[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
[Va(n ho'a] Ca'ch dda(.t te^n dde^.m cu?a vua chu'a Nguye^~n
Ca'ch dda(.t te^n dde^.m cu?a vua chu'a Nguye^~n
Do`ng ho. Nguye^~n la`m Chu'a, Vua tu+` 1558 dde^'n 1945, con cha'u
ra^'t ddo^ng. DDe^? kho?i pha?i nha^`m la^~n ve^` the^', thu+', tha^n,
so+ va` ngu+o+`i trong ho., ca'c Chu'a va` ca'c Vua Nguye^~n dda~ ban
ha`nh nhu+~ng nguye^n ta('c dda(.t te^n va` te^n dde^.m cho con cha'u
trong ho. mi`nh. Vie^.c dda(.t te^n do Vua Minh Ma.ng chu? tru+o+ng
dde^? a'p du.ng cho hai mu+o+i ddo+`i ti'nh tu+` Vua Thie^.u Tri. ve^`
sau, chia la`m 4 "loa.i" :
1. Tu+` Vua Minh Ma.ng tro+? ve^` tru+o+'c (tu+'c Vua Gia Long ngu+o+.c
le^n the^m 9 ddo+`i chu'a).
2. Nhu+~ng con cha'u cu?a chi'nhVua Minh Ma.ng.
3. Nhu+~ng con cha'u cu?a Anh, cu?a Em Vua Minh Ma.ng
4. Ho. cu?a mo^.t so^' con cha'u kha'c (Co^ng ti'nh)
I. Nhu+~ng con cha'u thuo^.c the^' he^. Vua Minh Ma.ng tro+? ve^`
tru+o+'c :
Go^`m co' con cha'u 9 ddo+`i chu'a, anh em Vua Gia Long, anh em Vua Minh
Ma.ng
Chu'a Tie^n (1558-1613) tu+` ngoa`i ba('c va`o, mang ho. Nguye^~n tu+'c
Nguye^~n Hoa`ng. Tu+o+ng truye^`n ra(`ng khi ba` vo+. o^ng na(`m no+
tha^'y tha^`n nha^n cho to+` gia^'y vie^'t dda^`y ca? chu+~ Phu'c.
Nhie^`u ngu+o+`i dde^` nghi. la^'y chu+~ Phu'c dda(.t te^n cho con thi`
ba` cho ra(`ng ; " Ne^'u dda(.t te^n cho con thi` chi? mo^.t ngu+o+`i
ddu+o+.c hu+o+?ng Phu'c, co`n la^'y chu+~ Phu'c dda(.t la`m te^n dde^.m
thi` mo.i ngu+o+`i dde^`u ddu+o+.c hu+o+?ng Phu+o+'c. Ba` dda(.t te^n
cho con la` Nguye^~n Phu+o+'c Nguye^n, nha'nh ho. Nguye^~n va`o nam la`m
chu'a ddo^?i tha`nh Nguye^~n Phu+o+'c ba('t dda^`u tu+` ddo'. Tu+`
Nguye^~n Phu+o+'c xuo^'ng dde^'n vua Minh Ma.ng dde^`u mang ho. Nguye^~n
Phu+o+'c (Vua Minh Ma.ng la` Nguye^~n Phu+o+'c DDa?m). Nhu+~ng ngu+o+`i
na`y cu`ng ho. vo+'i vua Minh Ma.ng ddu+o+.c nha` vua dda(.t la` To^n
Tha^'t. Con ga'i cu?a To^n Tha^'t go.i la` To^n Nu+~.
Mo^.t so^' tha^n to^.c thuo^.c do`ng nhu+~ng con trai kha'c cu?a
Nguye^~n Hoa`ng co`n o+. la.i dda^'t ba('c thi` ddo^?i ra tha`nh ho.
Nguye^~n Hu+.u.
II. Nhu+~ng con cha'u cu?a Vua Minh Ma.ng :
Vua Minh Ma.ng cho la`m rie^ng cho con cha'u mi`nh ba`i DDe^' He^. Thi
20 chu+~ da`nh cho 20 ddo+`i :
Mie^n Ho^`ng U+ng Bu+?u Vi~nh
Ba?o Qu'y DDi.nh Long Tru+o+`ng
Hie^`n Na(ng Kham Ke^' Thua^.t
The^' Thu.y Quo^'c Gia Xu+o+ng
Con Vua Minh Ma.ng co' te^n dde^.m la` Mie^n nhu+ Mie^n To^ng (Vua
Thie^.u Tri.), Mie^n Tha^?m (Tu`ng Thie^.n Vu+o+ng), Mie^n Trinh (Tuy
Ly' Vu+o+ng).
Chi? co' nhu+~ng ngu+o+`i trong DDe^' He^. Thi mo+'i ddu+o+.c la`m vua :
Mie^n To^ng (Vua Thie^.u Tri.), Ho^`ng Nha^.m (Vua Tu+. DDu+'c), U+ng
Cha^n (Vua Du.c DDu+'c), Bu+?u La^n (Vua Tha`nh Tha'i), Bu+?u Ba?o (Vua
Kha?i DDi.nh), Vi~nh San (Vua Duy Ta^n), ....
Con ga'i va` cha'u ga'i cu?a Vua Minh Ma.ng co' ca'ch dda(.t te^n
rie^ng. No'i chung, con ga'i hay cha'u ga'i cu?a Vua Minh Ma.ng no'i
chung dde^`u a'p du.ng theo mo^.t ca'ch dda(.t chu+~ lo't sau dda^y :
Con ga'i cu?a vua la` Hoa`ng Nu+~, khi ddu+o+.c sa('c phong thi` tro+?
tha`nh Co^ng Chu'a, va` co' te^n hie^.u rie^ng. Vi' du. Hoa`ng nu+~
Tring Tha^.n (em ruo^.t Mie^n Tha^.m) ddu+o+.c phong la`m La.i DDu+'c
Co^ng Chu'a.
Co^ng chu'a ve^` sau co' anh hay em ddu+o+.c la`m vua thi` ddu+o+.c go.i
la` Tru+o+?ng Co^ng Chu'a (dde^? pha^n bie^.t vo+'i Co^ng Chu'a cu?a Vua
ddang tri. vi`), co' cha'u la`m vua (vua ta.i vi. go.i ba(`ng co^) thi`
ddu+o+.c go.i la` Tha'i Tru+o+?ng Co^ng Chu'a.
Con Trai cu?a Hoa`ng Tu+? la` Co^ng Tu+?, chi. em ga'i cu?a Co^ng tu+?
la` Co^ng Nu+~ , con ga'i cu?a Co^ng tu+? la` Co^ng To^n Nu+~, con ga'i
xu?a Co^ng to^n nu+~ la` Co^ng ta(`ngTo^n nu+~, xuo^'ng mo^.t ba(.c
nu+~a go.i la` Co^ng huye^`n To^n nu+~, ..... Nhu+ng dde^? ddo+n gia?n
ddo+`i ke^' tie^'p chi? go.i la` To^n nu+~ vo+'i y' nghi~a la` cha'u
ga'i.
II. Nhu+~ng con cha'u cu?a anh va` em vua Minh Ma.ng
Vua Minh Ma.ng co' 1 ngu+o+`i anh (Hoa`ng Tu+? ca?nh) va` 9 ngu+o+`i em
trai co' con cha'u. Nhu+~ng ngu+o+`i na`y la` phie^n da^.u ga^`n gu~i
nha` vua. DDe^? pha^n bie^.t vo+'i ca'c To^n Tha^'t kha'c (con cha'u
cu?a 9 ddo+`i chu'a Nguye^~n), Vua Minh Ma.ng cho la`m 10 ba`i Phie^n
He^. Thi, mo^~i ba`i co' 20 chu+~ du`ng la`m chu+~ lo't sau To^n Tha^'t
cho 20 ddo+`i con cha'u cu?a Anh va` Em Vua Minh Ma.ng.
Ba`i I da`nh cho con cha'u Hoa`ng Tu+? Ca?nh, anh ca? cu?a Vua Minh
Ma.ng :
Anh Due^.
My~ Due^. Anh Cu+o+`ng
Lie^n Huy Pha't Bo^.i Hu+o+ng
Le^.nh Nghi Ta`m To^'n Thua^.n
Vi. Vo.ng Bie^?u Kho^n Quang
Do`ng na`y dde^'n ddo+`i thu+' tu+ co' mo^.t ngu+o+`i ra^'t no^?i
tie^'ng la` o^ng Cu+o+`ng DDe^? (Ky` Ngoa.i Ha^`u) giu+~ cu+o+ng vi.
minh chu? cu?a Vie^.t nam Quang Phu.c ho^.i do nha` ca'ch ma.ng Phan
Bo^.i Cha^u sa'ng la^.p.
..............
Che^' ddo^. qua^n chu? o+? VN dda~ ca'o chung ca'ch dda^y ho+n 50 na(m,
do`ng ho. Nguye^~n Phu+o+'c go^`m ca'c con cha'u chu'a, ca'c vua kho^ng
co`n pha^n bie^.t tha^n so+ nu+~a, ta^'t ca? dde^`u bi`nh dda(?ng
tru+o+'c do`ng ho. cu?a mi`nh ne^n xu the^' hie^.n nay nhie^`u ngu+o+`i
To^n Tha^'t la^'y la.i Nguye^~n Phu+o+'c, nhu+~ng ngu+o+`i co' chu+~
lo't theo Phie^n He^. Thi, va` DDe^' He^. Thi dda(.t sau Nguye^~n
Phu+o+'c mo^.t chu+~ lo't theo the^' thu+' cu?a mi`nh.