Tie^?u lua^.n: Tho^ng ddie^.p cu?a tho+ (fwd)

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

>From VHNT:

                     THO^NG DDIE^.P CU?A THO+

                                        Thi'ch Tri' Ha?i

     Ho+n ai he^'t, thi nha^n la` ngu+o+`i ca?m thu+'c sa^u xa
nhu+~ng tho^'ng kho^? nhu+'c nho^'i cu?a cuo^.c to^`n sinh, va` truye^`n
dda.t cho ta cha^n ly' dda^`u tie^n cu?a Pha^.t qua muo^n va`n sa('c
tha'i, ba(`ng nhu+~ng va^`n ddie^.u ba^'t hu? nhu+ chi'nh su+. vo^
thu+o+`ng, kho^?, nhu+ chi'nh cuo^.c ddo+`i\.
     Ta la` ai, tu+` dda^u dde^'n, sinh ra dde^? la`m gi`... no^~i
kha('c khoa?i a^'y kho^ng ngu+`ng tro+? la.i trong ta^m ho^`n thi
nha^n:

          Tie^`n ba^'t kie^'n co^? nha^n
          Ha^.u ba^'t tri lai gia?
          Nie^.m thie^n ddi.a chi du du
          DDo^.c ddu+o+ng nhie^n nhi le^. ha.
                    (Tra^`n Tu+? Ngang)
          Ai ngu+o+`i tru+o+'c dda~ qua
          Ai ngu+o+`i sau chu+a dde^'n
          Nghi~ tro+`i dda^'t vo^ cu`ng
          Mo^.t mi`nh tuo^n gio.t le^.
                    (Nha^'t Ha.nh di.ch)

     No^~i kha('c khoa?i a^'y bie^'n tha`nh mo^.t nie^`m nho+' mo^ng
lung, mo^.t ti`nh hoa`i hu+o+ng, ca'i que^ hu+o+ng ma` ta kho^ng
bie^'t.  DDo' la` ta^m tra.ng ta ba('t ga(.p tu+` thuo+? be', sau mo^~i
tru+a ngu? da^.y, bo^~ng du+ng o`a kho'c kho^ng duye^n co+'.  Ta co'
ca?m gia'c nhu+ dda~ dda'nh ma^'t ddi mo^.t ca'i gi` ma` ta dda~ que^n
ba(~ng ma(.t ma`y\.  DDo' du+o+`ng nhu+ la` mo^.t tie^`n kie^'p xa xa(m ta
vu+`a que^n vu+`a nho+'.  Lo+'n le^n, ddo' la` no^~i sa^`u vo+ va^?n, kho^ng
ddo^'i tu+o+.ng ma` thi nha^n go.i la` "no^~i sa^`u the^' ky?" (mal du
sie`cle) khie^'n ngu+o+`i pha`m tu.c xem ho. la` ke? than ma^y kho'c
gio', kho^ng o^'m ma` re^n.  Song ky` thu+.c, ddo' la` da^'u hie^.u
thu+'c ti?nh cu?a nhu+~ng con ngu+o+`i hie^'m hoi chu+a bi. o^ nhie^~m
bo+?i cuo^.c tu'y sinh mo^.ng tu+? (so^'ng say che^'t mo^.ng).  Ta^m
tra.ng kha('c khoa?i na`y tro+? tha`nh mo^.t no^~i ddau ma~nh lie^.t,
mo^.t khoa?ng tro^'ng ro+.n ngu+o+`i:

          Nu+?a ddo+`i bo? la.c tha^u canh
          Nu+?a linh ho^`n bo? nu+o+'c xanh le^n bo+`
          Kho^? ddau ve^` cha(?ng he.n gio+`
          Hoang lie^u pho^' ro^.ng bu+o+'c ho+` hu+~ng ddi
                    (Bu`i Gia'ng- Mu+a Nguo^`n)

     Khoa?ng tro^'ng na`y la` mo^.t thu+? tha'ch gay go vo+'i ngu+o+`i
ddo^.c cu+ la^u na(m cha^`y tha'ng.  Khi ta^'t ca? dde^`u ddu+o+.c bo? sau
lu+ng, ngu+o+`i ddo^.c cu+ ddo^'i die^.n vo+'i hu+ vo^ va^y bu?a, va` da^`n
da^`n tha^'y ra(`ng chi? co' ca'i Kho^ng ddo' la` thu+.c, ga^`n nhu+ so+` mo'
ddu+o+.c, nhu+ng la.i kho^ng the^? na`o chi.u ddu+.ng:
          Sau lu+ng, tru+o+'c ma(.t, hu+ kho^ng mo^.t tro+`i
                         (Tue^. DDa(ng)

     Ca?m gia'c ddau kho^? vi` khoa?ng tro^'ng ddo' la` mo^.t loa.i ma
ngu~ a^'m, nghi~a la` mo^.t thu+' phie^`n na~o pha't sinh tu+` ca'i
tha^n ngu~ ua^?n.  No' kho^ng do ca?nh ngoa`i, kho^ng co' ddo^'i
tu+o+.ng ro~ re^.t, nhu+ng no' bao tru`m kha('p ca?, hie^.n die^.n kha('p
no+i, la`m cho ha`nh gia? co' the^? pha't ddie^n le^n ddu+o+.c.  Co'
the^? die^~n ta? no^~i sa^`u a^'y nhu+ no^~i "sa^`u ti`nh" cu?a Nguye^~n
Co^ng Tru+':
          Sa^`u ai la^'p ca? vo`m tro+`i
          . . . . . .
          Gio^'ng o+? dda^u vo^ a?nh vo^ hi`nh
          Khie^'n nga^?n nga^?n ngo+ ngo+ ddu? chu+'ng

     Hay nhu+ no^~i hoang lie^u trong Mu+a Nguo^`n:

          Sa^`u thie^n co^? cho+.t ve^` tre^n nu+o+'c dda.o

     Co' lu'c no^~i sa^`u a^'y tro+? ne^n tha'c loa.n:

          Trung ta^m tra'i dda^'t ruo^.t ra` ro^'i tung

     DDo' la` mo^.t no^~i sa^`u to ro^.ng nhu+ cu?a dda^'t tro+`i:

          DDa^'t vo+'i tro+`i chung mo^.t nghi~a bo+ vo+

     Vu~ Hoa`ng Chu+o+ng cu~ng die^~n ta? ca'i "tha`nh sa^`u cha^'t
nga^'t"  a^'y trong Tho+ Say:

          Nhu+ng em o+i
          DDa^'t tro+`i nghie^ng ngu+?a
          Ma` tru+o+'c ma('t tha`nh sa^`u kho^ng su.p ddo^?

     No^~i sa^`u kho^ng te^n tuo^?i, no^~i hoa`i hu+o+ng tie^`n kie^'p
a^'y ma~i theo cha^n con ngu+o+`i suo^'t cuo^.c to^`n sinh mo^~i lu'c
ta`n canh ti?nh ru+o+.u:

          Ro^`i to^i lo+'n ddi va`o ddo+`i cha^n bu+o+'c
          Co? mu`a xua^n bi. gia^~m na't kho^ng hay
          Cho+.t co' lu'c hai cha^n du+`ng mo^.t lu+o+.t
          Ngu+o+`i ddi dda^u\? Xu+a chi'nh dda~ cho^~ na`y
                         (Mu+a Nguo^`n)

     "Co? mu`a xua^n" a^'y pha?i cha(ng la` Pha^.t ti'nh nguye^n
so+, ba?n lai die^.n mu.c, vie^n ba?o cha^u vo^ gia' ma` te^n cu`ng
tu+? la` ta dda~ lo+~ dda'nh ma^'t tu+. bao gio+`?  Pha?i cha(ng ddo' la`
mo^.t nu+?a linh ho^`n cu?a ta dda~ bi. bo? la.i trong nu+o+'c xanh,
khi ta bu+o+'c le^n bo+` kie^'p so^'ng la~ng du ddau kho^?, dde^? ro^`i
thi?nh thoa?ng "gia^.t mi`nh la.i nghi~ thu+o+ng mi`nh xo't xa",
dde^? cho+.t co' lu'c ddang ddi bo^~ng du+`ng bu+o+'c tu+. ho?i: ta ddi dda^u
ba^y gio+`.  Va` mo^.t ca?m gia'c co^ ddo+n vo^ ha.n bo^~ng tra`o da^ng:

          Co^ ddo^.c la` gi`? co`n ne^n no'i
          Vui la` vui gu+o+.ng vo+'i tri a^m
          . . .
          Ma('t xin khe'p vi` nghe buo^`n bu+o+'c to+'i
          Tu+` bo^'n be^n gio' dda^?y la.i hoang lie^u
                         (Mu+a Nguo^`n)
     Giu+~a vu~ tru. bao la, mo^~i con ngu+o+`i la` mo^.t da^'u cha^n
la.c dda` be' bo?ng tre^n sa ma.c dda~ que^n ma^'t ddu+o+`ng ve^` cho^'n
cu~:

          Ngu+o+`i dda~ ddi.nh mo^.t la^`n tho^i dde^? ho?ng
          DDu+o+`ng vu vo+ ve^` cho^'n cu~ tra(m na(m
          Mie^`n ca't la.nh cha^n la.c dda` be' bo?ng
          Bo'ng hi`nh em to+i ta? du+o+'i tra(ng ra(`m
                         (Mu+a Nguo^`n)

     Du` ngu+o+`i ta co' ti`m ca'ch la~ng khua^y trong men ru+o+.u,
cuo^.c ti`nh, "No'" va^~n thi?nh thoa?ng xua^'t hie^.n:

          Hai ngu+o+`i, nhu+ng cha(?ng bo+'t co^ ddo+n
                         (Xua^n Die^.u)

          Da^.p di`u be^n lie^~u chu`ng buo^ng
          Ti`nh chu+a thoa?ng cho+.t, tie^'ng buo^`n la.i da^ng
                         (Mu+a Nguo^`n)

     La`m sao khua^y kho?a ddu+o+.c, khi ta dda~ dda'nh ma^'t ddi mo^.t
nu+?a linh ho^`n trong nu+o+'c xanh dde^? bu+o+'c le^n bo+` ddau kho^?.
Trong kho^? la`m gi` ti`m tha^'y ddu+o+.c ha^n hoan, Nie^'t ba`n tha^.t
su+..  Pha^.t dda~ da.y: "DDo+`i kho^? thi` tha^.t la` kho^?, kho^ng the^?
la`m cho vui le^n" (Kinh Di Gia'o).  Qua? va^.y, ca'i vui cu?a
ta cu~ng chi? la` tra' hi`nh cu?a ddau kho^?, la` ma(.t tra'i cu?a
ddau kho^?:
          Ti`m trong ddau ddo+'n co' ha^n hoan?
          La.nh gia' hay kho^ng gia^'c mo^.ng va`ng?
                         (Mu+a Nguo^`n)
     Du` mo^.ng co' va`ng son ca'ch ma^'y thi` cu~ng chi? la` mo^.ng,
vo^ cu`ng ba(ng gia', va` kho^ng the^? ti`m trong ddau ddo+'n ma` co'
no^~i ha^n hoan.  Cho ne^n thi nha^n va^~n o^m mo^'i ha^.n kho^ng
bao gio+` tho?a ma~n:

          Tro+`i dda^'t la.nh va` lo`ng anh kho^ng tho?a
          Go+?i ho^`n ddi phu+o+ng hu+o+'ng hu't heo nga`n
          Ho^`n ngo+ nga'c loay hoay ve^` ho?i da.
          Co' bao gio+` da. tho?a giu+~a kho^ng gian
                         (Mu+a Nguo^`n)
     Giu+~a ca?nh xua^n ve^` ro^.n ra`ng oanh vo+'i ye^'n, thi nha^n
cu~ng kho^ng the^? que^n no^~i sa^`u va.n dda.i, no^~i ma^'t ma't kho^n
khua^y vi` "nu+?a linh ho^`n" dda~ "bo? nu+o+'c xanh le^n bo+`":

          Le^. dda~ cha?y ro`ng ro`ng ro+'t xuo^'ng
          Vo+'i xua^n ve^` oanh ye^'n ro^.n be^n tai
          Em quo^'c sa('c em thie^n hu+o+ng dda~ uo^?ng
          La`m sao khua^y kho?a ha^.n thie^n ta`i
                         (Mu+a Nguo^`n)

     La`m sao kho^ng ddau kho^? khi tha^'y ro~ ra(`ng ta^'t ca? chi?
la` su+o+ng vo+'i bo'ng, a?o va` mo^.ng:

          Su+o+ng vo+'i bo'ng bay ve^` tre^n co? no^.i
          Bu?a mi.t mo+` a?o mo^.ng la.nh bo^'n be^n
                         (Mu+a Nguo^`n)

     DDo' la` mo^.t no^~i ray ru+'t kho' chi.u, khi mo.i ve? dde.p cu?a
cuo^.c ddo+`i dde^`u mong manh hu+ a?o, ca`ng dde.p ca`ng nhu+ la`
kho^ng tha^.t co', va` ca`ng mau tuo^.t kho?i ta^`m tay\.  Ha.nh
phu'c bao gio+` cu~ng mo+ ma`ng nhu+ sa('c nhu+ kho^ng, nhu+ vang
nhu+ bo'ng, luo^n luo^n mang theo no'- nhu+ tra'i ca^y mang ho^.t
gio^'ng-bo'ng to^'i cu?a ddau kho^? va` huye^~n mo^.ng:

          Chie^`u be^n la' lung lay va`ng cu+?a khe'p
          Bo'ng tro+`i sa tru`m tie^'ng phu? em cu+o+`i
                         (Mu+a Nguo^`n)

     La`m sao kho^ng ddau ddo+'n khi ta pha?i so^'ng ma` kho^ng
bie^'t ti' gi` ve^` chi'nh mi`nh, ve^` ngo.n nguo^`n cu?a so^'ng che^'t,
cu?a kho^? ddau va` ha.nh phu'c:

          Tro+`i, thuo+? ddo' nga^`n na`o em kho^? so+?
          Kho'c khi nhi`n gio' tho^?i nu+o+'c su+o+ng buo^ng
          Ti`m xa va('ng be^n kia bo+` ddo^? vo+~
          Do`ng so^ng dda^u em co' bie^'t ngo.n nguo^`n?
                         (Mu+a Nguo^`n)

     A^'y va^.y ma` cuo^.c ddo+`i dda^u co' dde^? cho ta du+`ng la.i ti`m
hie^?u, ho?i han cho ra le~.  No' cu+' tie^'p tu.c cha?y tuo^n,
tho+`i gian cuo^`n cuo^.n nhu+ tha'c ddo^? tre^n dda^`u ta, dde^? va`o mo^.t
buo^?i sa'ng dde.p tro+`i, nhi`n va`o gu+o+ng ta bo^~ng tha^'y to'c ta
dda` tra('ng ba.c:

          Qua^n ba^'t kie^'n Hoa`ng ha` chi thu?y thie^n thu+o+.ng
lai
          Bo^n lu+u dda'o ha?i ba^'t phu.c ho^`i
          Hu+.u ba^'t kie^'ncao ddu+o+`ng minh ca?nh bi. ba.ch pha't
          Trie^u nhu+ thanh y, mo^. tha`nh tuye^'t?
                         ( Ly' Ba.ch)

     Kho^ng tra'nh kho?i ca'i lu'c ta pha?i du+`ng la.i nga.c
nhie^n tu+. ho?i:

          Ta dde^'m la.i tu+`ng ngo'n tay la^?y ba^?y
          DDo+`i chu'ng ta la` ma^'y tra(ng tro`n

                         (Mu+a Nguo^`n)
     Va` ddau kho^? cho+.t tha^'y:

          O^ thie^`u quang tan bie^'n vo^.i sao ma`
                         (Mu+a Nguo^`n)

     Trong do`ng so^'ng vo^ thu+o+`ng a^'y, tu+` va^.t cha^'t dde^'n linh
ho^`n, tha^n va` ta^m, ca?nh va` ngu+o+`i, kho^ng lu'c na`o du+`ng
tru..  DDa^y chi'nh la` ha`nh kho^? trong gia'o ly' Pha^.t.  Mo.i su+.
tuo^n cha?y nhu+ tha'c lu~, tu+` cuo^.c da^u be^? cu?a ca?nh va^.t:

          So^ng kia ra`y dda~ ne^n ddo^`ng
          Cho^~ la`m nha` cu+?a cho^~ tro^`ng ngo^ khoai
          DDe^m nghe tie^'ng e^'ch be^n tai
          Gia^.t mi`nh co`n tu+o+?ng tie^'ng ai go.i ddo`
                         (Tu' Xu+o+ng)
dde^'n cuo^.c da^u be^? cu?a no^.i ta^m,"kho^ng bao gio+` ta ga(.p la.i
ta^m ho^`n ta chie^`u nay" (Nous n'aurons jamais plus notre
a^me de ce soir):

          Em ngo' buo^?i chie^`u buo^`n co' pha?i
          Buo^`n cu~ng nhu+ buo^`n nhu+~ng buo^?i chie^`u xu+a
                         (Mu+a Nguo^`n)
     Tuo^?i tre? ddi qua kho^ng bao gio+` tro+? la.i:

          Nhu+~ng nhi.p bu+o+'c be^n ddu+o+`ng co`n do^.i ma~i
          Vang ve^` dda^u kho^ng vo.ng la.i ho^`i a^m
          . . .
          To'c xanh ky` he.n sai nga`y
          Kho'c ngang ngu+?a mo^.ng canh da`i ma^'y phen
                         (Mu+a Nguo^`n)

     Ky` he.n du` co' ddu'ng nga`y ddi nu+~a cu~ng tha`nh sai, bo+?i
vi` to+'i ddo' to'c xanh dda~ tro+? ma`u, va` mo^.ng ho'a ra ngang
ngu+?a la`m cho thi nha^n pha?i kho'c:

          Ma`u phu+o+ng ca?o pha mo+` tre^n ne't ngo.c
          Bu+o+'c nga.i ngu`ng ne?o mo^.ng ma^'y la^`n sai
                         (Mu+a Nguo^`n)

     Ne?o mo^.ng cu+' sai hoa`i, la` vi` "nga`y theo tie^'ng
thu+ong kho^ng tie^'ng go.i", vi` tho+`i gian kho^ng cho+` tuo^?i
tre?, vi` "ho^`n nguye^n tie^u ai kie^'m la.i cho mi`nh" va`:

          Xua^n xanh xo^ co^?ng cha.y da`i
          Bo? su+o+ng tuye^'t phu? phu+o+.ng dda`i phi'a sau
          . . .
          O^ va.n va^.t va^~n cho+` nguo^`n nu+o+'c lu~
          Tu+. nga`n na(m tuo^n da.o tu+. khe ru+`ng
                         (Mu+a Nguo^`n)

     Cuo^.c ddo+`i dda~ la` mo^.ng huye^~n, O^.dda^'t tri'ch chie^m baoO+.
thi` cuo^.c ti`nh cu~ng chi? la` huye^~n mo^.ng, "ye^u nhau la` he.n
sai gio+` ngo' nhau".  Qua? va^.y, kho^ng the^? co' ti`nh ye^u
(theo nghi~a he.p) khi con ngu+o+`i qua' ti?nh gia'c be'n nha.y
tru+o+'c ca'i mong manh hu+ a?o cu?a cuo^.c ddo+`i, vi` vu+`a nhi`n
nhau mo^.t ca'i thi` "mo^.ng dda~ bu+o+'c va`o trong mo+": gia^y phu't
hie^.n ta.i dda~ la` mo^.ng (vi` kho^ng du+`ng tru'), ma` mo^.ng ddo'
ddang tro^i qua, tie^'p tu.c tro^i ma~i, ro^'t la.i cuo^.c ddo+`i chi?
la` mo^.ng tie^'p theo mo+ ... So+? di~ con ngu+o+`i me^ sa('c la` vi`
kho^ng tha^'y ddu'ng nhu+ tha^.t, tro^ng ga` ho'a cuo^'c, tha^'y bu.i
tha`nh ra ma^y, va` vi` he.n sai gio+` ngo', ne^'u ngo' ddu'ng tho+`i
nghi~a la` va`o ca'i lu'c hoa ta`n nhu.y ru+~a, thi` kho' ma` me^
cho no^?i:

          Nhi`n nhau mo^.ng dda~ bu+o+'c va`o trong mo+
          Bu.i bay la` a'ng ma^y mo+`
          Ye^u nhau la` he.n sai gio+` ngo' nhau
                         (Mu+a Nguo^`n)
     Be^n ca.nh no^?i tho^'ng kho^? vi` ti'nh cha^'t mo^.ng a?o vo^
thu+o+`ng, co`n co' no^~i hoa.i kho^? cu?a tu+? bie^.t sinh ly, cu?a su+.
"nu+?a chu+`ng xua^n thoa('t ga~y ca`nh thie^n hu+o+ng" vo^'n la` dde^`
ta`i cho bao thie^n tru+o+`ng ha^.n ca ba^'t hu? cu?a loa`i ngu+o+`i
kim co^?:

          Thie^n tru+o+`ng ddi.a cu+?u hu+~u tho+`i ta^.n
          Thu+? ha^.n mang mang vo^ tuye^.t ky`
                         (Tru+o+`ng ha^.n ca)
     DDo' la` ca'i ha^.n khi:

          Mo^.t tie^'ng no'i mo^.t nu. cu+o+`i cho+.t ta('t
          He^'t ma^'y phen buo^`n tro+? la.i be^n ddo+`i
                         (Mu+a Nguo^`n)
     DDo' la` no^~i kho^? cu?a ca?nh:

          DDa^`u mu`a tra(ng ra.ng to?
          Hoa bu+o+'m vo^.i tan li`a
                         (Mu+a Nguo^`n)
     Va` cu?a ca?nh:

          Em che^'t be^n bo+` lu'a
          DDe^? la.i tre^n ddu+o+`ng mo`n
          Mo^.t da^'u cha^n bu+o+'c cu?a
          Mo^.t ba`n cha^n be' con
                         (Bo+` Lu'a)

     Tru+o+'c no^~i ddo+`i the^ tha?m vi` ta^'t ca? dde^`u tuo^.t kho?i tay
ta: tuo^?i tre?, ha.nh phu'c, sa('c ma`u, bo'ng da'ng ... thi
nha^n pha?n u+'ng ba(`ng mo^.t cuo^.c so^'ng vo^.i va`ng vi` bie^'t ro~:

          Mo^.t phu't nu+~a tho^i
          Va` ma`u se~ ma^'t
          Suo^'i se~ xa ddo^`i
          Nhu+ ma^y xa dda^'t
                         (Ma`u thie^n thanh mo+?)

     Vi` bie^'t ro~ "Nga`y se~ he^'t to^i se~ kho^ng o+? la.i, to^i se~
ddi va` chu+a bie^'t ddi dda^u" ne^n thi nha^n ye^u ddo+`i say dda('m:

          To^i dda~ nguye^.n ye^u tra^`n gian nguye^n ve.n
          He^'t ta^m ho^`n va` he^'t ca? da xu+o+ng
                         (Phu.ng Hie^'n)
     Nhu+ng ca`ng ye^u ddo+`i thi` ca`ng tha^'m thi'a no^~i kho^? cu?a
su+. che^'t cho'c:

          Nhu+ng em ho+~i tra^`n gian o^i ta bie^'t
          Se~ ro^`i ra vi~nh bie^.t vo+'i ngu+o+i tho^i
          Ta che^'t la(.ng bo' tay dda^`u la('c
          DDa`i xie^u o^i xua^n sa('p ru.ng ma^'t ro^`i
                         (Phu.ng Hie^'n)

     Ca'i che^'t ru't ve^` so^' kho^ng ta^'t ca? mo.i no^~ lu+.c cu?a con
ngu+o+`i\.  No' la` vo^' dda^'m chi' tu+? cuo^'i cu`ng cu?a kho^? dde^', la`m
cho ca^u ho?i ve^` bi' a^?n cu?a cuo^.c ddo+`i cha(?ng bao gio+` ddu+o+.c
tra? lo+`i tho?a dda'ng:

          Em ho?i ma~i tuy bie^'t lo+`i dda'p la.i
          Cha(?ng bao gio+` tho?a dda'ng giu+~a ddo+`i ca^m
          Em ngo' ma~i nhu+~ng chie^`u ve^` tro+? la.i
          Mang ddu+o+.c gi` ve^` trong co~i tra(m na(m
                         (Chie^`u)
     Mang ddu+o+.c nhu+~ng gi` ve^`, ne^'u kho^ng la` ca'i Kho^ng lo+'n
ro^.ng?
     Ca?m thu. sa^u xa ti'nh cha^'t vo^ thu+o+`ng, kho^?, kho^ng cu?a
cuo^.c ddo+`i, thi nha^n ti`m lo^'i thoa't ra kho?i tuye^.t vo.ng.
Lo^'i thoa't ddo' tru+o+'c nha^'t va` cuo^'i cu`ng ddo^'i vo+'i ho. la` nghe^.
thua^.t, la` tho+\.  Khi ti si~ tho+? than ve^` no^~i ma^'t ma't cu?a
tuo^?i tre?, ha.nh phu'c, cu?a chi'nh su+. so^'ng, Cuo^.c DDo+`i be`n an
u?i ho. ra(`ng kho^ng ne^n tuye^.t vo.ng:

          Em ba?o ra(`ng: ddu+`ng tuye^.t vo.ng nghe kho^ng
          Co`n trang tho+ tha('m la.i vo+'i tro+`i ho^`ng
                         (Phu.ng Hie^'n)

     Nghe^. thua^.t va` thi ca se~ co' the^? die^~n dda.t ta^'t ca? no^~i
ddau kho^? phu` du mo^.ng a?o cu?a kie^'p nha^n sinh.  Vo+'i thi ca
ca'i ddo' se~ thu+o+`ng ddu+o+.c la`m cho tru+o+`ng cu+?u, ca'i che^'t va`
no^~i kho^? se~ tro+? tha`nh ba^'t tu+?.  Kho^? kho^ng co`n la` kho^? khi
no' tro+? tha`nh ddo^'i tu+o+.ng kha'ch quan cu?a nghe^. thua^.t.  Muo^n
ddo+`i ngu+o+`i ca ky~ be^'n Ta^`m Du+o+ng va^~n co`n ddang ga?y khu'c Ty`
Ba`, chie^'c a'o xanh cu?a quan Tu+ Ma~ dda^'t Giang Cha^u cho dde^'n
nga`y nay va^~n chu+a ra'o le^..  Nga`y xu+a ngu+o+`i chinh phu. be?
ca`nh lie^~u tie^~n cho^`ng, thi` nga`y nay su+. bie^.t ly a^'y va^~n
co`n tie^'p die^~n du` ca?nh va` ngu+o+`i co' kha'c.  Ca'i ca?nh ddo+`i
phu` du, ha.nh phu'c cho'ng ta`n cu~ng va^.y, kho^ng bao gio+`
thay ddo^?i:

          Ngu+o+`i ky~ nu+~ nga`y xu+a tre^n be^'n nu+o+'c
          Se~ ddi ve^` trong bo'ng nguye^.t quanh na(m
          Va` se~ nha('c vo+'i ddo+`i em chuye^.n tru+o+'c
          Vo`m nguye^n tie^u ro+i ru.ng giu+~a tra(ng ra(`m
                         (Ve^` giu+~a ngo.)
     Vu~ tru. nhu+ mo^.t sa^n kha^'u ta'i die^~n ma~i hoa`i mo^.t ta^'n
tuo^`ng, du` die^~n vie^n co' thay ddo^?i theo tu+`ng the^' he^.:
          Em ve^` ma^'y the^' ky? sau
          Nhi`n tra(ng co' tha^'y nguye^n ma`u a^'y kho^ng
                         (Mai sau em ve^`)

     Ho?i tu+'c la` dda~ tra? lo+`i: kho^ng co' chi kha'c la., va^~n
ca?nh pho^`n hoa pho^' thi. vo+'i nhu+~ng cuo^.c ti`nh ngang ngu+?a\.
Ca`n kho^n vu~ tru. nga`y xu+a la` cu?a rie^n cu?a nhu+~ng "cha`ng
cha`ng thie^'p thie^'p" thi` ba^y gio+` "ddo'n bu+o+'c em xinh" cu?a
the^' he^. ki.ch si~ mo+'i ta'i die^~n ma`n ki.ch cu~:

          DDa^y pho^`n hoa cu?a thi. tha`nh
          DDa^y ho^`n thu tha?o kho'c ti`nh ngu+?a ngang
                         (Mai sau em ve^`)

     Thi nha^n chi? ho?i nho? mo^.t ca^u:

          Sa^`u ddau nhan sa('c ba^'t bi`nh ra sao\?
                         (Mai sau em ve^`)
ma(.c du` dda~ bie^'t ra(`ng:

          Nga`y sau cho^~ a^'y
          Ma^y mu` quye^'n ru~ tra(ng su+o+ng
          Em ve^` se~ tha^'y
          Mo^ng lung sa^`u mo^.ng ga'i buo^`n
                         (Ga'i buo^`n)

     Ca?nh ho+.p tan, tan ro^`i ho+.p va^~n tie^'p die^~n ma~i hoa`i
bao la^u co`n su+. so^'ng, cu~ng nhu+ bo^'n mu`a va^~n lua^n chuye^?n
bao la^u vu~ tru. xoay va^`n.  DDo' la` su+. Vi~nh Vie^~n Tro+? Ve^` cu?a
mo.i su+.:

          DDa^`u xua^n da^.y thie^'t tha vang hu+o+?ng cu?a
          Tie^'ng thu tru+ng trong ddie^.p khu'c mai sau
                         (Ve^` giu+~a ngo.)
     Vi` vi~nh vie^~n tro+? ve^`, ne^n ly bie^.t cu~ng se~ la` tru`ng
ngo^.:

          Thu+a ra(`ng ly bie^.t mai sau
          La` tru`ng ngo^. giu+~a hu+o+ng ma`u nguye^n xua^n
                         (Cha`o nguye^n xua^n)
     Cuo^.c to^`n sinh vo^'n dda~ la` "dda^'t tri'ch chie^m bao" thi`
ha~y cu+' thong dong ma` so^'ng va` che^'t, ddu+`ng nga.i chi ca'i
ca?nh le^n tha'c xuo^'ng ghe^`nh:

          Tha^n xu+o+ng ma'u dda~ dda`nh la` u?y mi.
          Thi` xin em cu`ng le^n tha'c xuo^'ng ghe^`nh
                         (Phu.ng Hie^'n)
     DDo' cu~ng chi'nh la` ly' do khie^'n Bo^` ta't kho^ng so+. sinh
tu+?- vi` sinh tu+? nhu+ huye^~n mo^.ng- va` co' the^? da^'n tha^n va`o
cuo^.c ddo+`i du+o+'i ba^'t cu+' hi`nh thu+'c ho'a sinh na`o:

          Thu+a ra(`ng ba.c me^.nh xin kham
          Gio+` vui ba^'t tuye^.t xin la`m co? ca^y
                         (Cha`o nguye^n xua^n)
     So+? di~ con ngu+o+`i ddau kho^? la` vi` kho^ng chi.u so^'ng gia?n
di. nhu+ bo^ng hue^. ngoa`i ddo^`ng, nhu+ thie^n nhie^n hay loa`i
va^.t:
          Con kie^'n be' co' bao gio+` la^.n dda^.n
          Lu'c ddi ve^` trong co^? lu.c chie^m bao
                         (Tro` chuye^.n)
     Trong mie^`n "dda^'t tri'ch chie^m bao", kho^ng nhu+~ng ddau
kho^? tro+? ve^`, ma` mu`a xua^n cu~ng tro+? ve^` vo+'i ca^y xanh la', du`
to'c xanh co' phai ma`u:

          Xin cha`o nhau giu+~a con ddu+o+`ng
          Mu`a xua^n phi'a tru+o+c mie^n tru+o+`ng phi'a sau
          To'c xanh du` co' phai ma`u
          Thi` ca^y xanh va^~n cu`ng nhau he.n ra(`ng
                         (Cha`o nguye^n xua^n)
     Mo.i su+. cu?a cuo^.c ddo+`i se~ ta'i die^~n ddie^.p khu'c y he^.t:
vo^ thu+o+`ng, kho^?, kho^ng... cu~ng nhu+ O^.chim va^~n cu+' bay
quanh tu+` va.n ky?O+..  Tru+.c nha^.n ddu+o+.c le~ ddo' thi` kho^ng co`n
tha'c loa.n ddie^u ddu+'ng vi` no^~i da^u bie^?n trong cuo^.c to^`n
sinh.  Ha~y dde^? cho co+n buo^`n bay qua nhu+ gia^'c mo^.ng, nhu+
bo'ng chie^`u, bo+?i le~ ta^'t ca? dde^`u la` mo^.ng huye^~n, va` gia^'c
mo^.ng cuo^'i cu`ng cu~ng nhu+ gia^'c mo^.ng nguye^n so+ kho^ng kha'c
gi` ca?:

          Tuo^?i tho+ em co' buo^`n chie^`u
          Ha~y xin cu+' dde^? bo'ng chie^`u bay qua
          Be^? da^u su+.c ti?nh giang ha`
          Co`n so+ nguye^n mo^.ng sau ta` a'o xanh
                         (A'o xanh)
     Ky` thu+.c ta co' ma^'t ma't gi` dda^u, vi` tuye^.t ddo^'i ta
kho^ng co' gi` dde^? ma^'t.  Ta thu+o+`ng ddau kho^? vi` ca'i Kho^ng, ma`
kho^ng bie^'t no' chi'nh la` que^ hu+o+ng cu?a ta, nghi~a la` cu?a
mo^.t ca'i Kho^ng vo^'n ti.ch mi.ch tu+` va.n ky?.  Kho^ng tro+? ve^`
Kho^ng la` su+. tro+? ve^` so+ nguye^n mo^.ng, la` su+.c ti?nh tu+` co+n
tru+o+`ng mo^.ng da^u be^? dda ddoan:

          To^i tha^'y ngu+o+`i mu+`ng ro+~ xie^'t bao
          Tro+`i xanh ho+n la' o+? tre^n cao
          Con chim nha?y nho't be^n ca`nh nha'nh
          Ngu+o+`i na('m tay to^i ru? bu+o+'c va`o
                         (Ngu+o+`i ve^`)
     Ngu+o+`i la` ai the^'? Pha?i cha(ng ddo' la` ba?n lai die^.n mu.c
cu?a ta, la` ho^`n so+ nguye^n mo^.ng, la` ca'i Ta ba^'t kha? hu?y
die^.t co' tru+o+'c ca? dda^'t tro+`i, vu+o+.t ngoa`i ta^'t ca? tra^`n gian
kho^? lu.y, la` no+i tru' a^?n vu+~ng cha('c nha^'t: "Ngu+o+i ha~y la`
mo^.t ho`n dda?o cho chi'nh ngu+o+i" (Kinh Pha'p cu').  Tha^'y ddu+o+.c
Ngu+o+`i, thi` va.n va^.t bo^~ng tro+? ne^n mo+'i me?, tro+`i the^m xanh,
chim cho'c cu~ng vui mu+`ng nha?y nho't.  Ngu+o+`i ru? ta bu+o+'c va`
the^' gio+'i cu?a Ngu+o+`i, nghi~a la` the^' gio+'i cu?a Kho^ng ti.ch,
cu?a Pha'p gio+'i ta'nh ba't nga't nguye^n ve.n nhu+ ru+`ng xanh:

          Ngo^i nha` ngu+o+`i du+.ng giu+~a ru+`ng xanh
          Cu+?a gio' ba(`ng ca^y co' nha'nh ca`nh
          DDe^? khe'p so+ so+ va` cu~ng dde^?
          Mo+? mo+`i anh chi. bu+o+'c va`o nhanh
                         (Ngu+o+`i ve^`)
     Ngu+o+`i, ca'i Ta nguye^n ve.n vo^ thu?y vo^ chung, vo^'n ra^'t
ga^`n ta ma` ta kho^ng hay kho^ng bie^'t, cu~ng nhu+ Nie^'t ba`n
va^~n o+? kha('p no+i ma` ta kho^ng he^` ga(.p ddu+o+.c. O^.Ru+`ng xanhO+. dda^y
tu+o+.ng tru+ng cho ca'i Ta^m ho^`n nhie^n tu+o+i sa'ng cu?a thuo+?
O^.ti`nh chu+a bie^'n ddo^.ngO+. chu+a ddau kho^? vi` cuo^.c be^? da^u\.  No'
vu+`a o+? trong gang ta^'c ma` cu~ng vu+`a ca'ch ma^'y tru`ng quan
san, do nghie^.p lu+.c cu?a ta nhi`n tha^'y\.  Ta co' the^? bu+o+'c
va`o nhanh trong ru+`ng ddo' ne^'u muo^'n.  Ru+`ng a^'y vo^'n la` que^
hu+o+ng cu?a ta, nhu+ng vi` ma~i theo dduo^?i nhu+~ng sa('c ma`u
huye^~n hoa(.c, ta que^n ma^'t ddu+o+`ng ve^`, dde^'n no^~i khi cho+.t ve^`
la.i trong ru+`ng, thi` ta ngo+~ mi`nh dda~ ddi la.c va`o mo^.t no+i
xa la.:

          Ho^m nay to^i kie^'m cu?i trong ru+`ng
           Lo~c ma^'t ddu+o+`ng ve^` cho+.t bo^~ng du+ng
          Su+.c nho+' ra(`ng dda^y ru+`ng ru' tha(?m
          La` que^ tha^n thie^'t bie^'t bao chu+`ng
                         (Ngu+o+`i ve^`)
     Ngo^i ru+`ng, co~i Kho^ng, co~i Hoang so+ ba't nga't vo^'n la`
que^ hu+o+ng ta, ma` ta la.i so+. ha~i, vi` tu+` vo^ lu+o+.ng kie^'p, ta
dda~ bo? no' dde^? ddi ti`m nhu+~ng ca'i Co' kho^ng ra gi`, nhu+~ng ca'i
Co' ddau kho^? phu` du\.  DDe^'n khi ga(.p la.i no' thi` ta la.i tu+o+?ng
mi`nh ddi la.c, dda^u ngo+` ra(`ng ta ddi la.c dda~ tu+` la^u, nay mo+'i
ddu'ng lu'c ga(.p ddu+o+`ng ve^`.  Do "bo^'i gia'c hie^.p tra^`n" (quay
lu+ng vo+'i gia'c ngo^. ma` cha.y theo ca't bu.i), ta dda~ nha^.n gia?
la`m tha^.t, dde^'n no^~i khi ga(.p ca'i tha^.t- ca'i Kho^ng bao la,
ho^`n O^.so+ nguye^n mo^.ngO+.- thi` ta la.i so+. ha~i cha.y tro^'n.  DDo'
pha?i cha(ng la` nguo^`n go^'c mo.i kho^? ddau cu?a con ngu+o+`i, nha^'t
la` cu?a thi nha^n, nhu+~ng ngu+o+`i co' ca?m thu. be'n nha.y nha^'t
tru+o+'c nhu+~ng sa('c ma`u a^m thanh hi`nh a?nh gia? do^'i cu?a tra^`n
gian vu~ tru..
------------------------