[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
[ky' su+.] To^i ddi tu+ bo^?n (2)
(Ca'm o+n ma^'y ba'c co^? vu~. DDoa.n na`y mo+'i vie^'t, cha('c co`n
do+? ho+n ddoa.n tru+o+'c, nhu+ng vie^'t ma^'t nhie^`u thi` gio+`
qua' ne^n kho^ng no+~ bo?.)
--- begin ---
ICTP la` trung ta^m va^.t ly' nhu+ng co' mo^.t pha^n vie^.n toa'n
(Section of Mathematics), va` ha`ng na(m thu+o+`ng to^?
chu+'c khoa?ng 4 ho^.i nghi. toa'n ho.c the^' gio+'i\. Ho^.i nghi. ve^`
ky` di. la^`n na`y la` mo^.t trong nhu+~ng ho^.i nghi. ve^` toa'n to
chu+a tu+`ng tha^'y o+? ICTP, vo+'i qua~ng ga^`n hai tra(m ngu+o+`i
tham gia tu+` kha('p ca'c nu+o+'c, trong ddo' co' ca? nhu+~ng nha`
toa'n ho.c ra^'t no^?i tie^'ng nhu+ Arnold, Hironaka, Wall, ... va`
dda(.c bie^.t co' hai nha` toa'n ho.c no^?i tie^'ng ngu+o+`i Pha'p
go^'c Vie^.t la` o^ng Pha.m va` o^ng Tra'ng. Ngu+o+`i Vie^.t nam ddi
du+. ho^.i nghi. la^`n na`y cu~ng ddo^ng chu+a tu+`ng tha^'y,
to^?ng co^.ng tre^n mu+o+`i ngu+o+`i, trong ddo' mo^.t so^' ngu+o+`i
tu+`ng la` ho.c tro` cu?a o^ng Pha.m va` o^ng Tra'ng nay dda~ tha`nh
chuye^n gia\. Ke^? ca? nhu+~ng ngu+o+`i la`m va^.t ly' thi` lu+o+.ng
ngu+o+`i Vie^.t o+? ICTP lu'c ddo' le^n dde^'n ga^`n hai mu+o+i ngu+o+`i,
mo^.t con so^' ky? lu.c, ta.o tha`nh mo^.t ho^.i ddo^`ng hu+o+ng tha^.t
vui ve?, tu. ta^.p ta'n phe't ddi cho+i cu`ng nhau\. Chu+o+ng
tri`nh la`m vie^.c cu?a ho^.i nghi. kha' ca(ng tha(?ng, mo^~i nga`y co'
dde^'n sa'u ba^?y gio+` ba'o ca'o\. Thu+o+`ng buo^?i sa'ng da`nh
cho ca'c ba'o ca'o toa`n the^?, co`n buo^?i chie^`u ca'c ba'o ca'o
ddu+o+.c pha^n ban tha`nh ca'c nga`nh he.p ho+n, die^~n ra song
song. Co' ca? mo^.t loa.t ba`i gia?ng phu. dda.o nha(`m gio+'i thie^.u
cho ca'c sinh vie^n tre? (ma` co' kho^ng i't sinh vie^n du+.
ho^.i nghi.) ve^` ly' thuye^'t ky` di.. To^i ho.c ddu+o+.c kha' nhie^`u
o+? ho^.i nghi. na`y\. Ve^` toa'n thi` ca'i gi` cu~ng mo+'i la., cu~ng
hay\. Ta^'t nhie^n co' nhu+~ng ca'i mo+'i qua', kho' qua' kho^ng hie^?u
ddu+o+.c ty' gi` thi` ngo^`i nghe buo^`n ngu? co' nhie^`u lu'c
ngu? ga^.t luo^n. Ve^` tie^'ng Anh thi` dda^y la` la^`n dda^`u tie^n
to^i ddu+o+.c nghe tie^'ng Anh "so^'ng", tha^'y mi`nh cu~ng hie^?u
ddu+o+.c lo~m bo~m mu+`ng la('m. Tru+o+'c ddo' to^i ho.c tie^'ng Anh
chi? "ho.c kho^", qua ba(ng cassette va` va`i la^`n xem ke'
chu+o+ng tri`nh CNN o+? nha` ma^'y anh co' TV, chu+' cha? co' tha^`y ba`
gi`. Chi? tru+o+'c khi ddi Y' mo^.t tha'ng, to^i va` anh
Tha('ng mo+'i ru? nhau mo+`i mo^.t ca^.u ngu+o+`i A^'n DDo^., ma` to^i
quen qua ma^'y ngu+o+`i ba.n cu`ng kho'a, dde^'n luye^.n no'i
cho va`i buo^?i\. Mo^.t la^`n, sau ba'o ca'o cu?a mo^.t o^ng ngu+o+`i
Pha'p, anh Ha?i cu~ng ho.c o+? Nga ra than tho+? "o^ng na`y
no'i tie^'ng Pha'p nghe kho' hie^?u qua'". Nhu+ng thu+.c ra thi` o^ng
ta no'i tie^'ng Anh.
Ha`ng nga`y, chu'ng to^i a(n sa'ng o+? nha` tro., ro^`i mang theo mo^.t
i't ddo^` ho^.p, lu+o+ng kho^ ddi le^n xe buyt va`o ICTP,
dde^? buo^?i tru+a ddem ra dda'nh che'n o+? co^ng vie^n Miramare ca.nh
ddo'. DDang ngo^`i a(n be^. da.c thi?nh thoa?ng tha^'y ma^'y
ngu+o+`i nu+o+'c kha'c cu~ng du+. ho^.i nghi. ddi qua, cha`o ho?i vui ve?
nhu+ kho^ng co' chuye^.n gi` xa?y ra\. O+? ICTP cu~ng co'
nha` a(n, nhu+ng gia' mo^.t bu+~a qua~ng 6 USD, ddo^'i vo+'i chu'ng to^i
ho^`i ddo' thi` dda('t ru`ng ro+.n. Buo^?i to^'i, mo^.t ho^.i na(m
ba^?y ngu+o+`i tu. ta^.p na^'u a(n cu`ng nhau o+? nha` tro.. Ma^'y
ngu+o+`i Ta`u o+? cu`ng nha` tro. cu~ng hay na^'u nu+o+'ng, ne^n thi?nh
thoa?ng be^'p he^'t cho^~, pha?i cho+` ddo+.i\. Trong ca'c loa.i nu+o+'c
uo^'ng thi` co' ca? loa.i ru+o+.u vang re? nhu+ nu+o+'c la~, ddo'ng
trong ho^.p gia^'y, chu+a dde^'n mo^.t ddo^ la mo^.t li't, anh em mua
ve^` uo^'ng say su+a\. Co`n mo'n thu+.c pha^?m chu? dda.o la` co^?
ca'nh ga`, bo+?i ddo' la` mo'n thi.t re? nha^'t ba'n o+? cho+.. Co' anh
no'i ddu`a o+? dda^y la^u se~ no^?i da ga` va` mo.c ca'nh bay\.
Xe buy't tu+` trung ta^m tha`nh pho^' Trieste dde^'n ICTP ddi qua dda.i
lo^. Miramare na(`m do.c bo+` bie^?n, bao gio+` cu~ng
ddo^ng ki.t ngu+o+`i ddi ta('m bie^?n, chen chu'c nhau co' lu'c kho^ng
co' cho^~ dda(.t cha^n, cha? kha'c gi` o+? Moscow. Tu+` tre^n
xe co' the^? nhi`n tha^'y vo^ kho^'i nhu+~ng ngu+o+`i na(`m pho+i na('ng
ngay sa't ddu+o+`ng o^ to^\. Ba~i bie^?n Trieste kho^ng co' ca't,
cu~ng kho^ng co' so?i, chi? co' ne^`n xi ma(ng va` nhu+~ng ta?ng dda'
lo+'n o+? phi'a ngoa`i, nhu+ng ngu+o+`i thi` ddo^ng ki`n ki.t.
Mo^.t ddie^`u thu' vi. ma` la^`n dda^`u tie^n to^i ddu+o+.c bie^'t dde^'n,
la` ca'c co^ ga'i ho+? ngu+.c na(`m pho+i na('ng, tro^ng tha^.t "bo^?
ma('t".
Co' la^`n mo.i ngu+o+`i ddo^' nhau tre^n xe buy't dde^'m xem ddu+o+.c
ma^'y co^ ho+? ngu+.c, ngu+o+`i dde^'m ddu+o+.c nhie^`u nha^'t la.i la`
chi. Va^n. Mo^.t la^`n anh Khoa'i, lu'c ddo' cu~ng ddang la` co^.ng ta'c
vie^n o+? ICTP, ddi da.o bie^?n bi. nga~ su+o+'c ca? dda^`u pha?i
va`o be^.nh vie^.n kha^u la.i, mo.i ngu+o+`i ddu`aa nhau la` do ma?i
nga('m ca'c co^ pho+i na('ng qua'. Buo^?i chie^`u, chu'ng to^i
hay ru? nhau ra ta('m bie^?n. Ba~i bie^?n kho^ng dde.p nhu+ng nu+o+'c
sa^u va` trong. Nha?y u`m mo^.t ca'i xuo^'ng bo+i lo^.i va`i
vo`ng ro^`i le^n cho.n mo^.t ta?ng dda' na(`m pho+i na('ng thi` tha^'y
cuo^.c ddo+`i tha^.t thi vi. dda'ng ye^u\. Thi?nh thoa?ng tha^'y mo^.t
hai ngu+o+`i ca^u ca'. Nghe ddo^`n ma^'y chu.c na(m tru+o+'c dda^y co'
nhie^`u ca' la('m, chi? ca^`n ddem xo^ ddi cu~ng vo+'t ddu+o+.c
kho^'i ca' ve^` a(n, nhu+ng ba^y gio+` co' le~ ngu+o+`i ta a(n he^'t
ma^'t ro^`i, ne^n ma^'y ngu+o+`i ca^u ca' ddu+'ng ca? buo^?i chi? ca^u
ddu+o+.c mo^.t con ba(`ng ca'i ngo'n tay\. Mo^.t ho^m tre^n ba~i bie^?n
ti`nh co+` tu.i to^i tu'm ddu+o+.c mo^.t anh cha`ng ngu+o+`i nu+o+'c na`o
ddo' ddang du ho.c o+? Y', va` ba'n ddu+o+.c cho anh ta ca'i ma'y a?nh
Zenit ddo+`i mo+'i nha^'t mang tu+` Nga\. The^' la` bu` la.i
ddu+o+.c mo^.t pha^`n tie^`n lo^~ nhu+~ng thu+' pha?i qua(?ng la.i o+?
bie^n gio+'i\.
Ho^.i nghi. ddu+o+.c ma^'y ho^m thi` die^~n ra buo^?i trao gia?i
thu+o+?ng Toa'n ho.c cu?a ICTP. DDa^y la` la^`n dda^`u tie^n ICTP trao
gia?i thu+o+?ng nhu+ va^.y, va` ngu+o+`i ddu+o+.c gia?i kho^ng pha?i ai
kha'c ma` chi'nh la` chi. Va^n. Ngu+o+`i Vie^.t o+? ICTP ddu+o+.c
mo^.t di.p no+? mu~i, va` ba'o chi' Vie^.t nam cu~ng ddu+o+.c mo^.t di.p
khue^'c tru+o+ng ne^`n khoa ho.c nu+o+'c nha`. Chi. Va^n co'
chua^?n bi. mo^.t ba`i pha't bie^?u khi nha^.n gia?i kha' ky~ lu+o+~ng,
trong ddo' co' ke^? ca? ve^` truye^`n tho^'ng toa'n ho.c cu?a Vie^.t
nam, va` co' nho+` anh Ngo^ Vie^.t Trung va` ma^'y anh kha'c su+?a ba?n
tha?o\. Buo^?i trao gia?i die^~n ra nga('n go.n nhu+ng
kha' long tro.ng, co' ca? pho'ng vie^n ma^'y ba'o ddi.a phu+o+ng dde^'n
chu.p hi`nh. Sau buo^?i trao gia?i, o^ng Hironaka
(ngu+o+`i dda~ tu+`ng ddu+o+.c gia?i thu+o+?ng Fields) va` nhie^`u
ngu+o+`i kha'c dde^'n chu'c mu+`ng. Ba?n tha^n khoa?n tie^`n cu?a gia?i
thu+o+?ng cha(?ng dda'ng ke^? gi` (so vo+'i ca'c gia?i thu+o+?ng o+?
nhu+~ng no+i kha'c, cu?a ca'c nga`nh kha'c), chi? ve?n ve.n co'
mo^.t nghi`n ddo^ la\. Chi. Va^n sau ddo' co' ta(.ng la.i mo^.t nu+?a
so^' tie^`n gia?i thu+o+?ng na`y cho Kho^'i chuye^n toa'n cu?a DDa.i
ho.c To^?ng ho+.p Ha` no^.i dde^? la`m pha^`n thu+o+?ng khuye^'n khi'ch
ho.c sinh gio?i\.
Ngu+o+`i quye^'t ddi.nh chi'nh trong vie^.c trao gia?i cho chi. Va^n co'
le~ la` o^ng Eells, lu'c ddo' ddang la`m gia'm ddo^'c cu?a
pha^n vie^.n toa'n cu?a ICTP. O^ng Eells la` mo^.t trong nhu+~ng cha
to^? cu?a ly' thuye^'t a'nh xa. ddie^`u ho`a giu+~a ca'c dda
ta.p, va` kha' co' danh tie^'ng. Theo mo.i ngu+o+`i ke^?, o^ng Eells la`
ba.n cu`ng pho`ng vo+'i o^ng Abdus Salam tho+`i co`n
la` sinh vie^n o+? Anh. O^ng Salam la^.p ra ICTP tu+` nhu+~ng na(m sa'u
mu+o+i, vo+'i mu.c ddi'ch chi'nh la` giu'p ddo+~ trao ddo^?i
khoa ho.c giu+~a ca'c nu+o+'c tie^n tie^'n va` ca'c nu+o+'c thuo^.c
the^' gio+'i thu+' ba\. Lu'c dda^`u ICTP chi? co' ca'c pha^n vie^.n va^.t
ly', nhu+ng sau ddo' la^.p ra the^m pha^n vie^.n toa'n va`o giu+~a
nhu+~ng na(m ta'm mu+o+i, vo+'i ly' do toa'n hie^.n dda.i (va`
ddu+o+ng tho+`i) la` co^ng cu. kho^ng the^? thie^'u trong va^.t ly' ly'
thuye^'t, va` mo+`i o^ng Eells la`m pha^n vie^.n tru+o+?ng. O^ng
Eells o+? ICTP ma^'y na(m ga^y du+.ng pha^n vie^.n toa'n, sau ddo' thi`
o^ng tuy va^~n la` pha^n vie^.n tru+o+?ng nhu+ng i't co'
ma(.t o+? ICTP, co^ng vie^.c ha`nh chi'nh chu? ye^'u do o^ng Verjovsky,
pha^n vie^.n pho', dda?m nhie^.m.
Chi. Va^n gio+'i thie^.u to^i vo+'i o^ng Eells va` o^ng Verjovsky, vo+'i
nhu+~ng lo+`i khen ngo+.i ta^ng bo^'c. (Ba?n tha^n to^i
kho^ng thi'ch tro` ta^ng bo^'c, nhu+ng ve^` sau mo+'i hie^?u ca'i tro`
ddo' ra^'t quan tro.ng khi xin vie^.c). The^' la` to^i ddu+o+.c o^ng
Eells he.n ga(.p pho?ng va^'n. Cuo^.c pho?ng va^'n die^~n ra chi?
khoa?ng 5 phu't. To^i ddu+a cho o^ng Eells mo^.t so^' ba`i ba'o
toa'n to^i vie^'t khi o+? Nga, ma` theo lo+`i khuye^n cu?a mo.i
ngu+o+`i to^i dda~ mang theo sang Trieste dde^? "pho`ng tha^n",
va` co^' va^.n he^'t vo^'n lie^'ng tie^'ng Anh cu?a mi`nh ra dde^? tra?
lo+`i ma^'y ca^u ho?i\. O^ng Eells no'i se~ xe't xem co' the^? mo+`i
to^i dde^'n ICTP da`i ha.n ddu+o+.c kho^ng, va`i ho^m sau se~ tra?
lo+`i\. Sau ddo' o^ng Verjovsky co' "ri? tai" la` kha? na(ng ddu+o+.c
ra^'t lo+'n, chi? ddo+.i ha.ch toa'n la.i xem pha^n vie^.n co`n tie^`n
dde^? mo+`i kho^ng. Ma^'y ho^m tha ho^` ho^`i ho^.p cho+` ddo+.i ke^'t
qua?. Mo.i ngu+o+`i tha^'y to^i ma(.c ca'i qua^`n so'c sa(.c so+~ va`o
ICTP thi` no'i ddu`a "ta.i ma`y ma(.c qua^`n so'c ne^n o^ng Eells
kho^ng the`m tie^'p". Qua? nhie^n ho^m sau ma(.c qua^`n da`i va`o ICTP
thi` nha^.n ddu+o+.c gia^'y mo+`i dde^? trong ho`m thu+\.
Trong gia^'y ghi to^i ddu+o+.c mo+`i 1 na(m o+? ICTP, co' the^? gia ha.n
the^m 1 na(m, o+? da.ng visiting mathematician
(tu+o+ng ddu+o+ng vo+'i post-doc). The^' la` may ru?i cuo^.c ddo+`i la.i
dda^?y to^i dde^'n vie^.c tie^'p tu.c ho.c toa'n. Kho?i pha?i no'i to^i
mu+`ng nhu+ the^' na`o khi nha^.n ddu+o+.c gia^'y mo+`i\. Lu'c ddo'
ddo^'i vo+'i to^i khoa ho.c va^~n la` nha^'t. Tru+o+'c dda^y dda'nh qua?
o+? Nga hay ke^' hoa.ch ddi Ba lan dda'nh qua? chu? ye^'u la` do ba^'t
dda('c di~, co`n to^i va^~n muo^'n mi`nh la`m ddu+o+.c mo^.t ca'i gi`
ddo' hay ho trong khoa ho.c ho+n. DDu+o+.c sang ICTP hai na(m thi`
ddie^`u kie^.n khoa ho.c va` kinh te^' tha^.t la` ly' tu+o+?ng,
tu+` nay cu+' the^' ma` tie^'n. DDa(.c bie^.t sung su+o+'ng la` tuy to^i
mo+'i chi? co' ba(`ng dda.i ho.c, nhu+ng la.i ddu+o+.c mo+`i mo^.t xua^'t
tu+o+ng ddu+o+ng post-doc. Tu+. nhie^n to^i tha^'y mi`nh oai ha(?n le^n.
Gia^'y mo+`i cu?a to^i ghi ba('t dda^`u tu+` tha'ng mo^.t na(m 1992,
nhu+ng co^ Sharon, thu+ ky' o+? ICTP, ga(.p to^i ho?i co' muo^'n
o+? la.i "la`m post-doc" ngay sau khi ho^.i nghi. ke^'t thu'c kho^ng.
Kho^ng ca^`n nghi~ ngo+.i gi`, to^i tra? lo+`i ngay la`
kho^ng. Lu'c ddo' trong dda^`u to^i dda~ pha'c tha?o mo^.t ke^' hoa.ch,
pha?i ve^` tha(m la.i gia ddi`nh o+? Vie^.t nam sau ma^'y na(m xa ca'ch
ca'i dda~. Trong ke^' hoa.ch ve^` Vie^.t nam co' ca? ke^' hoa.ch la^'y
vo+.. Vie^.c thu+.c hie^.n nhu+ the^' na`o, ho^`i sau se~ ro~.
(a suivre... )