Ba'o VN: Cha^'t xa'm cha?y ve^` dda^u?

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Cha^'t xa'm cha?y ve^` dda^u?

LAN ANH

H.D - nu+~ ke^' toa'n ddang la`m vie^.c cho mo^.t lie^n doanh nu+o+'c ngoa`i
vo+'i mu+'c lu+o+ng 150 USD/tha'ng cho bie^'t, co^ vu+`a nha^.n ddu+o+.c thu+
gio+'i thie^.u vie^.c cu?a Coopers & Lybrand, mo^.t co^ng ty chuye^n cung
u+'ng cha^'t xa'm. Co^ng ty na`y tho^ng ba'o co' mo^.t co^ng ty cu?a Nha^.t
ta.i khu che^' xua^'t Ta^n Thua^.n ddang ca^`n mo^.t ke^' toa'n co' kinh
nghie^.m nhu+ co^, vo+'i mu+'c lu+o+ng kho+?i ddie^?m la` 250 USD. Sau khi
xuo^'ng ga(.p ban la~nh dda.o cu?a co^ng ty Nha^.t kia, H.D quye^'t ddi.nh
cho.n co^ng vie^.c mo+'i. H.D cho bie^'t co^ chi? dde^? la.i ho^` so+ ta.i
Coopers & Lybrand va` tu+. ho. dda~ go.i dde^'n co^ khi co' co^ng ty ca^`n
ngu+o+`i. Trong tho+`i ddie^?m na`y, ke^' toa'n la` mo^.t nghe^` ra^'t de^~
co' vie^.c la`m to^'t. 

Ca'c lie^n doanh va` ca'c co^ng ty 100% vo^'n dda^`u tu+ nu+o+'c ngoa`i ddang
la` no+i thu hu't nhie^`u cha^'t xa'm nha^'t. Ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i
dda'p u+'ng ddu+o+.c nhu+~ng ddo`i ho?i co+ ba?n cu?a mo^.t tri' thu+'c co'
tri`nh ddo^. cao khi ti`m kie^'m vie^.c la`m: mu+'c lu+o+ng va` co+ ho^.i
tha(ng tie^'n. Na(m 1996 ta.i TP.HCM co' 45.000 lao ddo^.ng la`m vie^.c cho
ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i, dda so^' la` ca'c tri' thu+'c tri`nh ddo^. cao.
O^ng Le^ Kinh Lua^n, Pho' gia'm ddo^'c co^ng ty cung u+'ng cha^'t xa'm Ta^n
Ddu+'c cho bie^'t: ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i ha^'p da^~n tri' thu+'c nho+`
mu+'c lu+o+ng. Lu+o+ng to^'i thie^?u cho mo^.t nha^n vie^n la`m vie^.c ta.i
co^ng ty nu+o+'c ngoa`i la` 150 USD. Vo+'i ca'c vi. tri' manager, director,
lu+o+ng tu+` 500 USD tro+? le^n. Ha^`u he^'t ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i
va`o Vie^.t Nam, dde^`u ti`m nha^n su+. tho^ng qua ca'c co^ng ty cung u+'ng
cha^'t xa'm. Ddo^'i vo+'i nhu+~ng co^ng ty quy mo^, co' du+. ddi.nh la`m a(n
la^u da`i ta.i Vie^.t Nam, co' bo^. ma'y nha^n su+. o^?n ddi.nh thi` tu+. ho.
se~ la`m la^'y nhu+ dda(ng tho^ng ba'o ti`m ngu+o+`i, pho?ng va^'n, cho.n
lu+.a, thu+? tha'ch. Nhu+~ng co^ng ty na`y thu+o+`ng dda^`u tu+ nha^n su+.
ngay tu+` khi "cha^'t xa'm" co`n ddang ngo^`i tre^n ghe^' dda.i ho.c, cha(?ng
ha.n ta`i tro+. cho ca'c sinh vie^n gio?i cho dde^'n khi to^'t nghie^.p
hoa(.c ngay khi nha^.n va`o la`m, co^ng ty se~ ta.o ddie^`u kie^.n cho ho.
ddi ho.c ca'c kho'a na^ng cao tri`nh ddo^. nga('n ha.n o+? nu+o+'c ngoa`i.
Nhu+~ng co^ng ty lo+'n nhu+ Coca Cola, IBC, Triumph... dde^`u co' la`m vie^.c
na`y (chie^'m 20%). 

Theo o^ng Le^ Kinh Lua^n, tro+? nga.i co+ ba?n cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam khi
la`m vie^.c cho ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i ban dda^`u la` ngo^n ngu+~.
Hie^.n nay, tie^'ng Anh dda~ ddu+o+.c pho^? ca^.p o+? Vie^.t Nam va` gio+`
dda^y kho^ng co`n la` ddie^`u qua' kho' nu+~a. Tuy nhie^n, ca'ch to^? chu+'c
xu+? ly' co^ng vie^.c cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam va^~n co`n ke'm so vo+'i ddo`i
ho?i cu?a ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i. Vo+'i le^` lo^'i la`m vie^.c bao
ca^'p trong nhie^`u na(m, kho^ng the^? kho^ng thu+`a nha^.n chu'ng ta ba('t
va`o nhi.p la`m vie^.c, xu+? ly' co^ng vie^.c cu?a ca'c co^ng ty nu+o+'c
ngoa`i mo^.t ca'ch kho' kha(n. Chi'nh vi` va^.y, nhu+~ng co^ng vie^.c ddo`i
ho?i kha? na(ng qua?n ly', ddie^`u ha`nh cao va^~n thuo^.c ve^` ngu+o+`i
nu+o+'c ngoa`i hoa(.c Vie^.t kie^`u - nhu+~ng ngu+o+`i sau khi la`m vie^.c
mo^.t tho+`i gian o+? ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i co' kha? na(ng thi'ch
u+'ng vo+'i co^ng vie^.c cao ho+n nhu+~ng ngu+o+`i kha'c. Be^n ca.nh di.ch
vu. cung u+'ng cha^'t xa'm, co`n co' ca'c to^? chu+'c sa(n dda^`u ngu+o+`i
(head hunter) chuye^n sa(n lu`ng nhu+~ng "cha^'t" xa'm na(.ng ky' cho ca'c
co^ng ty ca^`n ngu+o+`i. Ve^` phi'a ca'c co^ng ty cung u+'ng, ho. co' la^.p
ca'c database (vi' du. database cu?a Ta^n Ddu+'c hie^.n co' 950 u+'ng vie^n).
Ta^n Ddu+'c co`n co' lo+'p dda`o ta.o ky~ na(ng xu+? ly' co^ng vie^.c dde^?
co' the^? cung ca^'p tri' thu+'c co' kha? na(ng thi'ch u+'ng co^ng vie^.c
cao. Trong khi ddo', ca'c co^ng ty trong nu+o+'c kho^ng ma(.n ma` la('m vo+'i
vie^.c ke'o nguo^`n cha^'t xa'm ve^` vo+'i mi`nh, ma(.c du` va^~n ca^`n
ngu+o+`i gio?i. Dda so^' ca'c co^ng ty trong nu+o+'c dde^? cha^'t xa'm tu+.
ti`m dde^'n vo+'i mi`nh, va` chi'nh sa'ch qua?n ly' cha^'t xa'm chu+a to^'t,
kho^ng chu' tro.ng dde^'n ca'c hi`nh thu+'c dda~i ngo^. va` hu+'a he.n kha?
na(ng tha(ng tie^'n cho ho.. Kha'ch ha`ng cu?a nhu+~ng co^ng ty chuye^n ve^`
di.ch vu. cung u+'ng cha^'t xa'm nhu+ Ta^n Ddu+'c, Coopers & Lybrand va^~n
chu? ye^'u la` ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i. Ne^'u kho^ng co' mo^.t su+.
ca.nh tranh ma.nh me~, e ra(`ng nguo^`n tri' thu+'c tri`nh ddo^. cao se~
cha?y he^'t ve^` khu vu+.c ca'c co^ng ty nu+o+'c ngoa`i. Nha^n lu+.c -
nguo^`n ddo^.ng lu+.c lo+'n cho pha't trie^?n mo^.t doanh nghie^.p - ddang
tha^'t thoa't tu+` ba^y gio+`? 

---------------------------------------------