[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
Re: Ba`n ve^` Ta^`n Co^'i
Hello Anh Tien,
To^i la^'y la`m buo^`n vi` mo^.t ngu+o+`i ddo.c sa'ch nhie^`u nhu+ anh
ma` la.i hie^?u ca'i message trong ba`i tru+o+'c cu?a to^i la` co^'
ga('ng bie^.n ho^. cho Ta^`n Co^'i. ( Co' le~ pha?i mu+`ng cho ca'i ta`i
be? chu+~ cu?a anh cha(ng).
To^i cha(?ng tin Chi'nh Su+? Ta`u hay ba^'t cu+' Chi'nh Su+? na`o la`
cho^~ duy nha^'t dde^? du+.a ddu+o+.c. Common Sense cu?a anh dde^? dda^u.
Ma` cu~ng cha(?ng ca^`n to+'i anh, Su+? gia cu?a ca'c tho+`i dda.i cu~ng
view la.i va^'n dde^` luo^n luo^n nhu+ anh La^m nha^.n xe't.
Kho^ng pha?i to^i no'i the^' dde^? hy vo.ng co' mo^.t nga`y na`o
ngu+o+`i ta se~ dde^` cao Ta^`n Co^'i. Nhu+ng cha('c thi` co' mo^.t nga`y
ngu+o+`i ta se~ cha(?ng thie^'t ba`n dde^'n ti'nh to^'t hay xa^'u cu?a
Ta^`n Co^'i nu+~a. Mo.i co+n gia^.n dde^`u co' motivation ca' nha^n na`o
ddo' ma` se~ bi. tho+`i gian ma`i mo`n.
Tru+o+'c khi ddi sang ca'i dde^` ta`i mo+'i kho^ng co' di'nh li'u gi`
dde^'n ca'i ba`i Ta^`n Co^'i dde^? to^i nha('c la.i ca'i y' trong pha^`n
ke^'t lua^.t dda~ kho^ng ddu+o+.c anh dde^? ma('t to+'i. Ta^`n Co^'i
to^'t xa^'u kho^ng ca^`n bie^'t, ca'i "cu? chuo^'i" cu?a va(n ho'a Ta`u
va` nhu+~ng bo.n theo dduo^i la` tu+o+?ng ra(`ng cu+' he^~ chu+?i Ta^`n
Co^'i nhie^`u thi` tha`nh ke? Si~ cho'ng.
Ba^y gio+` xin ha^`u chuye^.n anh ve^` va(n ho'a va` li.ch su+?. Va`
ddo^i ddie^`u ve^` Ta^`n Co^'i.
Ta.i sao to^i pha?i ddu+'ng tre^n ne^`n ta?ng va(n ho'a Ha'n dde^? phe^
pha'n Ta^`n Co^'i. Ma` ta.i sao to^i la.i pha?i phe^ pha'n Ta^`n Co^'i
ne^'u nhu+ to^i nhi`n la.i li.ch su+? Trung Quo^'c ddo+`i To^'ng vo+'i
nha^n va^.t li.ch su+? Ta^`n Co^'i. To^i cu~ng cha(?ng ddu+'ng tre^n
ne^`n ta?ng va(n ho'a Vie^.t dde^? khen Ta^`n Co^'i nhu+ la` chu+?i Ma~
Vie^.n. To^i chi? tha^'y la^.p lua^.n cu?a da^n Ta`u la` tu+. ma^u
thua^~n dde^'n nu+.c cu+o+`i, du+.a tre^n ca'i ne^`n ta?ng cu?a lua^.n
ly' logic the^' ky? 20 ma` to^i dda~ cho't nhie^~m pha?i.
Ne^'u to^i pha?i ddu+'ng tre^n la^.p tru+o+`ng Ha'n ma` pha'n thi` to^i
pha?i no'i la` ne^'u Ta^`n Co^'i kho^ng gie^'t Nha.c Phi thi` Kim se~
thua. Sai la^`m ddo' la` hie^?n nhie^n. Va^.y thi` ta.i sao to^i la.i
pha?i ddu+'ng tre^n mo^.t la^.p tru+o+`ng ngu muo^.i nhu+ va^.y.
Ta.i sao to^i kho^ng the^? xem xe't la` ca'i quan ddie^?m Ha'n cho vie^.c
Ta^`n Co^'i a(n cu?a ddu't+ so+. vua cu~ ve^` la` sai hay ddu'ng.
Anh dda~ ba`n ve^`n Chi'nh Su+? nay to^i xin ba`n ve^` Chi'nh Pha'p.
Ddu+'ng ve^` ma(.t chi'nh Pha'p ma` no'i thi` Ta^`n Co^'i la` nguye^n
thu? Quo^'c gia ddu+o+.c nha` vua u?y quye^`n . La`m sao co' the^? so
sa'nh vo+'i I'ch Ta('c ddu+o+.c. Tru+o+'c he^'t vua To^'ng pha?i chi.u
tra'ch nhie^.m hoa` hay chie^'n dde^? dde^` cu+? Thu? tu+o+'ng. Cu+o+ng vi.
cu?a Ta^`n Co^'i hoa`n toa`n co' the^' che'm dda^`u Nha.c Phi.
Chuye^.n gia? le^.nh vua chi? la` bi.a dda(.t cu?a va(n hoa' Ha'n ma` tho^i.
Ca'i va(n ho'a na`y bi. ma^u thua^~n na(.ng giu+~a chuye^.n trung tha`nh
vo+'i vua va` ghe't qua^n Kim ( O^Ng Nha.c Phi cU~ng bi. ma^u thua^~n
nhu+ va^.y). Ghe't qua^n Kim nhu+ng ddo+'n he`n nhe ho+i la` cha.y da`i
thi` mu+o+`i o^ng Nha.c Phi cu~ng chi.u. Tie^'u la^m la` o+? cho^~ ddo'.
Ro^`i ddem ca'i su+. ddo+'n he`n cu?a mi`nh ddo^? cho Ta^`n Co^'i. La.i
ha`i hu+o+'c ho+n nu+~a. Da^`u Cha'o qua^?y hay tu+o+.ng quy` thi` cu~ng chi?
la`m da^n Ta`u xu'c ddo^.ng mo^.t ca'ch ca?i lu+o+ng tho^i. Cho+' to^i
tha^'y kho^i ha`i va` the`m a(n cha'o lo`ng.
Ba^y gio+` no'i chuye^.n ro^ng ho+n la` va(n ho'a + li.ch su+?.
Nha^n va^.t li.ch su+? la` nha^n va^.t dda~ ddu+o+.c u+o+'c le^. va`
bie^?u tu+o+.ng ho'a. Vua Quang Trung co' tru+'ng ca' tre^n ma(.t kho^ng,
me^ ga'i co+~ na`o, ... dde^`u kho^ng thuo^.c pha.m tru` li.ch su+?.Chi?
co' ca'i su+. kie^.n dda'nh 20 va.n qua^n Thanh la` li.ch su+? ( ngay ca?
con so^' 20 va.n cu~ng chi? u+o+'c le^. cho "nhu+~ng ngu+o+`i thie^'u
ca(n ba?n" tho^i).
Tuy nhie^n ra^'t nhie^`u nha` chi'nh tri. hay "va(n hoa'" nhu+ anh no'i
thi` la.i muo^'n du`ng nha^n va^.t li.ch su+? na`y va`o ca'c va^'n dde^`n
xa~ ho^.i ma` anh go.i la` va(n ho'a. Ma` muo^'n va`o va(n ho'a thi` pha?i
ma(.c qua^`n a'o ddo^.i mu~ dde^? sinh hoa.t nhu+ mo^.t con ngu+o+`i cu.
the^?. The^' la` mo^.t nha^n va^.t mo+'i ra ddo+`i co ra^'t nhie^`u ti'nh
ca'ch du+.a tre^n chu? quan cu?a ca'c nha` va(n ho'a. Vi` va^.y nhie^`u khi
pha?i ti?nh tri' dde^? pha^n bie^.t hai nha^n va^.t na`y. Ca'c Su+? gia
thi` cu~ng la` nhu+~ng ngu+o+`i thu+o+`ng la`m sao tra'nh ddu+o+.c ca'i
ho^` lo^ va(n hoa' cu?a anh Tie^'n. Ho. cu~ng thu+o+`ng la^~n luo^n a^'y ma`.
O^ng Lu+u Bi. trong li.ch su+? cha('c cha('n kha'c o^ng Lu+u Bi. co'
tha^.t, va` o^ng Lu+u Bi. va(n ho'a cu?a o^ng La Qua'n Trung kha'c ha(?n
o^ng Lu+u Bi. Li.ch su+?.
Vu+o+ng Ma~ng, Du+o+ng Hu`ng, Ta`o Tha'o, Vo~ Ta('c Thie^n,...cu~ng
dda~ tu+`ng bi. chu+?i he^'t lo+`i ma` ba^y gio+` ca'c anh ba.n Ta`u la.i
ba('t dda^`u gio+? ra bo^'c tho+m dde^'n ta^.n tro+`i.
Cho hay la` hi`nh tu+o+.ng li.ch su+? cu~ng thay ddo^?i ma` ca'i
projection va`o va(n ho'a cu~ng ddo^?i no^'t
Cheers
Aiviet
On Wed, 2 Jul 1997, Tran Minh Tien wrote:
>
>
> Ba`n ve^` Ta^`n Co^'i hay go+.i mo+? nhu+~ng ddie^?m
> nhi`n tham chie^'u ve^` phu+o+ng pha'p bi`nh pha'n
> ***
>
>
> Ddie^?m to^'i quan tro.ng tru+o+'c khi dda'nh gia' mo^.t nha^n va^.t
> li.ch su+? na`o ddo' la` pha?i xa'c ddi.nh ro~ ra`ng va` du+'t khoa't,
> ddu+'ng tre^n ne^`n ta?ng va(n ho'a na`o dde^? dda'nh gia'\. Vie^.c nha^.p
> nhe`m ne^`n ta?ng va(n ho'a chi? co' ta'c du.ng ga^y a?o gia'c hoang
> tu+o+?ng cho nhu+~ng ngu+o+`i thie^'u ca(n ba?n. Nhu+ng kho^ng co' gi` co'
> the^? che da^'u du+o+'i ma(.t tro+`i\.
>
> Ta.i sao pha?i xa'c ddi.nh ne^`n ta?ng va(n ho'a tru+o+'c khi dda'nh
> gia' ? DDe^? minh ho.a xin la^'y vi' du. trong li.ch su+?: Ma~ Vie^.n
> va` Ba` Tru+ng. DDu+'ng tre^n ne^`n ta?ng va(n ho'a Vie^.t Nam, Ba`
> Tru+ng la` anh hu`ng cu?a da^n to^.c, Ma~ Vie^.n la` te^n xa^m la(ng
> dda'ng nguye^`n ru?a\. DDu+'ng tre^n ne^`n ta?ng va(n ho'a Trung
> Quo^'c, Ma~ Vie^.n la` tu+o+'ng hu`ng cu?a da^n to^.c Ha'n, co' co^ng
> bi`nh Man, Di, co`n Ba` Tru+ng la` te^n phie^'n loa.n. Va^.y dde^?
> dda'nh gia' hai nha^n va^.t li.ch su+? na`y, pha?i du+'t khoa't
> va` ro~ ra`ng, ta o+? ne^`n va(n ho'a na`o\. Vi' du. kha'c, kho^ng
> the^? ddu+'ng tre^n va(n ho'a Thie^n Chu'a gia'o dde^? phe^ pha'n
> co' tho+`i o^ng cha cu?a chu'ng ta la^'y qua' nhie^`u vo+., cu~ng
> nhu+ kho^ng the^? ddu+'ng tre^n va(n ho'a Pha^.t gia'o dde^? che^
> bai ngu+o+`i tra^`n tu.c kho^ng ca.o tro.c dda^`u\.
>
> Khi dda~ xa'c ddi.nh ne^`n ta?ng va(n ho'a cu?a nhu+~ng be^n tham
> gia tranh lua^.n thi` ddie^`u quan tro.ng thu+' hai la` ca'c be^n
> tham gia tranh lua^.n co' ddu+'ng cu`ng tre^n mo^.t ne^`n ta?ng
> va(n ho'a hay kho^ng. Ne^'u kho^ng thi` kho^ng the^? tranh lua^.n
> ddu+o+.c, cu~ng nhu+ kho^ng the^? ddu+'ng tre^n hi`nh ho.c
> Lobatrevxkyi tranh lua^.n vo+'i ngu+o+`i ddu+'ng tre^n hi`nh ho.c
> Euclid ve^` hai ddu+o+`ng tha(?ng song song.
>
> Ba`n ve^` Ta^`n Co^'i o+? tre^n ne^`n ta?ng va(n ho'a na`o ? Ddu+'ng
> tre^n ne^`n ta?ng va(n ho'a Trung Quo^'c (chi'nh xa'c ho+n la` va(n
> ho'a Ha'n) thi` ddie^`u na`y qua' ro~ ra`ng: Ta^`n Co^'i la` te^n
> dda.i gian tha^`n Ha'n gian. DDie^`u na`y the^? hie^.n ra^'t ro~
> va` du+'t khoa't trong khe^' u+o+'c va(n ho'a cu?a da^n Ha'n.
> Nha` Kim xa^m la(ng Trung Quo^'c va` ba^'t cu+' ha`nh ddo^.ng tho?a
> hie^.p na`o dde^`u dda'ng bi. phe^ pha'n. Kho^ng ca^`n pha?i dde^'n
> mo^. Nha.c Phi mo+'i tha^'y tu+o+.ng vo+. cho^`ng Ta^`n Co^'i quy`
> go^'i tru+o+'c mo^. va` bi. da^n chu'ng nho^? nu+o+'c bo.t, ma` chi?
> ca^`n nhi`n ca'i qua^?y la` chu'ng ta ddu? bie^'t trong ta^m thu+'c
> va(n ho'a cu?a da^n to^.c Ha'n, Ta^`n Co^'i dda'ng bi. ca(m ghe't
> dde^'n ddo^. na`o\.
>
> DDie^`u na`y cu~ng tu+o+ng tu+. (nhu+ng kho^ng ha(?n hoa`n toa`n
> gio^'ng) trong li.ch su+? cu?a chu'ng ta co' Tra^`n I'ch Ta('c.
> Tra^`n I'ch Ta('c cu~ng la` mo^.t ngu+o+`i co' ho.c va^'n cu+.
> pha'ch, nhu+ng trong khe^' u+o+'c va(n ho'a cu?a da^n to^.c
> Vie^.t, o^ng bi. nga`n ddo+`i nguye^`n ru?a la` te^n ba'n nu+o+'c,
> ha.i da^n\. Mo.i co^' ga('ng bie^.n ho^. cho Tra^`n I'ch Ta('c
> la` ddi ngu+o+.c vo+'i va(n ho'a Vie^.t Nam, la` cho^'ng la.i
> da^n to^.c Vie^.t Nam.
>
> Ba^y gio+` thu+? ba`n ve^` Ta^`n Co^'i kho^ng pha?i trong va(n
> ho'a Ha'n, ma` trong va(n ho'a nha^n va(n. Ta^`n Co^'i trong
> 1 nga`y gia? le^.nh vua vie^'t 12 kim ba`i trie^.u Nha.c Phi
> ve^` trie^`u\. DDie^`u na`y ddu+o+.c che'p trong chi'nh su+?
> Trung Quo^'c (ne^'u kho^ng tin va`o chi'nh su+? thi` thu+? ho?i
> tin va`o ta`i lie^.u na`o dde^? tham chu+'ng ?). Ha`nh ddo^.ng
> na`y cu?a Ta^`n Co^'i se~ ddu+o+.c dda'nh gia' the^' na`o du+o+'i
> ca'i nhi`n cu?a nha^n va(n ? Ro~ ra`ng la` lu+`a lo.c va` do^'i tra'\.
> Tie^'p dde^'n, khi Nha.c Phi ve^` trie^`u bi. ba('t giam to^'ng
> ngu.c va` bi. ha`nh quye^'t. Ha`n The^' Trung ho?i Ta^`n Co^'i,
> Nha.c Phi ma('c to^.i gi` ? Ta^`n Co^'i tra? lo+`i: "Ma.c tu
> hu+~u" (cha(?ng ca^`n co'). Ddie^`u na`y cu~ng ddu+o+.c che'p
> trong chi'nh su+?\. Ha`nh ddo^.ng na`y the^? hie^.n Ta^`n Co^'i
> ba^'t cha^'p lua^.t pha'p cu?a Nam To^'ng, ba('t va` gie^'t
> ngu+o+`i vo^ co+'\.
>
> Va^.y dda^'y, du+o+'i ca'i nhi`n cu?a nha^n va(n, Ta^`n Co^'i chi?
> la` mo^.t te^n lu+`a lo.c, gian tra' va` vo^ dda.o\. Xin ho?i
> nhu+~ng ai muo^'n bie^.n ho^. cho Ta^`n Co^'i ddang ddu+'ng
> o+? va(n ho'a na`o ?
>
> Tra^`n Minh Tie^'n
>