sắc nhất của ngành công nghệ thông tin năm 2003.

Tháng 8-2002, Khoa tin học Đai học Washington nơi anh Hải bảo vệ luận án tiến sĩ đã gửi luận án của anh đi dự cuộc thi của Hội tin học quốc tế (ACM). Khoa tin học Đại học Washington được xếp hạng thứ bảy về công nghệ thông tin tại Mỹ nhưng chưa có ai được giải nhất trong cuộc thi này.

Đây là giải thưởng cao nhất trên thế giới mà một luận án tiến sĩ tin học có thể đạt được. Trong 20 năm qua, trừ vài người Ấn Độ và một người Trung Quốc, chưa từng có một người châu Á nào đạt được giải thưởng này.

Sinh ra tại một làng nhỏ ở Quỳnh Lưu - Nghệ An, sau khi học xong cấp II, năm 1983 anh Hải đã được tuyển vào học khoa chuyên toán, Đại học Sư phạm Hà Nội, nhưng do nhà nghèo, không có điều kiện đi học ở xa nên Hải đã quyết định theo học tại Trường chuyên Phan Bội Châu ở Vinh.

Trường cách nhà Hải chỉ có 60km nên Hải có thể đi lại về thăm nhà. Trong thời gian học cấp III tại Phan Bội Châu, Hải học xuất sắc cả Toán, Lý, Văn và là học sinh đầu tiên của trường được chọn đi dự cuộc thi toán quốc tế năm 1986.

Năm 1987, Hải đã đoạt giải nhất kỳ thi tiếng Hungary của học sinh Việt Nam đang học tại Đại học ngoại ngữ Hà Nội, sau đó anh được chọn sang Hungary để học Đại học ngành Tin học.

Trong 5 năm đèn sách đại Hungary, bên cạnh việc miệt mài học tập, Hải còn phải tranh thủ thời gian làm thêm để gửi tiền giúp đỡ bố me nuôi các em ăn học. Mặc dù vậy Hải vẫn cố gắng học chuyên môn và tự học thêm tiếng Anh. Năm 1992, do có thành tích cao trong học tập, Hải đã giành được một trong năm học bổng của Đại học Kossuth Lajos (Hungary) để sang Mỹ trao đổi học tập một năm.

Nhưng đáng tiếc là vì các suất học bổng này là do chính phủ Mỹ tài trợ nên Hải không thể đi được do Việt Nam và Mỹ lúc đó chưa bình thường hóa quan hệ và Mỹ đã từ chối cấp học bổng cho người Việt Nam.

Không nản chí, Hải tiếp tục phấn đấu trong học tập và nộp đơn xin vào các trường đại học ở Mỹ. Năm 1993, Hải tốt nghiệp đại học ở Hungary với tấm bằng Đỏ đứng đầu lớp, và sau đó anh cũng đã xin được sang học thạc sĩ tin học tại đại học Wisconsin, Mỹ, do giáo sư Peter Haddawy tài trợ. Với suất học bổng này, Hải là học sinh Việt Nam đầu tiên từ Hungary sang học ở Mỹ.

Sau hai năm theo học thạc sĩ tại đại học Wisconsin, Hải quyết định chuyển về học tiến sĩ tin học ở Đại học Washington, Seattle. Thời gian này Việt Nam và Mỹ vừa mới bình thường hóa quan hệ, người Việt ở trong nước sang Mỹ công tác và làm việc ngày một đông. Để giúp đỡ cộng đồng Việt Nam sang Mỹ, Hải cùng các bạn là Nguyễn Công Thanh (ĐH Wisconsin), nay làm việc tại Mỹ, Đàm Thanh Sơn (ĐH ở Nga) - nay là giáo sư khoa Vật lý ĐH Washington, và Vũ Hồng Lâm (ĐH ở Đức) thành lập Diễn đàn điện tử VNSA dành cho học sinh Việt Nam ở nước ngoài. Đây là một trong những diễn đàn điện tử đầu tiên của người Việt Nam đang học tập và làm việc ở nước ngoài và cũng là diễn đàn lớn nhất của lưu học sinh Việt Nam trên thế giới.

Diễn đàn VNSA hoạt động rất sôi nổi trong thời gian 1996- 2001, và có nhiều đóng góp trong việc đưa các em học sinh Việt Nam du học tại Mỹ và châu Âu, vận động quyên góp cứu trợ đồng bào bị lũ lụt và đã đưa hai em nhỏ ở Việt Nam bị ung thư máu sang Mỹ chữa bệnh.

Sau diễn đàn VNSA, các bạn học sinh Việt Nam du học ở nước ngoài cũng đã lập một số diễn đàn tương tự để giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và làm việc ở nước ngoài và trao đổi những ý kiến về học vấn với các bạn quan tâm ở trong nước, thí dụ như Diễn đàn US Guide nhằm giúp đỡ học sinh Việt Nam đi học ở nước ngoài.

Năm 2002, Hải bảo vệ thành công luận án tiến sĩ và tiếp tục làm việc tại các trường đại học Mỹ để nâng cao trình độ. Cũng trong năm đó anh đã được đại học Illinois (xếp thứ năm về ngành máy tính ở Mỹ) nhận vào làm việc. Anh Hải hiện tại là giáo sư người Việt Nam duy nhất trong ngành máy tính trong 30 trường hàng đầu của Mỹ.

Đáng mừng hơn nữa là thành công của Đoàn An Hải ở Mỹ không phải là trường hợp cá biệt. Hiện nay tại Mỹ còn có nhiều người Việt Nam đang học tập và làm việc tại các trường đại học hàng đầu của Mỹ như anh Ngô Quảng Hưng tại ĐH Buffalo; anh Trần Cao Sơn hiện đang dạy tại ĐH New Mexico; anh Trần Anh Đức dạy tại ĐH Dayton; chị Phạm Hồng Hạnh dạy tại ĐH New Paltz và anh Hà Anh Vũ tại Trung tâm nghiên cứu Hunywell.

Về ngành toán, có các anh Lê Tự Quốc Thắng, Phạm Hữu Tiệp, Vũ Kim Tuấn, Vũ Hà Văn và nhiều người nữa.

Ngành vật lý, có anh Đàm Thanh Sơn, chị Nguyễn Quế Hương...

Ngành điện, có anh Đỗ Minh tại ĐH Illinois.

Đặc biệt, anh Đàm Thanh Sơn và Vũ Hà Văn đã được giải Sloan, một trong những giải thưởng cao nhất cho các nhà khoa học trẻ tại Mỹ.

Một ngày sau khi nhận giải Luận án tiến sĩ tin học xuất sắc của ACM, anh Đoàn An Hải lại tiếp tục được Hội khoa học quốc gia Mỹ thông báo trao tặng giải thưởng Career. Đây là một trong những giải thưởng cao nhất ở Mỹ mà một giáo sư đại học mới nhận việc trong vòng 5 năm qua có thể nhận được, mỗi năm chỉ trao cho 300 giáo sư tại Mỹ. Giải thưởng đi kèm 500.000 USD.

Anh Hải, 34 tuổi, đã lập gia đình với chị Nguyễn Thu Nhung, người cũng đã tốt nghiệp thạc sĩ kinh tế của Đại học Colombia và anh chị đã có một cháu trai Đoàn An Sơn.

HẬU NGUYỄN
(Phóng viên TTXVN tại New York)
(Tin tức)