Tra^`n Thu? DDo^.

["Tran Minh Duc" <m_duc@hcm.vnn.vn>]

Hi cac bac,

Xin gu+?i ca'c ba'c ba`i sau dda(ng tre^n ba'o Va(n Nghe^. 16/10/99 vie^'t
ve^` Tra^`n Thu? DDo^., mo^.t nha^n va^.t co' vai tro` ra^'t quan tro.ng va`
ra^'t dda'ng ba`n ca~i trong li.ch su+? VN. Ve^` co^ng va` to^.i cu?a TTD
thi` dda~ co' nhie^`u y' kie^'n ba`n ca~i, nhu+ng IMHO, co^ng va^~n lo+'n
ho+n to^.i nhie^`u, va` o^ng dda'ng ddu+o+.c honored ho+n hie^.n nay.

Trong ba`i na`y du+o+`ng nhu+ ta'c gia? xem nhe. vie^.c Tra^`n Thu? DDo^.
ta`n sa't ha^.u due^. nha` Ly', to^.i lo+'n nha^'t cu?a TTD.

BTW, ba` vo+. TTD cu~ng co' vai tro` lo+'n ddo^'i vo+'i nha` Tra^`n, dda(.c
bie^.t trong lu'c cha.y gia(.c va` hi`nh nhu+ ddu+o+.c phong ta(.ng danh
hie^.u "Ma^~u nghi thie^n ha." (pls correct me if I'm wrong). Just a stupid
idea, vai tro` cu?a TTD co' a?nh hu+o+?g gi` trong vu. phong ta(.ng na`y
kho^ng nhi? ? ;-)

Ca'c ba'c nghi~ sao ve^` TTD no'i rieng va` nhu+~ng ha`nh vi / nha^n va^.t
tu+o+ng tu+. TTD trong li.ch su+? (if any) ?

Cheers,
Duc
~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ca^`n co' ddu+o+`ng pho^', tru+o+`ng ho.c, co^ng tri`nh va(n ho'a mang te^n
Tra^`n Thu? DDo^.


Nha` va(n DDi`nh Ki'nh


TTD la` ngu+o+'i co' co^ng lo+'n khai mo+?, cu?ng co^' va` la`m cho nha`
Tra^`n lo+'n ma.nh.
Khi nha` Ly' suy vi, na('m ddu+o+.c va^.n nu+o+'c, o^ng kho^n khe'o lu+.a
tho+`i co+ chuye^?n quye^`n lu+.c tu+` tay nha` Ly' qua nha` Tra^`n. Cuo^.c
chuye^?n giao quye^`n lu+.c die^~n ra nhua^`n nhi., e^m tha^'m. Vie^.c vua
Tra^`n thay the^' vua Ly' tri. vi` dda^'t nu+o+'c la` mo^.t ta^'t ye^'u
li.ch su+?, ho+.p le~ va` ho+.p xu the^'. O+? go'c nhi`n cu. the^?, vai tro`
TTD ga^`n nhu+  mang tinh quye^'t ddi.nh. Co' TTD mo+'i co' trie^`u dda.i
nha` Tra^`n.

Vo+'i cu+o+ng vi. Tha'i su+, khi vua Tra^`n Tha'i To^ng tuo^?i co`n nho?,
trong nu+o+'c lo`ng ngu+o+`i chu+a ha(?n dda~ tho^i nuo^'i tie^'c nha` Ly',
be^n ngoai gia(c Nguye^n nha(m nhe xa^m luoc, TTD dda~ to? ra mu+u lu+o+.c,
quye^'t ddoa'n. O^ng la` ngu+o+`i thu+.c su+. lo toan, qua'n xuye^'n vie^.c
ddie^`u ha`nh trie^`u chi'nh, la` linh ho^`n cu?a nha` Tra^`n giai ddoa.n
kho+?i nghie^.p.

Khi the^' gia(.c ma.nh, hoa`ng to^.c co' ke? theo ddi.ch, kinh tha`nh dda~
ma^'t, vua Tra^`n hoang mang, pha^n va^n kho^ng ro~ ne^n dda'nh hay ne^n
hoa` thi` TTD ta^u ra(`ng "DDa^`u to^i chu+a ro+i xuo^'ng dda^'t, xin be^.
ha. ddu+`ng lo". Ca^u no'i kha?ng kha'i, nghi~a khi' cu?a vi. quan dda^`u
trie^`u la`m ye^n lo`ng trie^`u ddi`nh, ta.o nie^`m tin cho ca'c vu+o+ng
ha^`u va` tra(m ho.. "Nha^'t ngo^n hu+ng bang" , sau na`y Tra^`n Quang Kha?i
dda~ dda'nh gia' ca^u no'i cu?a TTD nhu va^.y.

TTD kho^ng xong pha tra^.n ma.c nhu+ Tran Hung Dao, Tran Nhat Duat... Co^ng
cu?a o^ng la` o+? phi'a sau, la` o^?n di.nh ha^.u phu+o+ng, o^?n ddi.nh
trie^`u ddi`nh. DDie^`u na`y quan tro.ng vo^ cu`ng!

DDe^? o^?n ddi.nh, o^ng dda~ buo^.c pha?i la`m nhu+~ng vie^.c bi. ngu+o+`i
ddo+`i che^ tra'ch, nhu+ e'p Tra^`n Ca?nh la^'y vo+. anh mi`nh la` Tra^`n
Lie^~u. Nhu+ng ne^'u nhi`n su+. vie^.c mo^.t ca'ch kha'ch quan thi` tha^'y
ra(`ng ddo' la` mo^.t bie^.n pha'p ti`nh the^' va` cu~ng la` su+. ne'n chi.u
bie^'t hy sinh. Hy sinh ca'i nho? vi` ca'i lo+'n. Hy sinh gia phong vi`
"quo^'c phong" . Tho+`i ddo' vua la` nu+o+'c. Vie^.c co' ngu+o+`i no^'i
ngo^i la` vie^.c an da^n, va^'n dde^` so^'ng co`n cua dat nuoc. Cung co'
nguoi coi TTD la` "gian hu`ng"khi nho^? co? ta^.n go^'c nha` Ly'. Nhu+ng
thie^'t nghi~, khi danh gia nha^n va^.t li.ch su+?, ddie^`u co^'t ye^'u la`
xem ngu+o+`i ddo' ddu+a tie^'n tri'nh li.ch su+? ddi le^n hay ddi xuo^'ng.
Li.ch su+? VN co' nhie^`u giai ddoa.n dda'ng tu+. ha`o, trong ddo' co' giai
ddoa.n ca'c vua Tran cai tri. dda^'t nu+o+'c, Dai Viet 3 lan danh tha('ng
gia(.c ngoai xa^m Nguyen Mo^ng.

TTD co`n la` vi. quan trung thu+.c, ngay tha(?ng, tro.ng ky? cu+o+ng phe'p
nu+o+'c, va` cu~ng la` nguoi ddi dda^`u la`m guong cho^'ng te^. ho^'i lo^..
DDa'ng tie^'c cho toi nay chu+a co' mo^.t duong pho^' na`o o+? ba^'t cu+'
no+i dda^u mang te^n ngu+o+`i co' co^ng lo+'n khai sinh nha` Tra^`n.

Ca^`n co' tru+o+`ng ho.c, duong pho, cong trinh van hoa mang ten TTD !
La`m duoc dieu ay la` bie^?u hie^.n mo^.t quan nie^.m, mo^.t ca'ch nhi`n,
mo^.t hu+o+'ng dda'nh gia' li.ch su+? va` nhan va^.t li.ch su+?.