Artificial Intellligence (AI)

[Ho Tu Bao <bao@jaist.ac.jp>]

Hi,

To^i cu~ng dda~ ddi.nh kho^ng vie^'t the^m ve^` AI vi` e nhie^`u
ro^`i, nhu+ng nha^n co' ma^'y msgs lie^n quan AI ne^n xin the^m va`i
lo+`i. Khi na`o ro^~i ho+n, nha^n ca'c ba'c no'i chuye^.n fuzzy sets
(ta^.p mo+`) to^i xin go'p chuye^.n rough sets (ta^.p tho^), va` ba`i
ho.c to^i thu ddu+o+.c tu+` co^.ng ddo^`ng ngu+o+`i Balan trong
chuye^.n rough sets na`y.

> Nghe bao o may truong o nha khong thay day gi may chi thay day 
> AI thoi, khong hieu co dung khong.

> Ho.c ra cu~ng kho^ng xa`i ddu+o+.c, chu+o+ng tri`nh ho.c thi no'i
> ve^` Unix, C++ chu+`ng va`i gio+` ma` nhu+~ng da(m ba?y course ve^`
> AI.

Ve^` chuye^.n da.y AI o+? nha`, hi`nh nhu+ la` kho^ng pha?i
va^.y. To^i co' ba?ng ddie^?m cu?a mo^.t so^' ngu+o+`i to^'t nghie^.p
Khoa tin ho.c DHBKHN, DHTHHN ma^'y na(m vu+`a qua. Coi ca'c mo^n ho.c
thi` AI chi? da.y trong mo^.t ho.c ky`.

Co' the^?, vi` chu? nhie^.m Khoa tin ho.c THtpHCM la` da^n AI, ro^`i
ma^'y ngu+o+`i AI o+? nha`, .... "active" qua' ne^n ca'c ba'c co' ca?m
gia'c va^.y cha(ng ?

Ba'c AnHai dda~ vie^'t ve^` AI ro^`i, to^i xin bo^?  sung chu't xi'u,
hy vo.ng ca'c ba'c kho^ng la`m ma'y ti'nh ro~ the^m.
------

Artificial Intelligence (AI)

1. Te^n go.i trong tie^'ng Vie^.t

Khi to^i ho.c o+? DHBK Hanoi, mo^n na`y co' da.y o+? na(m thu+' 5
trong chuye^n nga`nh Toa'n-Ma'y ti'nh. To^i kho^ng ddu+o+.c ho.c AI
vi` o+?  chuye^n nga`nh kha'c. AI ddu+o+.c di.ch la` "Tri' kho^n Nha^n
ta.o", to^i nghe tha^'y ky` ky`, kho^ng ngo+` sau na`y no' la.i la`
ca'i nghie^.p cu?a mi`nh.

La^u ro^`i ddo.c mo^.t ba`i o+? to+` ba'o ha?i ngoa.i, di.ch AI la`
"Tho^ng minh Nha^n ta.o". To^i cho ra(`ng di.ch va^.y la` a'nh xa. 1-1
ca'i nghi~a tho^ng thu+o+`ng nha^'t cu?a ca'c tu+` "artificial" va`
"intelligence", nhu+ng kho^ng sa't vo+'i ba?n cha^'t cu?a AI.

Kho^ng nho+' tu+` bao gio+` o+? trong nu+o+'c quen du`ng "Tri'
tue^. Nha^n ta.o" cho AI. Du`ng ma~i dda^m quen. Ve^` sau ga(.p ca'ch
di.ch "Tri' na(ng Nha^n ta.o", to^i cho ra(`ng dda^y la` tu+` di.ch
hay nha^'t, no'i ddu+o+.c kha' ddu'ng ca'i nghi~a cu?a AI. Nhu+ng quen
du`ng "Tri' tue^. Nha^n ta.o" ma^'t ro^`i, ne^n kho^ng de^~ gi` ddo^?i
la.i. 

2. Tri' tue^. Nha^n ta.o la` gi` ?

Da`i do`ng ve^` te^n go.i co^'t dde^? gia?i thi'ch ve^` Tri'
tue^. Nha^n ta.o. Co' nhie^`u ca'ch ddi.nh nghi~a kha'c nhau ve^` AI,
to^i thu+? ne^u hai ca'ch hie^?u no^m na.

(a) Ba('t dda^`u ba(`ng mo^.t ca'ch hie^?u "Tin ho.c la` gi`" ?

Nga('n go.n, "Tin ho.c (informatics, computer science) la` khoa ho.c
ve^` XU+? LY' TU+. DDO^.NG THO^NG TIN BA(`NG MA'Y TI'NH".

Co' 3 thu+' ca^`n dde^? y':

- tho^ng tin
- xu+? ly'
- ma'y ti'nh

Trong tin ho.c truye^`n tho^'ng, tho^ng tin = DU+~ LIE^.U (data), va`
xu+? ly' = TI'NH TOA'N (computing, tu+` dda^y ma` ... go.i computers ?).

Nhu+ng co`n mo^.t loa.i tho^ng tin kha'c nu+~a, ra^'t quy', ma` con
ngu+o+`i muo^'n xu+? ly' tre^n ma'y ti'nh, ddo' la` TRI THU+'C
(knowledge), va` ca'ch xu+? ly', khai tha'c, chu? ye^'u loa.i tho^ng
tin na`y la` LA^.P LUA^.N (reasoning) hoa(.c SUY DIE^~N (inference).

Co' the^? no'i no^m na "Tri' tue^. Nha^n ta.o, mo^.t bo^. pha^.n cu?a
Tin ho.c, la` khoa ho.c ve^` suy lua^.n tu+. ddo^.ng dde^? xu+?  ly'
va` khai tha'c tri thu+'c ba(`ng ma'y ti'nh".

Mo^.t "co^ng thu+'c" gia?n di. ve^` AI

Artificial Intelligence = Inference + Knowlege

co' the^? lie^n he^. to+'i 

Program = Algorithm + Data Structure

Va`i thi' du.:

* Khi ba.n la`m thi' nghie^.m, quan sa't ddo dda.c ddu+o+.c ca'c con
so^', ca'c hie^.n tu+o+.ng ... ddo' la` du+~ lie^.u. Ba.n thu+o+`ng
chu+'a chu'ng trong ca'c ba?ng du+~ lie^.u, ca'c co+ so+? du+~ lie^.u.

* Tu+` ca'c so^' lie^.u na`y, qua pha^n ti'ch, ... ba.n ru't ra ca'c
quy lua^.t, ca'c co^ng thu+'c, ... ddo' la` tri thu+'c.

* Mo^.t he^. cha^?n ddoa'n be^.nh, chu+'a ca'c quy ta('c, ca'c ho^.i
chu+'ng ... nhu+ tri thu+'c cu?a mo^.t tha^`y thuo^'c, va` bie^'t suy
ddoa'n dde^? cha^?n be^.nh, la` mo^.t he^. "Tri' tue^. Nha^n ta.o".


(b) Mo^.t ca'ch hie^?u kha'c:

"Tri' tue^. Nha^n ta.o la` mo^.t bo^. pha^.n cu?a Tin ho.c nha(`m
la`m cho ma'y ti'nh thu+.c hie^.n ddu+o+.c ca'c kha? na(ng tri'
tue^. con ngu+o+`i" (Tri' na(ng nha^n ta.o)."

Nhu+~ng kha? na(ng na`y go^`m: suy die^~n, hie^?u ngo^n ngu+~
tu+. nhie^n (e.g., hie^?u nghi~a va(n ba?n, di.ch tu+. ddo^.ng tie^'ng
nu+o+'c na`y ra tie^'ng nu+o+'c kha'c, ...), hie^?u ca'c thu+' nhi`n
tha^'y (e.g., hie^?u ca'c a?nh so^' (digital images) thu tu+` camera, ...),
la^.p ke^' hoa.ch (planing), ho.c ta^.p (learning), ra quye^'t ddi.nh
(decision making), ...


Nhu+ va^.y, AI kho^ng chi? mo+? ro^.ng pha.m vi u+'ng du.ng (b) ma`
co`n co' vai tro` ne^`n ta?ng trong tin ho.c (a).  Trong AI, cu~ng co'
nghie^n cu+'u co+ ba?n va` nghie^n cu+'u u+'ng du.ng. DDie^`u dda'ng
no'i la` ca`ng nghie^n cu+'u, ngu+o+`i ta ca`ng tha^'y AI la` kho'
la`m ho+n dda~ hy vo.ng, va` cha(.ng ddu+o+`ng co`n da`i, theo to^i
co`n ra^'t "mo+?". Ti`nh hi`nh nghie^n cu+'u, quan he^. cu?a AI vo+'i
co^ng nghie^.p la` lu'c no'ng, lu'c la.nh, va` ba^y gio+` thi` hi`nh
nhu+ ... ho+i a^m a^'m.

Ba'c AnHai dda~ no'i ve^` vai tro` co+ ba?n cu?a AI:

> Mo^.t ddie^`u ca^`n lu+u y' ra(`ng do ddi.nh nghi~a AI no'i tre^n
> ma` nhie^`u sa?n pha^?m AI la`m ra mo^.t tho+`i gian kho^ng ddu+o+.c
> xem la` AI nu+~a. Nhu+ng ne^'u ti'nh cho co^ng ba(`ng thi` pha?i
> no'i ra(`ng co' ra^'t nhie^`u ky~ thua^.t AI ddu+o+.c du`ng trong
> thu+.c te^' trong nhie^`u li~nh vu+.c kha'c nhau.

Have a nice weekend,

HT Bao