Ba'o VN : Con ma dde^`.

[hung <thanh@starnet.com.au>]

                                                           Con ma dde^`.
Ruo^.ng vu*o*`n nha` cu*a? e^ he^`
Vu*o*'ng va`o ma dde^` ma^'t sa.ch sa`nh sanh
Tie^`n co*` ba.c, tie^`n ho^i tanh
Di'nh va`o la` che^'t chie^'u manh cha(?ng co`n.

THAI DDE^`
Dde^` xua^'t hie^.n o*? VN trong tho*`i gian na`o? Kho^ng co' su*? sac'h
na`o ro^~i ho*i la.i ddi che'p chuye^.n ddo'. Tuy nhie^n theo lo*`i 1 so^'
ca'c cu. thi` it'ra tuo^?i cua? dde^` cu~ng it' nha^'t la` 100 na(m co' le?
va` co' ma(.t o*? mie^`n Nam tru*o*'c tie^n sau ddo' lan ra dde^'n mie6`n
Trung .
Cuo^'i cu`ng khi so^? so^' kie^'n thie^'t pha't trie^?n to*'i cu*.c ddo^.
:nga`y so^? 2 la^`n thi` dde^` tra`n lan ra dda^'t Ba('c.
Li.ch su*? cua? dde^` co' the^? chia la`m 3 giai ddoa.n. Thoa.t ky` thu?y,
ca'c chu? dde^` chi? la`m a(n quanh qua^?n o*? SG-Cho*. Lo*'n -Gia Ddi.nh
va` ma^'y vu`ng ngoa.i than`h. Tho*`i ba^'y gio*` chu*a co' so^? so^' ne^n
ngu*o*`i ta dda'nh dde^` qua "thai dde^`" tu*'c la` 1 anh cha`ng ddo^`ng co^
bo'ng ca^.u qua gio.ng no'i eo eo', da'ng ddi ong? eo.. Tho^ng thu*o*`ng ,
chu? dde^` mu*o*'n 1 anh cha`ng nhu* va^.y dde^? la`m "thai dde^`". Tho*`i
a^y' dde^` co' nhie^`u so^' ho*n ba^y gio*`.
Ti'nh tu*` so^' 1 tu*o*.ng tru*ng cho con ca', so^' 2 con o^'c, 3 con
ngo^~ng, 4 con co^ng, 5 con giun, 6 con co.p, 7 con heo, 8 con tho?,
......to*'i so^' 99 la` o^ng tha^`n tru`ng.
Mo^~i tua^`n dde^` chi? so^? co' 1 la^`n. Ke^'t qua? la` do su*. pha'n
truye^`n cua? thai dde^` qua cu*?a mie^.ng cua? anh ta tru*o*'c su*. hie^.n
die^.n cua? 1 ho^.i ddo^`ng dde^` bao go^`m chu? dde^`, mo^.t so^' dda.i
die^.n cua? gio*'i bie^n dde^` cu`ng vai` tay ma'u ma(.t trong gio*'i
nghie^.n dde^`. Nhie^.m vu. cua? anh ta la` a^'p u? ca'i "thai" o*? trong
bu.ng , ddo*.i ddu'ng nga`y ddu'ng gio*` se~ cho no' xo^? ra. Trong tho*`i
gian mang thai anh phai? a(n chay na(`m mo^.ng va` mo^.ng tha^'y ca'i gi`
thi` xo^? ra cai' ddo', nhu*ng tuye^.t ddo^'i pha?i giu*~ ki'n, kho6ng
du8o*.c tie^'t lo^. cho ai bie^'t. Tru*o*'c khi la`m thai dde^` anh ta pha?i
the^` ddo^.c tru*o*'c ba`n tho*` to^? : pha?i giu*~ bi' ma^.t nghe6` nghie^.p.
To^'i ho^m a^'y, ho^.i dde^` ta^.p trung ddo^ng ddu? trong vu*o*`n cua? nha`
chu? dde^`, o*? ddo' co' 1 cai' mie^'u tho*` linh thie^n cai'. Ddu'ng va`o
lu'c 1/2 dde^m, "thai dde^`" da^`u chi't kha(n ddo?, ma(.c ao' lua. va`ng va
`qua^`n ti'm hoa ca`, tu*` trong 1 ca'i xo' xi?nh or trong 1 bu.i ca^y na`o
ddo' nho^ ra. Ha('n ca^`m 1 bo' nhang ddo^'t sa(~n, la^~m ba^~m va'i thie^n
va"i ddia. , va'i luo^n ca? ca'i dda^`u la^u o*? trong mie^'u, sau ddo'
pha'n truy^`n so^' 23. Ta^'t ca? ho^.i ddo^`ng dde^` de^`u o^` le^n 1
tie^'ng :"con khi?". Ho. ma('ng mo? ai ddo'?. Kho^ng pha?i dda^u. So^' 23
la` con khi? trong li~nh vu*.c dde^`.
Mo^.t trong dda.i die^.n cua? gio*'i nghie^.n dde^` ta.i ddo' se~ tho^'t
le^n nhu* no^?i khu`ng, vo^~ va`o ca'i ma' ba'nh ddu'c cua? mi`nh :"Ngu o*i
la` ngu! Kho^ng nghe lo*`i vo*.". Ro^`i la~o ta ke^? la.i :"Bu*a~ ddo'
kho^ng hie^?u sao co' 1 con khi? lo.t va`o nha `cua? la~o Hu*o*ng ca?. Lu~
tre? ca^`m ga^.y go^.c ra ho` he't dduo^?i ba('t nhu*ng no' chi? nha?y le^n
ngo.n ca^y tra'nh ne' chu*' kho^ng chi.u bo? tro^'n. Nghe ti^'ng o^`n ao`
la~o  cha.y ra va `nhi`n tha^'y con khi?. Sau ddo' la~o la(?ng la(.ng dda'nh
con so^' 23. Ngay nhu* to^i la` ba.n no^'i kho^' o^?ng cu~ng kho^ng he'
ra(ng cho bie^'t nhu*ng vo*. o^?ng no'i cho vo*. to^i bie^'t. Vo*. to^i sau
ddo' khuye^n to^i da'nh theo o^ng HU*o*ng Ca? nhu*ng vi` to^i ke^'t o^ng
Ta'o (so^' 40). To^i na(m mo* tha^'y o^?ng go~ cu*a? nha` to^i. Te' ra o^?ng
pha?n mi`nh!"
Sa'ng ho^m sau thai dde^` mo*'i ddu*o*.c co^ng bo^'. Dde^? giu*~ bi' ma^.t
cho dde^'n phu't cho't,
chu? dde^` mo*`i ca'c tha`nh vie^n trong ho^.i ddo^`ng ngu? tai. nha` min`h
Ve^` pha^`n "thai dde^`" kho^ng pha?i bu*~a na`o ha('n cu~ng dde? ra 1 con
so^'. Co' bu*a~, khi nha^.p ddo^`ng ha('n no^?i hu*'ng, ca^'t ca'i gio.ng
vi.t ddu*.c le^n, ddo.c 1 ca^u thai :"Ba o6ng ddi tha(?ng ve6` tro*`i. Be'
kia dda`o dda^'t dda('p tho*`i o^ng ra". Theo sa'ch Ba?o Ta`i chi thua^.t
a^'n ha`nh ca'ch dda^y 1/2 the^' ky?da`nh rie^ng cho gio*'i cho*i dde^` tra
cu*u' thi` ca^u ddo' chi? o^ng Ta'o tu*'c la` so^' 40. Or "Ba.ch nga ma`
tu*o*?ng con ga`. Tha?m thu*o*ng ba` va~i ma~ng xa` qua^'n cha^n". Ddo' la`
con ngo^~ng mang so^' 3. Ngo^n ngu*~ ddu*o*.c su*? du,ng trong nhu*~ng 
ca^u thai ha^`u he^'t vo^ nghia~, to^'i mo`, nhu*ng chi'nh vi` the^' ma`
nhie^`u ngu*o*i` tu*o*?ng ddo' la `nhu*~ng ca^u sa^'m.
Nga`y xu*a, cung ca'ch xo^? dde^` dda~ mang sa('c tha'i cua? 1 le^~ ho^.i ma
giao'. Nhu*ng ddo' chi? la` be^` ma(.t. Co`n pha^`n chi`m cua? no' thi` sao?
Mo^.t so^' it' chu? dde^` dda~ dde^? cho cha('c a(n, dda~ qui ddi.nh con
so^' tru'ng ro^`i ra le^.nh cho thai dde^` theo ddo' ma `xo^? Phu*o*ng pha'p
gian la^.n cua? ho. kha' tinh vi. Sau khi khoa' so^? ho. kho^n gcho ai ghi
nu*~a va` ngu*o*`i thu* ky' se` la^.p 1 ca'i "pho*i" (feuille-tie^'n g
Pha'p) trong ddo' ghi nha^.n nhu*~ng so^' na`o ddu*o*.c dda'nh nhie^`u
nha^'t va` ddu*o*ng nhie^n ho. se~ tra'nh nhu*~ng con so^' ddo'.
DDE^` TRONG DDA.I THE^' GIO*'I (o*? SG tru*o*'c 1975)
Khi xua^'t hie^.n co^ng khai trong Dda.i The^' Gio*'i o*? Cho*. Lo*'n, dde^`
chi? co`n la.i co' 36 so^', tu*` so^'1 con ca' tra('ng to*'i 36 la` ba`
va~i. O^ng chu? lo*'n vo^'n dda~ tu*`ng "gu*o*m dda`n nu*~a ga'nh non so^ng
mo^.t che`o", co' du*o*'i tru*o*'ng kho^ng i't qua^n su* la` da^n xua^'t
tha^n tu*` tri' thu*'c khoa ba?ng. Mo^.t trong ~ nha` tri' thu*'c a^'y, o^ng
NHT, tu*` be^n Ta^y mo*'i ve^`, vi` thi'ch 1 mi`nh 1 cho*., kho^ng chi.u
la`m em ca'c o^ng kia, ne^n o^ng chu? lo*'n ta.m tho*i` giao cho o^ng T coi
so`ng dde^` va` ca(n da(.n :
    - Vie^.c na`y tuy de^~ ma` ra^'t kho'! Pha?i tuye^.t ddo^i' giu*~ bi'
ma^.t ~ con so^' ma` ngu*o*i` anh em ddi.nh xo^?. Cha('c cha('n tu.i "li'nh"
cua? "Moa" the^' na`o cu~ng to*'i qua^'y ra^`y ngu*o*`i anh em. Ne^'u he'
cho 1,2 ddu*'a bie^'t co' the^? vo*~ so`ng! Ne^'u co' ddu*'a na`o cu*'ng
co^?, ngu*o*`i anh em cu*' pho^n cho "Moa", "Moa" se~ co' ca'vh tru*`ng tri.
The^' la` o^ng T tro*? tha`nh 1 thai dde^` ba^'t dda('c di~. Ta^'t nhie^n
dda~ ddu*o*.c ddi ho.c o*? be^n Ta^y ne^n o^ng kho^ng theo ca'c phu*o*ng
pha'p xo^? cua? thai dde^` truye^`n tho^'ng. Khoa'i 
con gi` o^ng xo^? con ddo'. Bu*a~ nay ca'c xi` tha^~u Cho*. Lo*'n mo*`i o^ng
ddi a(n thi.t ra('n thi `ho^m sau o^ng se~ xo^? so^' 32( con ra('n) co`n a(n
la^~u de^ thi` la` so^' 35.
Nhu*ng ro^`i 1 to^'i kia, co' 1 o^ng ba.n va`ng to*'i go~ cu*a? nha` o^ng.
Ddo' la` X, tuc. go.i la` X mu`, ngu*o*`i na`y dda~ tu*`ng chia xe? vo*i'
o^ng ca(n ga'c xe'p o*? ngoa.i o^ Paris. Sau 1 ho^`i chue^.n tro` chi'nh tri
chi'nh em, xa~ ho^i. xa~he` vung vi't, X ta? oa'n ve^` chuye^.n co*` ba.c
thua cha'y tu'i va` kha^?n khoan? xin T giu'p cho 1 la^`n, la^`n dda^`u
tie^n va` cu~ng la` la^`n cup^'i cu`ng.
   -Tha^.t ra thi` toa muo^'n moa giu'p ca'i gi`?- T ho?i
   -Con so^' ma` toa se~ xo^? nga`y mai.
   -Kho^ng the^? ddu*o*.c vi` moa dda~ hu*a' danh du*. vo*'i o^ng chu? lo*n
la` pha?I giu*` bi' ma^.t.
Sau ddo' ma(.c ti`nh choX na`i ni?, T va^~n 1 mu*.c la('c dda^`u nhu*ng
trong lu'c chia tay T dda~ nhe't 2 to*` gia^'y $100 va`o tui' cua? X(dda^`u
tha^.p nie^n 1950 dda^y la`ca? 1 gia ta`i nho?), ro^`i no'i 1 ca^u tie^'ng
Pha'p ba^ng quo* ma` o^ng kho^ng nho*' dda~ ddo.c o*? dda^u ddo' :"Le
goe'land et le pigeon sont bien semblables, mais comment voulez-vous qu'un
goe'land puisse faire comme un pigeon". Trong tha^m ta^m T chi? muo^'n
nha('c khe'o X vi` o^ng the^? no'i tha(?ng thu*`ng ra ddu*o*.c. Nhu*ng kho^~
mo^.t no^~i, tuy va(n chu*o*ng be^` be^` nhu*ng bi. tha^`n dde^` am' anh?
ne^n ngay trong lu'c a^'y X la.i cha(?ng hie^?u gi` ca?. Ma~i cho dde^'n
lu'c ve^` nha`,
na(`m suy ddi xe't la.i ve^` ca^u no'i ba^ng quo* a^'y, X mo*'i nghi~ ra va`
ho^m sau o^ng dda'nh con so^' 22. Qua? nhie^n tru'ng pho'c.
Ma^'y tha'ng sau, T ddu*o*.c chuye^?n ddi no*i kha'c, ngu*o*`i thay o^ng
kho^ng du`ng phu*o*ng pha'p cu~ ma` du`ng ca'ch cho*i ru't tha(m va` con
so^' cua? dde^` cu~ng ta(ng le^n the^m 4 con :
37 : o^ng tro*i`, 38 :tho^? ddia., 39 :tha^`n ta`i, 40: o^ng ta'o.
Khi Dda.i The^' Gio*'i sa^.p tie^m thi` dde^` cu~ng phie^u die^u mie^`n
cu*.c la.c luo^n nhu*ng....
NHU*~NG NA(M TUNG HOA`NH CUA? DDE^`
Ta.i mie^`n Nam tru*o*'c na(m 1975, dde^` ba`nh tru*o*'c kha('p no*i tu*`
tha`nh thi. dde^'n ca'c qua^.n huye^.n. Tho*`i a^'y ngu*o*i` ta chi? dda'nh
so^' dda^`u so^' dduo^i theo ke^'t qua? cua? xo^? so^' chu*' kho^ng dda'nh 3
con (co`n go.i la` tie^?u chu?) or 4 con va` dda'nh bao lo^ nhu* nga`y nay.
Ddo' la` ~ so`ng ba.c lo^. thie^n ba'n co^ng khai song ha`nh cu`ng vo*'i 4-5
so`ng co' qui mo^ lo*'n nhu* tie^?u Monte-Carlo o*? Cho*. Lo*'n vo*i' ddu?
ca'c bo^. mo^n :roulette, ta`i xiu?, me, ba`i ca^?u...nhu*ng ddu*o*.c gio*'i
bi`nh da^n tham gia nhie^`u nha^'t va^~n la` dde^` bo*?i vi` du` co' 30 ba.c
ho. va^~n co' the^? cho*i ddu*o*.c, gia' va`ng la` 30000d/la.ng. Mo^.t so^'
ba'o muo^'n ca^u ddo^.c gia? trong gio*'i dde^` dda~ ti`m ca'ch ba`n dde^`
ngay o*? tre^n trang nha^'t: co' khi ngu*o*`i ta ve~ con bu*o*'m khi thi`
con khi? va` ddo^i khi o^ng tha^`n ta`i cua? Ti'n Nghia~ nga^n ha`ng vu*`a
dde^? mo'c ti' tie%`n qua?ng ca'o vu*a` xui' ngu*o*i` ta dda'nh so^' 39(o^ng
tha^`n ta`i).
Trong mu.c tu*? vi ha(`ng nga`y cu~ng du`ng dde^? ba`n dde^~ 1 ca'ch gia'n
tie^'p nhu* :"tuo^?i Da^`n (nam) ho*.p vo*'i ~ con so^' 38, 97; nu*~  ho*.p
vo*'i ~ con so^' 45, 70".
Mo^.t so^' ngu*o*i` nghe theo, kho^ng ngo*` la.i tru'ng  nhu*ng dde^? tru'ng
1 la^`n a^'y ho. dda~ pha?i khua^n ddo^'ng cua? ca?i tu*` nha` ra tie^.m
ca^`m ddo^`; ra(`ng :"Ddu*o*`ng va`o tru*o*`ng ddua cu*' tra(m la^`n thua
la.i co' 1 la^`n hue^`"...nhu* lo*`i than tho*? na~o ne^` cua? gio*'i
"tuye^.t phi'ch" (turfiste :da^n cho*i ca' ngu*.a)!
Co*` ba.c la` ba'c tha(`ng ba^`n 
Cu*?a nha` ba'n he^'t tra tha^n va`o cu`m.
Ddie^`u ddo' ai cu~ng bie^'t nhu*ng ngu*o*`i ta va^~n lao va`o nhu* con
thie^u tha^n dde^? ro^`i to^'i nga`y dda'nh va^.t vo*'i ~ con so^'.Mo^.t
trong ~ tai na.n khu?ng khie^'p nha^'t ga^y ra bo*?i dde^` die^~n ra ta.i
Dda` La.t va`o ~ na(m 1960. Na.n nha^n la` D, mo^.t o^ng chu? kho ba.c, o^ng
dda~ du`ng tie^`n cua? nga^n quy~ dde^? cho*i dde^`, xi` phe', xo'c dia~ va`
"ha^`m ba` la(`ng" ddu? thu*'. So^' tie^`n o^ng tha^m thu?ng ke't sa('t
la`30-40 trie^.u (10-11 nga`n/la.ng). O^ng kho^ng co' 1 con ddu*o*`ng na`o
kha'c la` cho.n 1 trong 2 con ddu*o*`ng :ra toa`(tu*? hi`nh or chung tha^n)
hoa(.c la` tu*. sa't!
Tru*o*'c khi tu*. ke^'t lie^~u ddo*`i mi`nh, o^ng la` la6`n lu*o*.t di`m
che^'t 5 ddu*'a con va`o trong lu nu*o*'c; ddu*a' nho? nha^'t mo*'i bie^'t
ddi co`n ddu*'a lo*'n nha^'t 12 tuo^?i! Co' the^? no'i, trong li.ch su*?
ddo^? ba'c o*? VN ddo' la` 1 tha?m ki.ch ru`ng ro*.n ga^`n nhu* kho^ng
tie^`n khoa'ng ha^.u!
Cho ma`i dde^'n dda^`u tha^.p nie^n 90, con ma dde6` mo*'i co' co* ho^.i
so^'ng la.i-co' ve? co`n hie^?n ha'ch ho*n xu*a-vo*'i 1 ha`o quang ru*.c
ro*~ tre^n dda^`u. Tuy kho^ng co'con so^' tho^'ng ke^chi'nh xa'c, ta.i TPHCM
xoa`ng cu~ng co' dde^'n ha`ng nga`n so`ng dde^`. Da.o trong na(m, o^ng H o*?
ddu*o*`ng Hai Ba` Tru*ng la` ngu*o*`i may ma('n tru'ng dde^'n 60 trie^.u
bo*?i vi` o^ng ddan'h lo*'n va` nga`y na`o cu~ng dda'nh; bi`nh qua^n mo^~i
nga`y o^ng bo? ra tu*` 400-500 tra(m nga`n dde^? cho*i dde^`.
Theo ti'nh toa'n, ca'c chu? dde^` mo^~i nga`y co' the^? lo*i` 7% tre^n doanh
thu nhu*ng ~ chu? dde^` co' vo^'n nho? (30-40 chu.c trie^.u) thi` co' the^?
bi. to? tra'c nhu* cho*i vi` ga(.p pha?i tay cho*i vu*a` ddo? vu*a` qua'
kho^n ngoan nhu*ng chi? va`i ba nga`y sau la` ho. co' the^? la^'y la.i nhu*
cho*i vi` trong ddi.a ha.t co*` ba.c co' 1 nguye^n ly' ba^'t kha? tranh cai~
:"Nha^'t ddo? nhi` tru*o*`ng lu*ng(vo^'n)" nhu*ng vo*'i ~ to^? ho*.p lo*'n
thi` vo^'n lie^'ng ca? ti? thi` so^' tie^`n ddo' cha(?ng nha(`m nho` gi`!

Phan Nghi.   

I'm sorry because it's too long.