[Truye^.n ky'] "Tie^`n" cu?a Nguye^~n Kha?i (Pha^`n Hai)

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Cha`o ca'c ba'c cho+. VNSA, mo+`i ca'c ba'c ddo.c tie^'p truye^.n ky'
"Ha` No^.i Trong Ma('t Ai: Tie^`n" cu?a Nguye^~n Kha?i. DDo.c xong ca'c 
ba'c nho+' giu+~ la.i vi` ddang co`n ba`i bi`nh ra^'t hay to^i se~ 
dda(ng trong ma^'y nga`y to+'i. Ha?i.
-------------------------------------------

Ha` No^.i Trong Ma('t Ai: Tie^`n
                                   Nguye^~n Kha?i

(tie^'p theo va` he^'t)

Vui ddu+o+.c va`i na(m thi` nhu+~ng ngu+o+`i gia` ke^' tie^'p nhau ra ddi.
Dda^`u tie^n la` ba` me. cho^`ng ddi na('ng ve^` mu+a mo^~i nga`y, nhie^~m
su+o+ng nhie^~m gio', la.i a(n uo^'ng tha^'t thu+o+`ng, bi. ca?m co' va`i
nga`y la` ma^'t. Dda'm ma cu~ng dda`ng hoa`ng dde^? tie^~n ddu+a mo^.t
ngu+o+`i dda~ co' tho+`i la` ngu+o+`i dde.p cu?a Ha` No^.i. Ro^`i dde^'n
ba` co^ cho^`ng, ba` kho^ng o^'m ddau gi`, chi? ye^'u da^`n ddi, a(n i't
ddi, mo^~i bu+~a chi? lu+ng cha'o loa~ng nhu+ng va^~n ddi la.i ddu+o+.c
no'i na(ng ti?nh ta'o, to^'i to^'i va^~n ngo^`i o^m cha'u cho no' ngu?.
Khi ba` ma^'t, Hie^`n vuo^'t ma('t cho ba` ro^`i co^ ngo^`i la(.ng le~
nga('m nhi`n ra^'t la^u ca'i gu+o+ng ma(.t dda~ nho? qua('t la.i nhu+ qua?
o^ mai kho^, nu+o+'c ma('t dda^`m ddi`a. Dda~ nhie^`u na(m nay ho. so^'ng
vo+'i nhau, hy sinh cho nhau ba(`ng ca'i ti`nh me. con ro^`i.  O^ng bo^'
cho^`ng ma^'t na(m o^ng vu+`a tro`n 65 tuo^?i. Cu~ng nhu+ mo.i sa'ng, o^ng
ti?nh gia^'c tu+` lu'c to^'i dda^'t, ddun mo^.t sie^u nu+o+'c ba(`ng be^'p
da^`u dde^? pha a^'m tra` buo^?i so+'m. Uo^'ng he^'t mo^.t tua^`n tra`,
nhi`n qua khe cu+?a tha^'y tro+`i tra('ng da^`n, o^ng mo+'i dda'nh thu+'c
con da^u con trai da^.y chua^?n bi. ddi la`m. Sau ddo' o^ng la.i le^n
giu+o+`ng na(`m the^m mo^.t lu'c. Hie^`n mua pho+ ve^` mo+`i bo^' da^.y
a(n, kho^ng nghe bo^' tra? lo+`i, Hie^`n ve'n ma`n nhi`n tha^'y bo^' na(`m
nghie^ng, dda^`u go^'i le^n chie^'c go^'i ma^y, mo^.t ba`n tay o^m la^'y
ma' nhu+ ngu+o+`i ngu? qua' say. To+'i lu'c co^ ddu+a tay lay khe~ mo+'i
bie^'t bo^' dda~ ma^'t ro^`i. 

Ngu+o+`i gia` ra ddi thi` mo^.t da^y ngu+o+`i tre? u`a dde^'n. Ddo' la`
ca'c con trai va` con da^u cu?a hai o^ng chu'. Ho. tra.c tuo^?i trong
ngoa`i ba mu+o+i, tho^ ba.o, ta'o to+.n, quye^'t lie^.t. Hie^`n vo^.i
va`ng mua ga.ch xa^y luo^n ca'i pha^`n nha` ddang o+ co' hai me't nhi`n ra
ma(.t ddu+o+`ng dde^? tra'nh mo.i va cha.m. Nhu+ng ro^`i su+. va cha.m
va^~n co', ba('t dda^`u tu+` ca'i be^'p, ro^`i dde^'n nha` ve^. sinh, sau
la` nha` ta('m. Hie^`n la.i xa^y be^'p va` nha` tie^u tre^n pha^`n dda^'t
cu?a mi`nh, nhu+ mo^.t ho^. khe'p ki'n. 

Mo^.t na(m sau, khi ca? ba ca(.p vo+. cho^`ng dde^`u dda~ xin ddu+o+.c
vie^.c la`m o+ Ha` No^.i, trong bie^n che^' nha` nu+o+'c ha(?n hoi, co'
so^? ho^. kha^?u thu+o+`ng tru', la` nhu+~ng co^ng da^n chi'nh thu+'c cu?a
Ha` No^.i thi` cuo^.c chie^'n huynh dde^. mo+'i tha^.t su+. ba('t dda^`u.
A^'y la` ho. ddo`i ba'n nha` hu+o+ng ho?a cu?a do`ng ho., chia tie^`n
dde^`u la`m bo^'n pha^`n dde^? mo^~i gia ddi`nh mua nha` rie^ng ma` o+.
So^'ng mo^~i ngu+o+`i mo^~i nha`, gia` mo^~i ngu+o+`i mo^~i mo^`, co'
so^'ng rie^ng ra thi` mo+'i co`n anh co`n em. Nhu+ng vo+. cho^`ng Hie^`n
kho^ng chi.u ba'n, ca'c chu' muo^'n ba'n thi` cu+' ba'n ca'i pha^`n dda^'t
cu?a ca'c chu', co`n pha^`n chu'ng to^i thi` chu'ng to^i dde^? o+. Va^~n
bie^'t ngu+o+`i ta mua nha` la` mua ddi.a ddie^?m, mua ma(.t ba(`ng chu+'
ai mua ca'i xa'c nha` dda~ hu+ na't. Mie^'ng dda^'t he.p la.i, ma(.t
tie^`n he.p la.i, ta^'t nhie^n gia' tie^`n mo^~i thu+o+'c dda^'t pha?i
gia?m ddi. Da^`u la` va^.y, Hie^`n va^~n kho^ng nha^n nhu+o+.ng, kho^ng
me^`m lo`ng, kho^ng the^? bo? lo+~ ca'i co+ may hie^'m hoi, duy nha^'t:
co' ddu+o+.c mo^.t gian nha` co' ma(.t tie^`n o+ mo^.t ddu+o+`ng pho^'
lo+'n. 

Trong cuo^.c chie^'n tranh giu+~a nhu+~ng ngu+o+`i cu`ng ma'u mu?, Hie^`n
ddanh dda', quye^'t lie^.t, la` mo^.t ngu+o+`i dda`n ba` kha'c ha(?n, xu`
lo^ng giu+o+ng vuo^'t dde^? giu+~ cha(.t la^'y ca'i pha^`n cu?a mi`nh. No'
kho^ng chi? la` dda^'t ma` la` tie^`n, la` ca'i dda^`u cu?a mo^.t co+
nghie^.p ma` co^ dda~ ti'nh toa'n va` dda(.t ra^'t nhie^`u hy vo.ng.
Cuo^.c chie^'n ke'o da`i ddu'ng mo^.t na(m, co' ca? va(n la^~n vo~, cuo^'i
cu`ng dda'm dda`n o^ng hu`ng ho^? pha?i nhu+o+.ng bo^., dda`nh chi.u ba'n
ca'i pha^`n dda~ ddu+o+.c chia cu?a ho.. Bo+i ho. cu~ng so+. la`m to
chuye^.n co' khi la.i ma^'t ra'o. Hie^`n ke^? la.i chuye^.n nha` dda^'t
cho to^i nghe, ro^`i co^ tu+. khen mi`nh: "Em cu~ng la` ngu+o+`i na(.ng
ti`nh ca?m ho. ha`ng la('m.  May sao la^`n na`y em kho^ng anh em la(`ng
nha(`ng gi` ca?. Dda~ ddu.ng va`o quye^`n lo+.i cu?a nhau tu+'c la` ke?
thu` ro^`i. Co' pha?i du`ng dao ma` xu+? em cu~ng da'm". To^i nghi~
tha^`m, cu~ng may ma` lu'c a^'y bo^' cho^`ng va` co^ cho^`ng dda~ ma^'t
ro^`i, ne^'u ca'c cu. co`n so^'ng la.i ddu+'ng giu+~a da`n ho`a thi` chu+a
bie^'t su+. the^? se~ ra sao? 

                                     ***

Hie^`n la`m ke^' toa'n o+ Pho`ng lu+o+ng thu+.c ddu+o+.c ba^?y na(m thi`
bi. dduo^?i vie^.c vi` co' di'nh li'u va`o mo^.t da^y a(n ca('p. Co^ cha?
buo^`n mo^.t ti' na`o, co`n la^'y la`m mu+`ng dda~ kho^ng pha?i ngo^`i
tu`, co^ ba?o to^i: "Ba^y gio+` em dda~ co' vo^'n ro^`i, co' xoay so+
ca'ch gi` cu~ng va^~n ddu+o+.c". Hie^`n chi? nghi? o+ nha` chu+`ng va`i
tha'ng, ca'c o^ng anh lie^`n giao ha`ng cho ddi ba'n ca'c cho+.. Lu'c na`y
mie^`n Nam ddu+o+.c gia?i pho'ng, mo^~i anh bo^. ddo^.i ve^` Ba('c dde^`u
mang theo mo^.t ca'i khung xe dda.p nhu+ng kho^ng co' phu. tu`ng. Hai
ngu+o+`i anh trai va` ngu+o+`i em re^? lie^`n co^.ng ta'c vo+'i ma^'y to^?
ho+.p sa?n xua^'t la`m no^`i tru.c giu+~a, tru.c moay-o+, co^n phuo^'c,
nguye^n lie^.u la` sa('t vu.n nhu+ng co' tay nghe^` cao, to^i ma. gio?i,
nhi`n tha`nh pha^?m kho^ng the^? pha^n bie^.t ddu+o+.c vo+'i ha`ng Trung
Quo^'c hay ha`ng Tie^.p. La`m bao nhie^u ba'n he^'t ba^'y nhie^u, mo^~i
ca'i la~i va`i ha`o, ba'n ca? chu.c va.n ca'i la.i la` mo^.t mo'n tie^`n
lo+'n. Ha`ng la^.u thue^' la.i la^.u ca? nha~n ne^n sa?n xua^'t pha?i bi'
ma^.t, ddi giao ha`ng cu~ng bi' ma^.t, tie^`n ba'n nhe't tu+`ng bao nhu+ng
gian nan, nguy hie^?m cu~ng vo^ cu`ng. Nhu+ng kho^ng tha^'y me^.t, kho^ng
tha^'y so+., tie^`n nhie^`u qua', tie^`n va`o nhu+ nu+o+'c lu.t, cu+' me^
ddi vi` tie^`n. Mo^~i nga`y Hie^`n ba('t dda^`u ddi giao ha`ng tu+` bo^'n,
na(m gio+` sa'ng. Re't ca('t ruo^.t muo^'n na(`m na'n la.i vo+'i cho^`ng
con i't phu't, nghi~ dde^'n tie^`n la.i vu`ng da^.y. Mu+a ba~o cu~ng pha?i
ba^.t da^.y. Hie^`n gia^'u ha`ng ba(`ng ca'ch la^'y ta~ cu?a con qua^'n
quanh ngu+o+`i hai vo`ng ro^`i ken tru.c da`y si't nhu+ ga(m dda.n. Co'
la^`n co^ da('t xe chen la^'n giu+~a dda'm ddo^ng ba^'t ddo^` bi. co^ng an
ddu+a tay ca?n la.i, ro^`i ca^.u ta ddu+'ng su+~ng, na('m vo^.i la^'y ba`n
tay ngu+o+`i vu+`a chen, ho?i: "Chi. ma(.c a'o gia'p be^n trong dda^'y a`?
Ddi theo to^i!" Bu+~a a^'y co^ pha?i ma^'t mo^.t ca'i nha^~n va`ng mo^.t
chi? mo+'i thoa't tha^n. 

Mo^.t nga`y Hie^`n pha?i dda.p xe to+'i sa'u, ba?y chu.c ca^y so^', dda.p
mu+o+`i gio+` mo^~i nga`y, kho^ng nghi? mo^.t lu'c na`o, ddo'i qua' thi`
nha?y xuo^'ng xe a(n vo^.i mo^.t ba't bu'n, mo^.t go'i xo^i, co' khi chi?
mo^.t cu? sa('n luo^.c cu~ng xong. A(n cho nhanh co`n dda.p. Ma` kho^ng
o^'m bao gio+`, va'ng dda^`u so^? mu~i cu~ng kho^ng, ngu+o+`i cu+' be'o
dden, the^' mo+'i bie^'t ca'i ho+i tie^`n co`n ma.nh ga^'p ma^'y nhu+~ng
lie^`u thuo^'c bo^?. La` ngu+o+`i Ha` No^.i nhu+ng Hie^`n kho^ng quan ta^m
to+'i ba^'t cu+' ve? dde.p na`o cu?a Ha` No^.i. 

Co^ chi? bie^'t co' tie^`n, chi? thuo^.c ca'c ddu+o+`ng ngang ngo~ ta('t,
ca'i ma(.t sau, ca'i phi'a nha^`y nhu.a, nho+'p nha'p cu?a Ha` No^.i. Va`
thuo^.c ma(.t ca'c chu' co^ng an, ma^'y o^ng qua?n ly' thi. tru+o+`ng,
thuo^.c te^n tuo^?i, thuo^.c ti'nh ne^'t, nhi`n tu+` xa dda~ bie^'t, nhi`n
sau lu+ng cu~ng bie^'t, cu+' nhu+ ngu+o+`i trong gia ddi`nh dde^? kho?i
pha?i ba^'t tha^`n va va`o ho.. Buo^n Ddo^ng ba'n Ta^y cu~ng kho^ng ba(`ng
nhu+~ng ma(.t ha`ng ba'n va`i ddo^`ng la~i va`i ha`o. Ha`ng ba'n ddu+o+.c
mo.i mu`a, mo.i no+i, gia' re?, ba'n ra nhie^`u la` bi' thua^.t la`m
gia^`u cu?a ca'c nha` ti? phu'. Tie^`n kie^'m ddu+o+.c ba(`ng mo^` ho^i,
ba(`ng ti'nh ma.ng ma` khi dde^'m tie^`n cu+' ngo+~ mi`nh vu+`a a(n
cu+o+'p cu?a ai. Ca'i kho' nho.c, ca'i lo la('ng xong vie^.c la` que^n
lie^`n, co`n ddo^'ng tie^`n va^~n lu` lu` tru+o+'c ma(.t ne^n cu+' nghi~
tu+. nhie^n ma` co'. 

Ngu+o+`i kie^'m ra tie^`n kho^ng he^` the`m a(n ma` cu~ng kho^ng thi'ch
mua sa('m, bo+i ho. nghi~ ra(`ng ne^'u mi`nh muo^'n la^.p tu+'c co' ngay
ne^n kho^ng tha^'y ca^`n muo^'n. Chi? co' o^ng cho^`ng la` va^~n thi'ch
tie^u tie^`n, ddu+a bao nhie^u ca^`m ba^'y nhie^u chu+' kho^ng ddo`i. Va?
la.i anh a^'y kho^ng tra` ru+o+.u, kho^ng co+` ba.c, kho^ng trai ga'i ne^n
mu+'c chi tie^u cu~ng vu+`a pha?i, go.i la` co' chu't tie^`n da(`n tu'i.
Mo^.t o^ng cho^`ng kho^ng cho ngu+o+`i vo+. chu't hy vo.ng na`o nhu+ng
cu~ng kho^ng ga^y the^m nhu+~ng lo la('ng, the^' la` ddu+o+.c, tho+`i
buo^?i na`y kie^'m ddu+o+.c mo^.t ngu+o+`i cho^`ng bie^'t ddie^`u cu~ng
la` hie^'m, Hie^`n ba?o to^i nhu+ the^'. 

Nhu+~ng na(m sau tuy o+ xa Ha` No^.i nhu+ng mo^~i la^`n co' vie^.c ra
Ba('c to^i dde^`u tha(m Hie^`n. Ngu+o+`i cho^`ng dda~ ma^'t na(m 53 tuo^?i
vi` tai na.n giao tho^ng. Cu~ng la` mo^.t ngu+o+`i dda`n o^ng sung
su+o+'ng, mo^.t ddo+`i ddu+o+.c nho+` ca^.y vo+.. Ba` go'a dda~ cu+o+'i
vo+. cho tha(`ng con trai dda^`u khi no' o+ bo^. ddo^.i ve^`, co' mo^.t
cu+?a ha`ng ba'n mi~ pha^?m tuy nho? nhu+ng doanh thu lo+'n vi` co`n ba'n
buo^n. Nhu+ng to^i kho^ng the^? ngo+` mo^.t tay co^ a^'y la.i xa^y no^?i
mo^.t ngo^i nha` to dde^'n the^', dde.p dde^'n the^'. Nha` ddu+o+.c xa^y
tre^n pha^`n dda^'t ddu+o+.c chia cu?a nha` cu~, nha` ba ta^`ng no'i theo
ngoa`i Ba('c, co`n go.i theo trong Nam la` mo^.t ta^`ng tre^.t va` hai
ca(n la^`u. Ma(.t tie^`n he.p co' hai me't nhu+ng sa^u lo`ng, nha` nhu+
ca'i o^'ng nhu+ng la` mo^.t ca'i o^'ng sa'ng choang, bo'ng loa'ng vo+'i
dda^`y ddu? tie^.n nghi. Hie^`n ma^.p ho+n tru+o+'c ra^'t nhie^`u, ddi
la.i ba^.m ba.ch, cha^n to'c phi'a tru+o+'c tra'n va` hai be^n va`nh tai
dda~ ba.c tra('ng ca?. Na(m mu+o+i tu+ tuo^?i ro^`i, cu~ng gia` ro^`i,
mo^.t ba` gia` co' sa?n nghie^.p, co' con cha'u, co' ba.n be` ddu+o+.c
pho^' phu+o+`ng ne^? tro.ng. To^i no'i vo+'i Hie^`n: 

- Vo+. cho^`ng to^i ve^` gia` va^'t va? ho+n co^ nhie^`u. The^' la` co^
tha('ng ro^`i. Mo^.t ngu+o+`i kho^n ngoan, tha'o va't nhu+ co^ tha('ng la`
pha?i. 

Co^ em ho. nhi`n to^i ro^`i mi?m cu+o+`i buo^`n ba~: 

- Va^~n thua anh a., ru't cuo^.c ve^` gia` la` thua. Lua^.t ddo+`i ma`.
La.i the^' nu+~a! 

La` sao nhi?? Hie^`n ti'nh, co^ co' hai con trai, mo^.t da^u mo^.t cha'u
no^.i. Na(m to+'i se~ la` hai con da^u. Anh em trai o+ vo+'i nhau thi`
ddu+o+.c nhu+ng chi. em da^u la.i kho^ng the^? so^'ng chung ddu+o+.c.
So^'ng chung se~ co' nga`y chu'ng dda^m che'm nhau vi` hai gia ddi`nh chi?
co' mo^.t cu+?a ha`ng, chi? co' mo^.t cho^~ la`m ra tie^`n, se~ kho^ng ai
chi.u nhu+o+`ng ai, cu~ng kho^ng ai muo^'n chung ddu.ng vo+'i ai trong
ca'i tho+`i buo^?i dde^'n tha^`n tha'nh cu~ng pha?i quy. lu.y ke? co'
tie^`n . 

Hie^`n no'i: 

- Dda'm tre? ba^y gio+` chu'ng kie^'m tie^`n quye^'t li`e^.t la('m, la.nh
lu`ng ta`n nha^~n ho+n bo.n em nhie^`u. Va` kho^ng vi` mo^.t ai ca?,
kho^ng thu+o+ng mo^.t ai ca?. Co' tie^`n dde^? tro+ tha`nh ngu+o+`i ma.nh,
tha`nh o^ng chu?, chu'ng ba?o the^'. Mo^~i tho+`i ca'i ca'ch du`ng ddo^`ng
tie^`n la.i mo^.t kha'c anh nhi?? Ngay tu+` ba^y gio+` em dda~ coi ca'i
nha` na`y la` cu?a chu'ng no' ro^`i, la` ta(.ng pha^?m cu?a me. cho ca'c
con va` em se~ khuye^n chu'ng no' ne^n ba'n ddi chia tie^`n nhau mua nha`
ma` o+. Ca'i mo^.ng mo^.t tho+`i cu?a em la` mo+ la.i cu+?a ha`ng la`m
ba'nh ke.o no^'i nghie^.p nha` cho^`ng coi nhu+ vu+'t. Co' hai tha(`ng con
kho^ng tha(`ng na`o u?ng ho^. ma` em thi` la.i gia` ro^`i. Ba^y gio+`
chu'ng no' thi'ch kie^'m tie^`n mo^.t ca'ch ta'o to+.n, nguy hie^?m,
tha('ng thi` la`m vua, thua thi` ddi tu`, a(n co+m muo^'i hoa(.c che^'t
cu~ng cha(?ng sao. Chu+' kho^ng thi'ch danh, kho^ng ha'm ca'i danh hie^`n
la`nh, va^'t va? cu?a mo^.t nha`, mo^.t nghe^`. Cu~ng treo ba?ng hie^.u
ca? dda^'y nhu+ng ho. co' ba'n ca'i thu+' ho. tru+ng le^n dda^u. Qua?ng
ca'o mo^.t thu+', buo^n ba'n mo^.t thu+' thi` ca^`n gi` danh. Ca`ng vo^
danh ca`ng to^'t. Ddo^`ng tie^`n kie^'m ddu+o+.c ba(`ng ca'i vo^ danh thi`
khie^'p la('m. Tho+`i the^' dda~ the^' thi` em la.i pha?i co' ca'ch ti'nh
toa'n kha'c. Em se~ kho^ng o+ vo+'i ddu+'a na`o ca?, o+ mo^.t mi`nh, tu+.
mi`nh nuo^i la^'y mi`nh. Em va^~n co' vo^'n lie^'ng rie^ng. Co' ai da.i
gi` do^'c he^'t ha^`u bao cho chu'ng dde^? ve^` gia` tha`nh ngu+o+`i phu.
thuo^.c, tha`nh dda^`y to+', muo^'n a(n ba't pho+ cu~ng pha?i ngu+?a tay
xin tie^`n. Tuo^?i gia` pha?i so^'ng mo^.t mi`nh la` buo^`n la('m, em
bie^'t chu+'. Nhu+ng chi.u ca'i buo^`n va^~n ho+n chi.u ca'i nhu.c, ca'i
nghe`o, em no'i the^' co' pha?i kho^ng anh? 

Ta^'t nhie^n la` pha?i ro^`i! Co^ em to^i ti'nh toa'n tu+` tre? dde^'n
gia` co' bao gio+` ma` cha(?ng pha?i. Ro^`i Hie^`n la.i ho?i to^i dda~
chua^?n bi. cho tuo^?i gia` ra sao ro^`i? To^i a^'y ha?? A(n co`n cha(?ng
ddu? la^'y dda^u ra tie^`n du+ dde^? chua^?n bi.. No'i the^' chu+' to^i
cu~ng co' ca'ch chua^?n bi. cu?a to^i. A^'y la` khi to^i dda~ kho^ng
kie^'m ddu+o+.c tie^`n nu+~a, dda~ tha`nh ke? vo^ ti'ch su+. trong gia
ddi`nh, la.i be^.nh ta^.t, la.i tra'i chu+'ng, ga^y kho' kha(n, ga^y
phie^`n phu+'c cho nhu+~ng ngu+o+`i so^'ng thi` to^i va^~n giu'p ddu+o+.c
ca'c con to^i mo^.t la^`n cuo^'i: che^'t tha^.t go.n ga`ng, tha^.t sa.ch
se~ dde^? chu'ng kho?i vi` mi`nh pha?i chi tie^u qua' nhie^`u tie^`n. 

-------------------------