[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]

Re: Chi'nh ta?



A`, ba'c A'i Vie^.t pha?n ddo^'i cu~ng ddu'ng luo^n!

Thi` ma^'t tha^.p nie^n nay da^n Vie^.t ta thic'h sao la` vie^'t va^.y,
bo^. gia'o du.c va` bo^. va(n hoa' hay ngo^n ngu+~ gi` cu~ng thua tho^i.
Ba'c dda` nghe dde^'n su+'c <<i`>> ro^`i chu+' gi` (chu+~ I ngoa.i le^.
ddo'!) Ma(.c ai ai thu'c, da^n ta chi? vie^.c i` cho qua co+n thi` tha('ng
tho^i. 

A`, pha?i no'i ro~ to^i kho^ng ne^u ra ma^'y thu+' kia ma~i vo~ ca?i ca'ch
dda^u nha. Y' la` muo^'n ca('t nghi~a nhu+~ng gi` mi`nh bie^'t vo+'i ba'c
Huy va` ba` con tho^i. Co`n vie^'t me'o te^n ba'c Huy la` cho.c cho+i cho
vui tho^i.

Chu+~ mi`nh ho^m nay ra sao thi` to^i ddu? vui ro^`i, kho^ng ddo`i ho?i
ca?i ca'ch ho+n. Ngo^n ngu+~ dde^? no' tu+. pha't trie^?n.

Co`n ve^` Y da`i ddo.c da`i, I nga('n ddo.c nga('n thi` kho^ng ddo^`ng y'
ddu+o+.c. Co' le~ ca?m gia'c nhu+ va^.y vi` nhu+~ng nguye^n a^m ddi cu`ng
nhu+ trong AI hoa(.c AY, tha^.t ra la` bie^'n the^? cu?a A(+I [A( la`
nguye^n a^m A ru't nga('n la.i=short vowel, nhu+ trong AM ru't la.i la`
A(M] 
tie^'ng mi`nh kho^ng pha^n bie^.t Y vo+'i I trong pha't a^m. (kho^ng tin
ba'c cu+' ho?i O^. Tra^`n Q. Vu+o+.ng xem sao. O^? lo^.i nhie^`u no+i ,
ra`nh ma^'y thu+' na`y).

Hi`nh nhu+ ca?i ca'ch cha'nh ta? ho^`i Ngo^ to^?ng tho^'ng bi. ca'c nha`
gia'o che^ qua' ne^n ddo^.n tho^? luo^n. Co`n sau nga`y tho^'ng nha^'t
1975-- thi` co' du+. ti'nh ca?i ca'ch ma.nh nhu+ng cu~ng chi.u vi` tha^`y
co^ kho^ng the`m theo. 

Ha^`u he^'t ca'c sa'ch ma^~u gia'o in 1995, 1996 do Bo^. Gia'o du.c va`
Dda`o Ta.o o+? Vie^.t Nam  tu+` lo+'p ho.c va^`n cho dde^'n lo+'p 5 dde^`u
theo cha'nh ta? vie^'t chu+~ I thay vi` Y .   

Ddo' ho^?ng fa?i y' cu?a ngo^. la^u ddo' nha!

Khi gia?ng cho tre? thi` pha?i cho chu'ng hie^?u luo^n ca? hai lo^'i dde^?
chu'ng kho^ng bi. chi pho^'i lung tung. 

Co' le~ dda'm tre? Vie^.t ma^~u gia'o ba^y gio+` lo+'n le^n se~ de.p chu+~
Y nhu+ ta thu+o+`ng bie^'t, va` thay va`o chu+~ I...va` va^~n tha^'y ra^'t
tha^~m mi~!

 Tho^i, ba'c A'i Vie^.t Ye^n ta^m ma` ddi nha^.u vo+'i ba` con. Tra'i
dda^'t va^~n xoaY tro`n ma`...

 Toa`n 
----------
> From: Aiviet Nguyen <aiviet@cat.syr.edu>
> To: Toan <toan@usa.net>
> Cc: Multiple recipients of list <vnsa-l@csd.uwm.edu>
> Subject: Re: Chi'nh ta?
> Date: Friday, 28 February 1997 7:03 PM
> 
> To^i xin tri.nh tro.ng pha?n ddo^'i mo.i ca?i ca'ch kie^?u na`y.
> To^i tha^'y cha(?ng co' gi` ba^'t tie^. ca?.
> Chu+~ Y theo to^i hie^?u la` ddo.c da`i ho+n chu+~ i. Ca'c vi. cu+' thu+?

> ddo.c la.i xem co' ddu'ng kho^ng. Co' tra(m ddie^`u pha?i ca?i ca'ch ho+n

> la` ca'i tro` na`y..To^i so+. sau na`y cha'u no^.i anh Huy se~ dd.oc te^n

> anh tha`nh Thu'y ma^'t.
>  Tho+`i na(m 60 to^i cu~ng nghe no'i co' nhu+~ng dde^` nghi. nho nho? 
> nhu+ the^n ga.ch no^'i trong tu+` ke'p... nhu+ng kho^ng he^` nghe no'i 
> to+'i ca?i ca'ch kinh ngu+o+`i nhu+ va^.y. Cha('c la` y' kie^'n kho^ng 
> ddu+o+.c pho^? bie^'n.
> 
> 
> On Fri, 28 Feb 1997, Toan wrote:
> 
> > Cha`o ba'c Hwi, ca? la`ng,
> > 
> > Ba'c So+n no'i chung la` ddu'ng, to^i  bo^? tu'c sau li' do.
> > 
> > Ho^`i tho+`i Dde^. Nha^'t Co^.ng Hoa`, du+o+'i cha'nh phu? Ngo^ cu~ng
dda~
> > co' du+. ddi.nh cu?a bo^. gia'o du.c ve^` vie^.c chua^?n la.i chu+~
vie^'t.
> > Mi`nh vie^'t chu+~ nhie^`u khi vo^ li' la('m; nhu+ trong Ly, la` cho
no'
> > <<coi dde.p ma('t va` gio^'ng hi`nh da'ng ca'i LY>>. 
> > Co`n trong TAY va` TAI la` mo^.t vo^ li' ho+n nu+~a vi` du`ng hai chu+~
Y
> > va` I dde^? die^~n kha'c bie^.t cu?a a^m A(+I =AY so vo+'i A+I=AI
(tu+'c
> > la` nguye^n a^m ddo+n A nga('n so vo+'i nguye^n a^m A thu+o+`ng). 
> > 
> > Te^n cu?a ba'c la` to^? ho+.p nguye^n a^m W+I, ma` mi`nh vie^'t la`
U+Y.
> > Mi`nh du`ng chu+~ O hoa(.c U dde^? die^~n a^m W. 
> > 
> > Ba'c dde^? y', nhu+ te^n to^i cha(?ng ha.n: Toa`n, go^`m phu. a^m T +
to^?
> > ho+.p a^m OA +phu. a^m dduo^i N va` da^'u huye^`n. T + OA +` +N.
> > 
> > Ddu+a chu+~ na`y cho nhu+~ng ngu+o+`i nu+o+'c kha'c thi` ho. ddo.c la`
> > TO^N, co`n ne^'u ba?o ho. ddo.c T + WA+(`)+N thi` ho. ddo.c du'ng la`
> > Toa`n. 
> > 
> > Va^.y chi? dde^? die^~n cho ba'c tha^'y WA=OA, va`
> > 
> > WE=OE
> > WE^=UE^
> > WI=UY 
> > WO+=UO+
> > 
> > Be^n tre^n la` nhu+~ng a^m dda^`u mo^i (labial sound).
> > 
> > Ve^` nguye^n ta('c  thi` chu+a ai the`m a'p du.ng, nhu+ng chung chung
thi`
> > 
> > Vie^'t Y khi:
> > 
> > No' la` mo^.t a^m ddo^.c la^.p: Y phu.c, Y' tu+o+?ng....
> > No' ddu+'ng dda^`u chu+~ va` tru+o+'c E^: Ye^'n, Ye^u...
> > No' theo sau A nga('n hoa(.c O+ nga('n (O+ nga('n=A^), nhu+ trong : AY,
A^Y
> > 
> > Vie^'t chu+~ I:
> > 
> > Khi no' la` nguye^n a^m cha'nh cu?a va^`n hay chu+~: bi., chi?, ddi,
li`,
> > mi`....
> > Thu+o+`ng khi no' la` nguye^n a^m dduo^'i: chuo^'i. muo^.i, cu?i,
ddu`i....
> > 
> > Tho^i cha`o ba'c Hwi, co' the^m T va`o thi` te^n ba'c va^~n kho^ng
Th....'i
> > dda^u, ddu+`ng lo.
> > 
> > 
> > 
> > Twa`n
> > ----------
> > > From: Dam Son <son@fermi.phys.washington.edu>
> > > To: Multiple recipients of list <vnsa-l@csd.uwm.edu>
> > > Subject: Re: Chi'nh ta?
> > > Date: Friday, 28 February 1997 3:54 PM
> > > 
> > > 
> > > Hi, anh Huy va` ca'c ba.n
> > > 
> > > Khoa?ng dda^`u nhu+~ng na(m 60 o+? Ha` No^.i co' ho^.i nghi. ve^`
"Ca?i
> > > ca'ch chu+~ Quo^'c ngu+~".  Theo to^i bie^'t, dde^` a'n cu?a ho^.i
nghi. 
> > > na`y vi` chie^'n tranh ma` kho^ng thu+.c hie^.n ddu+o+.c. 
> > > 
> > > To^i kho^ng nho+' ro~ ve^` chi tie^'t dde^` a'n na`y, nhu+ng theo
to^i
> > > nho+' ddie^?m chi'nh la` la`m sao cho tie^'ng Vie^.t "vie^'t sao
ddo.c
> > > va^.y", ddu'ng phonetic.  Nhu+ va^.y theo to^i ca^`n: 
> > > 
> > > - Bo? chu+~ h trong "gh", "ngh": ngi~, gi che'p
> > > 
> > > - Thay chu+~ "c" ba(`ng chu+~ "k".  Nhu+ va^.y chu+~ "c" ko' the^?
du`ng 
> > > dde^? chi? a^m "ch" ba^y gio+`.  Ko`n a^m "tr" thi` dde^? theo the^' 
> > > gio+'i ne^n vie^'t tha`nh "ch": kon cha^u.
> > > 
> > > - "ph" -> "f", fo+?
> > > 
> > > - Chong ka? nu+o+'k "d" va` "gi" ddo.k gio^'ng nhau, ne^n ko' the^? 
> > > vie^'t la` "z" (za ddi`nh).  Nhu+ va^.y cu+~ "dd" ko' the^? vie^'t 
> > > tha`nh "d"
> > > 
> > > - Nhu+~ng cu+~ trong ci'nh ta? hie^.n nay ke^'t thu'k ba(`ng cu+~
"t",
> > "c"
> > > "ch" hoa(.k "p" thi` hoa(.k la` za^'u sa('k hoa(.k la` za^'u na(.ng. 
> > > Ne^n de^? tie^'t kie^.m ko' the^? kho^ng vie^'t za^'u ne^'u la` za^'u
> > > sa('k:  "vie^'t" -> "vie^t"
> > > 
> > > - Theo tho^'ng ke^, kak cu+~ "o^" va` "e^" chong tie^'ng Vie^.t xua^t
> > > hie^.n nhie^`u ho+n so vo+'i "o" va` "e", ne^n ta do^?i co^~: o^ <->
o, 
> > > e^ <-> e, de? viet co nhanh.  Nhu+ va^.i doi khi viet cu+~ la.i za`i
ra,
> > vi'
> > > zu.  "trong" -> "cho^ng", nhu+ng lo+.i va^~n lo+'n ho+n ha.i . 
> > > 
> > > - Cu+~ "y" la` thu+`a, nen cuye?n tha`nh "i". Bak Huy tha(k ma(k ve` 
> > > ten bak a^'i va` ten "Thu'y", xe^m lo+`i za?i o+? zu+o+'i:
> > > 
> > > - Ten bak Huy viet la` Hwi, Thu'y -> Thwi'.  Ku~ng va^.i: hoa -> hwa,
> > > hwa hwe^` hwa so^'i
> > > 
> > > - Cu+~ "tay" viet tha`nh "ta(i" (a^m "a" cho^ng "ay" la` "a("), ko^`n
> > > "a^y" -> "a^i". 
> > > 
> > > - "ao" viet la` "aw", ko^`n "au" la` "a(w" (a^m "a" cho^ng "au" la`
> > "a("),
> > > "eo" -> "ew", "ye^u" -> "iew", "Anh iew e^m"
> > > 
> > > - "khuya" -> "khwie" (vi` the^w fat a^m: "khuya" + "n" = "khuye^n", 
> > > da^'i la` toi viet the^w ci'nh ta? hie.n ta.i).
> > > 
> > > tu+o+ng tu+.:
> > > 
> > > - "cua" -> "kuo", ko^`n "quo+" -> "kwo+", "u+a" -> "u+o+"
> > > 
> > > - "cuo^.i" -> "kuo.i"
> > > 
> > > - "chia" -> "cie"
> > > 
> > > - hwa`n twa`n bo^? cu+~ "q": kwoc za (quo^'c gia), kwa^t (qua^'t),
> > >   kwa^.i (qua^.y)
> > > 
> > > De` a'n kwo? toi da.i kha'i la` nhu+ va^.i\. Mo^ng kak bak go^p i'
kie'n.
> > > Xin ka'm o+n kak bak.
> > > 
> > > So+n.
> > > 
> > > De^? kak bak lwie.n ci'nh ta? mo+'i na(`i, toi ce^p ra da^i ma^'i
ka^w 
> > > Kie`u . Ko^' zi` sai mo^ng kak bak su+o+?:
> > > 
> > > 	Cha(m na(m cho^ng ko^~i ngu+o+`i ta,
> > > 	Cu+~ ta`i cu+~ me^.nh khe^'w la` ge^t nhaw
> > > 	Cha?i kwa mo.t kwo.k be? za^w
> > > 	Nhu+~ng die`u chong tha^'i ma` daw do+'n lo^`ng
> > > 	La. zi` bi? sa(k tu+ fo^ng
> > > 	Cho+`i xanh kwe^n tho^'i ma' ho`ng da'nh ge^n
> > > 	Ka?w tho+m la^`n zo+? chu+o+k de^`n
> > > 	....
> > > 	
> > > Fri, 28 Feb 1997 huy.duong@ctsu.ox.ac.uk wrote:
> > > 
> > > > Ca`o kak bak,
> > > > 
> > > > Toi thi` nho+' la` mi`nh viet `Va^.t Ly'', `ba'nh mi`',
> > > > `qui' me'n', nhu+ng ba^i zo+` tha^'i ko^' sach viet la`
> > > > `Va^.t Li'', ko^' tie.m kwa?ng ka'w `ba'nh my`', ko^' tho+
> > > > viet `qu'i me^'n'.
> > > > 
> > > > Toi nge^ no^'i ko^' tho+`i ky` ha(i la` tho+`i ki` ngu+o+`i
> > > > ta co? do.ng cho^ mo.t quy lua^.t ha(i la` kwi lua^.t mo+'i.
> > > > Xin kak bak co^ biet quy lua^.t ha(i la` kwi lua^.t mo+'i
> > > > ba^y zo+` la` zi`, va` ly' zo^ ha(i la` li' zo^ kwo? no^'.
> > > > 
> > > > Xin ka'm o+n kak bak,
> > > > 
> > > > Hwi
> >