Ba'o VN: Lo+`i kha^?n ca^`u tu+` Dda` La.t

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Ba'o VN service 14/04/97
========================
Lo+`i kha^?n ca^`u tu+` Dda` La.t 

Cao Nguye^n

Ba'o Tie^`n phong so^' 29 thu+' ba nga`y 8 tha'ng 4 na(m 1997

Tu+` la^u Dda` La.t la`m "say lo`ng" bie^'t bao du kha'ch trong va` ngoa`i
nu+o+'c vi` ne't ddo^.c dda'o, ne^n tho+ kho' co' the^? ti`m tha^'y o+? 
ba^'t cu+' dda^u. Va^.y ma` kho^ng hie^?u sao tho+`i gian ga^`n dda^y
mo^.t so^' ngu+o+`i co' tra'ch nhie^.m ta.i ddi.a phu+o+ng la.i que^n
ma^'t ddie^`u a^'y. Ho. tu+`ng bu+o+'c "co^ng nghie^.p hoa'" Dda` La.t
theo mo^.t ca'ch ky` la.  ba(`ng hi`nh thu+'c cho phe'p ngu+o+`i ta la`m
bie^'n da.ng bo^. ma(.t ngu+o+`i con ga'i so+n cu+o+'c duye^n da'ng na`y
cho gio^'ng TP HCM, Ha` No^.i ;  tha^.m chi' co' no+i co`n ba('t chu+o+'c
theo ca? Ho^`ng Co^ng, Tha'i Lan! 

Du kha'ch dde^'n Dda` La.t ho^m nay co' the^? ba('t ga(.p o+? nhie^`u no+i
trong tha`nh pho^' ha`ng tra(m nha` nghi?, kha'ch sa.n cao ta^`ng ma'i
ba(`ng mo.c le^n san sa't. Ddie^`u ky` la. la` co' no+i ngu+o+`i ta co`n
cho phe'p xa^y du+.ng ca?  nha` cao ta^`ng "bu.ng chu+?a". Chi'nh lo^'i
kie^'n tru'c lo^.n xo^.n nu+?a My~ nu+?a Ta`u a^'y dda~ pha' vo+~ ne't
ddo^.c dda'o mang da'ng da^'p mo^.t tha`nh pho^' Cha^u A^u vo^'n co' tu+`
bao ddo+`i cu?a Dda` La.t. Tho+`i gian qua, phong tra`o "Ngu+o+`i ngu+o+`i
xa^y nha` nghi?, nha` nha` xa^y nha` nghi?" da^'y le^n ra^`m ro^.. Va^ng,
ta^'t ca? ddua nhau xa^y nha` cao ta^`ng dde^? "ba('t kha'c" cho tha^.t
nhie^`u co`n ca'c tha('ng ca?nh mo+ mo^.ng - sa?n pha^?m chi'nh cu?a du
li.ch - thi` cha(?ng ai quan ta^m dde^'n. Tha'c Cam Ly - mo^.t ddie^?m
tham quan du li.ch no^?i tie^'ng cu?a Dda` La.t tru+o+'c dda^y ba^y gio+`
dda~ bie^'n tha`nh "con suo^'i o^ nhie^~m". Mu`a mu+a thi` co`n ddo+~,
chu+' va`o mu`a na('ng thi` do`ng nu+o+'c ca.n kie^.t, va`ng khe` bo^'c
mu`i xu' ue^' kho^ng the^? na`o chi.u no^?i vi` nu+o+'c tha?i, pha^n
ngu+o+`i, ra'c ru+o+?i. Tha'c Dda-tan-la, ho^` Than Tho+?, Thung lu~ng
ti`nh ye^u thi` ma(.c su+'c xuo^'ng ca^'p, tie^u ddie^`u. Nguye^n nha^n
cu~ng chi? vi` ngu+o+`i ta va^.n du.ng mo^.t phu+o+ng thu+'c qua?n ly' ky`
qua(.c :  giao ve^` cho ca'c phu+o+`ng va` mo^.t va`i ddo+n vi. khai tha'c
theo ca'ch "cu+' la`m co^?ng ba'n ve' thu tie^`n dde^? chi tie^u" (!). 
Sau ca'ch la`m ddo', va`i na(m tru+o+'c dda^y ngu+o+`i ta co`n "ma.nh
da.n" cho phe'p san u?i ddo^`i Cu` vo^'n la` bo^. ngu+.c xinh dde.p tha^.t
tu+. nhie^n cu?a ngu+o+`i con ga'i Dda` La.t na`y ra dde^? la`m ... ngu+.c
gia? cho gio^'ng Tha'i Lan! Cuo^'i cu`ng, hie^.n ta.i ho. ddang tie^'p
tu.c "co^ng nghie^.p hoa'" Dda` La.t ba(`ng ca'ch no^~ lu+.c cho cha(.t
tho^ng, san u?i mo+?  ro^.ng nhie^`u con ddu+o+`ng trong khu vu+.c trung
ta^m tha`nh pho^' la`m "xa lo^.". 

Mu`a xua^n 97 na`y, ne^'u co' di.p le^n Dda` La.t du kha'ch se~ ba('t
ga(.p nhu+~ng ngo^i bie^.t thu+. xinh dde.p vo+'i hoa vie^n phi'a tru+o+'c
na(`m o+?  ddu+o+`ng 3 tha'ng 4 (Nguye^~n Tri Phu+o+ng) ho^m na`o ba^y
gio+` dda~ ddu+o+.c "san tha`nh bi`nh ddi.a"  dde^? la`m "xa lo^." ne^n
bie^'n da.ng tha`nh nhu+~ng ca(n pho^' que` qua(.t na(`m o+?  ma(.t tie^`n
vo+'i hai la`n xe cha.y.  Ca'c con ddu+o+`ng kha'c nhu+ :  Tra^`n Phu',
Quang Trung, Yersin, Phu` Ddo^?ng Thie^n Vu+o+ng... cu`ng la^m va`o ti`nh
ca?nh tu+o+ng tu+..  Tho^ng bi. ddo^'n ngo^?n ngang, nhie^`u ddoa.n
ddu+o+`ng ddu+o+.c dda`o bo+'i, san u?i ra nham nho+? ro^`i bo? ddo'...
cho+` ! Dda^'t dda' ddo^?  tha`nh ddo^'ng vu+o+ng va~i kha('p lo^'i ddi,
co' no+i hai be^n ve^. ddu+o+`ng co`n co' ca? giao tho^ng ha`o nhu+ tho+`i
kha'ng chie^'n. Ca?  tha`nh pho^' du+o+`ng nhu+ nga^.p chi`m trong... 
bu.i! Model ddeo kha^?u trang dde^? tra'nh o^ nhie^~m cu?a ca'c co^ ga'i
Dda` La.t ba^y gio+` cu~ng pho^? bie^'n y he^.t TPHCM. 

Nhie^`u ngu+o+`i da^n ddi.a phu+o+ng va` kha'ch du li.ch dde^`u dda(.t
ca^u ho?i : Ta.i sao ngu+o+`i ta kho^ng "co^ng nghie^.p hoa'" Dda` La.t
ba(`ng ca'ch dda^`u tu+ to^n ta.o ca'c tha('ng ca?nh ?  Co' ca^`n thie^'t
pha?i la`m "xa lo^." dde^? Dda` La.t "hie^.n dda.i" nhu+ ca'c tha`nh pho^'
thu+o+ng ma.i hoa(.c co^ng nghie^.p kha'c kho^ng ?  Ta.i sao kho^ng du`ng
nguo^`n kinh phi' kho^?ng lo^` a^'y dde^? na^ng ca^'p nhie^`u con
ddu+o+`ng da^~n dde^'n ca'c ddie^?m tham quan hie^.n nay cho tha^.t to^'t
vu+`a thu hu't du kha'ch la.i vu+`a giu+~ ddu+o+.c ne't ddo^.c dda'o vo^'n
co' cu?a Dda` La.t ? Ta.i sao vie^.c la`m ddu+o+`ng kho^ng thu+.c hie^.n
theo phu+o+ng pha'p "cuo^'n chie^'u"  la`m du+'t ddie^?m tu+`ng ddoa.n
mo^.t ma` pha?i dda`o bo+'i lung tung o+? nhie^`u no+i dde^? la`m cho bo^.
ma(.t tha`nh pho^' nham nho+? ?  Trong tu+o+ng lai ne^'u ca?nh quan Dda`
La.t gio^'ng he^.t TPHCM, Ha` No^.i, Ho^`ng Co^ng tu+` ddu+o+`ng sa'
dde^'n kie^'n tru'c thi` lie^.u ra(`ng co' ai co`n muo^'n le^n Dda` La.t
dde^? chie^m ngu+o+~ng nu+~a kho^ng ? 

Mo^.t ngu+o+`i ba.n o+? Co^ng ty PTKT La^m Ddo^`ng (EDC) ke^? :  "O^ng
bie^'t kho^ng, ho^m ro^`i co' mo^.t ddoa`n kha'ch du li.ch nu+o+'c ngoa`i
le^n Dda` La.t o+? la.i dda^y chi? ddu'ng mo^.t dde^m thi` bo? ve^`.
Tru+o+'c khi le^n xe ho. chua cha't no'i vo+'i chu'ng to^i : Vi` hoa?ng
so+. xa lo^. va` bo^'n bu+'c tu+o+`ng be^ to^ng ne^n mo+'i ti`m le^n Dda`
La.t. Tru+o+'c khi dde^'n dda^y chu'ng to^i cu+' ngo+~ ra(`ng o+? xu+'
ca'c nga`i mo^~i buo^?i sa'ng chi?  ca^`n mo+? cu+?a ra la` tha^'y ca? 
vu+o+`n hoa va` khung ca?nh thie^n nhie^n tho+ mo^.ng. Na`o ngo+` ba^y
gio+` mo+? cu+?a ra cu~ng la.i tha^'y xa lo^. va` nha` cao ta^`ng. Chu'ng
to^i dde^'n dda^y kho^ng pha?i dde^? ngu? trong ca'c kha'ch sa.n "2 sao",
"5 sao" dda^u. Va^.y ma`, tha^.t dda'ng tie^'c...". 

Dda` La.t - mo^.t tha`nh pho^' du li.ch, nghi? ma't xinh dde.p no^?i
tie^'ng cu?a ca? nu+o+'c ho^m nay ddang le^n tie^'ng kha^?n ca^`u :"Xin
ddu+`ng "co^ng nghie^.p hoa'" theo kie^?u nhu+ va^.y!". Mong Thu? tu+o+'ng
Chi'nh phu? va` ca'c co+ quan chu+'c tra'ch cu?a Trung u+o+ng va` ddi.a
phu+o+ng so+'m co' gia?i pha'p dde^? o^?n ddi.nh ti`nh tra.ng na`y. Ne^'u
kho^ng e ra(`ng dde^'n na(m 2000 Dda` La.t kho^ng co`n la` Dda` La.t nu+~a
! 
----------------------------------------