Re: Va(n Pautovski va` ca'c vi. kha'c (was re: movie ...)

[Tran Minh Tien <tran@idefix.mpipks-dresden.mpg.de>]

Cha`o ca'c ba'c,

Te' ra kho^ng pha?i to^i co^ ddo^.c ye^u Va(n ho.c Nga\. Tre^n
VHNT co' ddo^.c 2 ngu+o+`i duy nha^'t la` ha^m mo^. Va(n ho.c
Nga va` Xo^ vie^'t\. To^i dda~ ca?m tha^'y mi`nh co^ ddo+n
trong tie^'ng qua. qua`ng qua.c cu?a mu`a ddo^ng gia' la.nh\.

Ca'c ba'c chu+a ddi Nga, ne^n ddi du li.ch dde^? xem\. Mu`a thu
nu+o+'c Nga tuye^.t vo+`i la('m. To^i dda~ o+? Y' va` DDu+'c, nhu+ng
chu+a tha^'y o+? dda^u co' mu`a thu dde.p nhu+ o+? nu+o+'c Nga\.
Mo^~i chie^'c la' la` ca? mo^.t co^ng tri`nh tuye^.t vo+`i cu?a
thie^n nhie^n\. Mu`a ha. nu+o+'c Nga cu~ng dde.p kinh khu?ng.
Hoa siren cu+' ti'm nga't ca? tro+`i chie^`u\. Mu`a ddo^ng thi`
tuye^'t tra('ng tra`n mo.i ne?o\. Mu`a xua^n, nhu+~ng ca`nh ta'o
tro^? nhu+~ng bo^ng hoa tra('ng muo^'t la^'p la'nh nhu+~ng gio.t
su+o+ng\. Ngu+o+`i Nga co' ta^m ho^`n ra^'t dda(.c tru+ng, 
"ta^m ho^`n Nga", nhu+ng co' le~ pha?i o+? la^u mo+'i tha^'y\.

Thie^n nhie^n va` con ngu+o+`i nu+o+'c Nga  nhu+ va^.y, de^~
sa?n sinh ra thie^n ta`i la('m. Chi? co' ddie^`u hi`nh nhu+
ta.i "ta^m ho^`n Nga" ma` cha? bao gio+` nu+o+'c Nga gia`u ca?\.

To^i kho^ng thi'ch "The'p dda~ to^i the^' dda^'y". Ta'c pha^?m
kho^ng co' ti'nh nghe^. thua^.t cao\.  Truye^.n nga('n cu?a Gorky
to^i cu~ng thi'ch\. To^i nho+' o^ng co' truye^.n cu~ng na na'
nhu+ Carmen cu?a Merime, nhu+ng phong ca'ch vie^'t kha'c ha(?n\. 
Co`n truye^.n ve^` Dante xe' tra'i tim la` "Ba` la~o Isanki". 
Truye^.n nga('n cu?a Sekhov cu~ng tuye^.t vo+`i\. "Mo^.t chuye^.n
ddu`a nho nho?" ma` ca'c ba'c nha('c ddo.c ra^'t la~ng ma.ng\.
Ve^` L. Tolstoi thi` qua? thu+.c kho^ng ho+.p vo+'i to^i\. To^i
co' ddo.c "Chie^'n tranh va` ho`a bi`nh", "Anna Keterina", "Phu.c sinh"
nhu+ng cha? bao gio+` ddo.c he^'t ca?, chi? ddo.c 1 va`i cho^~
ro^`i bo?\. Nhu+ng to^i la.i ddo.c  he^'t ca'c chuye^.n ngu. ngo^n
cu?a o^ng va` "Puratino". Khi sang Nga to^i co' ddo.c the^m "DDo.c
quanh na(m" cu?a o^ng, nhu+ng dda^y chu? ye^'u la` trie^'t.

Qua? to^i co' nghe ve^` chuye^.n ngu+o+`i ta to^' Solokhov dda.o 
va(n trong cuo^'n "So^ng DDo^ng cha?y ve^` dda^u". Nhu+ng to^i nho+'
tre^n to+` "Literatura" ngu+o+`i ta dda~ dda^.p la.i cuo^'n sa'ch
na`y va` ga^`n dda^y ngu+o+`i ta ti`m tha^'y ba?n tha?o go^'c "So^ng
DDo^ng e^m dde^`m" cu?a Solokhov\. Chi? co' ddie^`u la. la` Solokhov
im la(.ng, kho^ng he^` ddu+a ba?n tha?o go^'c cu?a o^ng cho mo.i ngu+o+`i\. 

Sau na`y co`n co' Bondarep vo+'i bo^. ba "Be^'n bo+`", "Lu+.a cho.n"
va` ???? cu~ng kha' hay va` coi nhu+ la` ke^'t thu'c luo^n Va(n ho.c
Xo^ vie^'t\.

Va(n ho.c Pha'p cu~ng vi~ dda.i\. Tuy va^.y to^i cu~ng chu+a bao gio+`
ddo.c he^'t "Nhu+~ng ngu+o+`i kho^'n kho^?". To^i chi? ddo.c tro.n ve.n
"Nha` tho+` DDu+'c ba` Pari", "93". Truye^.n nga('n cu?a Monpatxang (sp ?),
Merime cu~ng hay la('m. Truye^.n "Ba` Bovari" cu?a ai to^i que^n ma^'t.
Nha` to^i co' ma^'y cuo^'n cu?a Xecvantet (sp ?) nhu+ng to^i cu~ng chi?
lu+o+'t qua\. Banzac thi` kho^ng pha?i la` ngu+o+`i to^i ha^m mo^., khi
na`o cha? co`n gi` ddo.c thi` to^i va'c Banzac ra  coi\. Zola co' truye^.n 
gi` ddo' ma` to^i que^n ma^'t\. 


Va(n ho.c My~ kho^ng pha?i kho^ng co' ta'c pha^?m hay\. To^i ra^'t thi'ch
"Cuo^'n theo chie^`u gio'", "Chu`m nho no^?i gia^.n". To^i nghi~ co' ddo.c
nhu+~ng ta'c pha^?m na`y mo+'i hie^?u ro~ li.ch su+? nu+o+'c My~ ho+n,
ma` co' le~ nhie^`u ngu+o+`i Vie^.t khi nhi`n su+. pho^`n vinh cu?a nu+o+'c
My~ dda~ kho^ng dde^? y' to+'i\.

Cheers, Tie^'n.