[TT 15/7] Pho'ng su+.: Vie^.t kie^`u Campuchia nhu+~ng nga`y chie^'n su+.

[VIPS <proxy098@hotmail.com>]

Pho'ng Su+. 
Vie^.t kie^`u Campuchia nhu+~ng nga`y chie^'n su+. 

DDie^`u dda^`u tie^n chu'ng to^i nghi~ dde^'n khi vu+`a dda(.t cha^n
xuo^'ng sa^n bay Pochentong, tha^'y do`ng ngu+o+`i phu+o+ng Ta^y ddo^?
xo^ le^n ma'y bay di ta?n la`: ddo^`ng ba`o cu?a mi`nh dda~ ra sao trong
nhu+~ng nga`y giao tranh giu+~a thu? ddo^ Phno^m Pe^nh?...
DDu`m bo.c nhau trong lo so+.

Chu'ng to^i dda~ tha^.t su+. xu'c ddo^.ng khi ddi trong cho+. Chobaompu+
nghe gio.ng no'i thi` tha^`m sau lu+ng: "Hi`nh nhu+ ma^'y chu' na`y la`
nha` ba'o be^n nu+o+'c sang thi` pha?i?...". DDo' la` hai chi. Nguye^~n
Thi. Chia, Lu+o+ng Thi. Sa, buo^n ba'n chi? may trong cho+., nha` o+?
xo'm Chua To^n (Phno^m Pe^nh). Chi. Sa no'i trong a'nh ma('t co`n ddo.ng
ve? ho^'t hoa?ng: "Nghe tie^'ng su'ng no^? la` ba` con go^`ng ga'nh nhau
cha.y ve^` phi'a Ho^' Lu+o+n, nhu+ng so+. ho+n va^~n la` tre^n ddu+o+`ng
cha.y na.n la.i bi. bo.n cu+o+'p tra^'n lo^.t sa.ch. To^i co' ba chi?
va`ng cu~ng bi. lo^.t ma^'t, ca'c co^ con ga'i cu~ng bi. lo^.t sa.ch
sa`nh sanh, ne^n pha?i quay tro+? la.i tho^i". 
Chi. Thanh Thu?y, u?y vie^n BCH Ho^.i Vie^.t kie^`u ddo^ tha`nh Phno^m
Pe^nh, ke^?: nhie^`u tin ddo^`n ngay trong nga`y 5-7 dda~ la`m nhie^`u
ba` con Vie^.t kie^`u so+. ha~i. Chi. pha?i cha.y le^n su+' qua'n ho?i.
Tre^n ddo' tra^'n an ba` con ha~y bi`nh ti~nh, ai o+? ye^n ddo', cu+'
tro+? ve^` la`m a(n sinh so^'ng. Nhu+ng su'ng no^? mo^~i lu'c mo^.t
ga^`n, mo^.t tra'i pha'o M.79 no^? ngay ga^`n tru. so+? ho^.i la`m hai
Vie^.t kie^`u bi. thu+o+ng, ba` con ca`ng hoa?ng so+. ho+n, nhie^`u gia
ddi`nh dda~ go^`ng ga'nh nhau cha.y va`o Ho^.i Vie^.t kie^`u, chi. Thu?y
va` anh em trong ho^.i pha?i thay nhau tru+.c ddo'n va` lo cho^~ a(n,
o+? cho ba` con. 
Kho^ng chi? ngu+o+`i Vie^.t, ma` ca? ngu+o+`i Hoa, Kho+me cu~ng u`n u`n
di ta?n. Sa'ng 6-7 do`ng ngu+o+`i cha.y loa.n dda~ ken da`y tre^n dda.i
lo^. Monivong, ca'nh xe o^m ta(ng gia' va^.n chuye^?n ga^'p 20 la^`n,
tu+` 1.000 riel le^n 20.000 riel cho mo^.t cuo^'c cha.y. 
Khi chu'ng to^i dde^'n tha(m Tru+o+`ng tie^?u ho.c Ta^n Tie^'n,
tru+o+`ng da.y tie^'ng Vie^.t duy nha^'t theo chu+o+ng tri`nh cu?a Bo^.
Gia'o du.c - dda`o ta.o VN - no+i dda^y va('ng la(.ng, tru+o+'c cu+?a
co' treo tho^ng ba'o "Khai gia?ng na(m ho.c mo+'i nga`y 14-7". Anh Phan
Ba' Tho., gia'o vie^n ta.i dda^y, cho bie^'t: "Theo truye^`n tho^'ng la`
khai gia?ng nga`y 7-7 (con em Vie^.t kie^`u ta.i Phno^m Pe^nh chi? nghi?
he` mo^.t tha'ng), nhu+ng do chie^'n su+. no^? ra ne^n pha?i hoa~n la.i.
Nghi? la^u qua' so+. tu.i nho? tha^'t ho.c, ne^n chu'ng to^i quye^'t
ddi.nh nga`y mai khai gia?ng, nhu+ng kho^ng bie^'t ddu+o+.c ma^'y ddu+'a
dde^'n tru+o+`ng...". 
Anh Tua^'n, ngu+o+`i tro^ng coi qua^`y sa'ch ba'o cu?a Ho^.i Vie^.t
kie^`u, cho bie^'t: o+? Phno^m Pe^nh chi? co' hai ddie^?m ba'n sa'ch
ba'o tie^'ng Vie^.t ne^n ba` con ra^'t mong ba'o chi' be^n nu+o+'c sang.
o+? Phno^m Pe^nh ba'o, dda`i ba(`ng tie^'ng Kho+me dde^`u co' tho^ng
ba'o, bi`nh lua^.n ti`nh hi`nh, nhu+ng mo^~i ba'o, dda`i dde^`u ddu+a
tin kha'c nhau, ne^n ba` con dda`nh tro^ng va`o tin tu+'c o+? be^n nha`.
Mo^.t tua^`n nay nguo^`n ba'o be^n nu+o+'c sang bi. ca('t do dda'nh
nhau, ne^n ba` con cu~ng lo la('m. Cho dde^'n sa'ng nay dda~ co' mo^.t
so^' ba` con quay tro+? la.i nha` cu~. Nhie^`u ngu+o+`i cu~ng dda~ ye^n
ta^m ho+n khi dde^m 12-7 dda`i truye^`n hi`nh CPC dda~ tra^'n an va`
ba'c bo? tin ddo^`n "nga`y 15-7 se~ co' dda'nh nhau to!". 

Chu'ng to^i chi? muo^'n ye^n o^?n la`m a(n, sinh so^'ng
Chu'ng to^i theo anh DDo^~ Hoa`i So+n - tho+. ho+'t to'c, ddo^.i
tru+o+?ng ddo^.i bo'ng dda' Vie^.t kie^`u - dde^'n tha(m khu vu+.c
Sadde^po^ 2, qua^.n Toun Kok, no+i co' co^.ng ddo^`ng ngu+o+`i Vie^.t
kha' ddo^ng (khoa?ng 1.000 ho^.) va` cu~ng la` no+i chie^'n su+. xa?y ra
kha' quye^'t lie^.t. Khu vu+.c na`y ga^`n nha` vie^n tu+o+'ng hai sao
cu?a FUNCINPEC ho+.p ta'c vo+'i Kho+me DDo? ne^n dde^m 6-7, nhie^`u ba`
con dda~ go^`ng ga'nh cha.y le^n ho^.i dde^? tra'nh nhu+~ng cuo^.c
dda^'u pha'o. 
Nhu+ng theo anh Vu~ Ngo.c Trung, chi ho^.i tru+o+?ng Vie^.t kie^`u
qua^.n Toun Kok, ha^`u he^'t ba` con o+? dda^y dde^`u sinh so^'ng la^u
na(m o+? Nam Vang ne^n so^' bo? cha.y cu~ng kho^ng nhie^`u, va? la.i
tie^`n dda^u ma` cha.y, dda so^' ba` con dde^`u la` da^n lao ddo^.ng
buo^n thu'ng ba'n bu+ng ne^n dda`nh o+? la.i ddu`m bo.c, nu+o+ng tu+.a
va`o co^.ng ddo^`ng. 
Cho dde^'n gio+` phu't na`y, tin tu+` chi'nh phu? cho hay: so^' thu+o+ng
vong trong nhu+~ng nga`y qua la` ho+n 50 ngu+o+`i che^'t va` khoa?ng 150
ngu+o+`i bi. thu+o+ng trong ca'c cuo^.c cha.m su'ng. So^' pha^.n Vie^.t
kie^`u ra sao ? Theo ca'c chi ho^.i Vie^.t kie^`u ba'o ca'o ve^` tha`nh
ho^.i thi` qua^.n Makara co' hai Vie^.t kie^`u bi. thu+o+ng do tru'ng
ma?nh pha'o M.79; co`n o+? qua^.n Toun Kok, theo anh DDo^~ Hoa`i So+n
thi` thu+o+ng ta^m ho+n: ca? hai me. con chi. Huy`nh Thi. Ca^?m Hu+o+ng
o+? Kh'lang Bo+` Xin dde^`u che^'t do tru'ng dda.n pha'o... Chi. Thanh
Thu?y o+? Tha`nh ho^.i Vie^.t kie^`u Phno^m Pe^nh cho bie^'t the^m:
"Chu'ng to^i cu~ng chi? na('m ddu+o+.c ti`nh hi`nh ba` con mi`nh ta.i
thu? ddo^, co`n ca'c chi ho^.i o+? Kompong Ch'na(ng, Kompong Spu+, Kan
Dan, Sray Veng... dde^`u kho^ng lie^n la.c ddu+o+.c, kho^ng bie^'t so^'
pha^.n ra sao trong nhu+~ng nga`y qua. 
Co' the^? no'i ra(`ng trong nhu+~ng nga`y qua, co^.ng ddo^`ng ngu+o+`i
Vie^.t nha^.n ddu+o+.c tho^ng tin ve^` ti`nh hi`nh ra^'t i't. Nhu+ng ho.
la.i la` nhu+~ng ngu+o+`i o^?n ddi.nh cuo^.c so^'ng so+'m nha^'t vo+'i
nhu+~ng nghe^` nghie^.p kha' pho^? tho^ng. Tie^.m ho+'t to'c bi`nh da^n
cu?a anh So+n ven ddu+o+`ng Sangkat Boeng Prolit dda~ ba('t dda^`u ddo'n
kha'ch, trong khi ngu+o+`i Hoa, ngu+o+`i Kho+me va^~n chu+a mo+? cu+?a
ra ddu+o+`ng. Anh So+n ta^m su+.: "Bie^'t la`m sao ba^y gio+`? Chu'ng
to^i chi? muo^'n ye^n o^?n la`m a(n va` sinh so^'ng nhu+ bao kie^`u da^n
kha'c. Ca'i so+. nha^'t hie^.n nay kho^ng chi? la` bom dda.n, chie^'n
tranh ma` co`n la` ke^' sinh nhai". 
Sa'ng so+'m ho^m nay chu'ng to^i ddu+o+.c tin: vo+. cho^`ng anh Ta^m,
ba.n cu?a tha^`y gia'o Phan Ba' Tho. o+? xo'm Vie^.t kie^`u Sadde^po^ 2,
dda~ go^`ng ga'nh ca? gia ddi`nh le^n mo^.t chie^'c xe dda.p dde^? di
ta?n. Chu'ng to^i kho^ng kho?i ba(n khoa(n va` lo la('ng cho chuye^'n
ddi la'nh na.n dda^`y ba^'t tra('c cu?a vo+. cho^`ng anh Ta^m vo+'i bao
ca?nh cu+o+'p bo'c, su'ng dda.n - mo^.t hi`nh a?nh kho^ng the^? ca^`m
lo`ng vi` tha^n pha^.n Vie^.t kie^`u trong mo^.t dda^'t nu+o+'c chie^'n
cuo^.c trie^`n mie^n... 

Binh Nguye^n-Ho^` Nguye^n Tha?o 
(Phno^m Pe^nh, chie^`u 14-7-1997)