Ba'o VN: Xo't xa quye^`n lao ddo^.ng tre?

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Tuo^?i Tre? 13/03/97
----------------------------------------------------------------------------

                         Xo't xa quye^`n lao ddo^.ng tre?

----------------------------------------------------------------------------

Chu+a dda^`y mo^.t tha'ng, tre^n ddi.a ba`n tha`nh pho^' Dda` Na(~ng dda~ xa?y ra hai vu. co^ng
nha^n la`m vie^.c qua' su+'c bi. nga^'t xi?u ta^.p the^?: vu. tru+o+'c la` 40 nu+~ co^ng nha^n Xi'
nghie^.p gia`y thuo^.c Co^ng ty Hu+~u Nghi. Dda` Na(~ng (20-1-1997) va` vu. thu+' hai vo+'i 225
nu+~ co^ng nha^n Co^ng ty Keyhinge Toys VN (21-2-1997). Ddo' la` chu+a ke^? nhu+~ng vu. u+'c
hie^'p, vi pha.m Lua^.t lao ddo^.ng ve^` che^' ddo^. la`m vie^.c, tie^`n lu+o+ng... xa?y ra thu+o+`ng
xuye^n ta.i ca'c doanh nghie^.p, ma` na.n nha^n pha^`n lo+'n la` lao ddo^.ng tre? (LDdT)...

Dd.T.M., T.T.H. la` co^ng nha^n Co^ng ty may Valley View (Thanh Lo^.c Dda'n, Dda` Na(~ng)
ddu+o+.c nha^.n lu+o+ng 40 USD/tha'ng, va` mo^o+.i nga`y ho. pha?i la`m tu+` 6g sa'ng dde^'n ta^.n
khuya. Nghi? le^~, nghi? bu` vo+'i ho. chi? la` nhu+~ng kha'i nie^.m mo+ ho^` ho+.p ddo^`ng lao
ddo^.ng, ba?o hie^?m xa~ ho^.i hay ba?o hie^?m y te^' cu~ng chi? la` u+o+'c mo+ dda(.t ke^` no^~i lo so+.
ma^'t vie^.c.

Song xem ra T.M. hay T.H. va^~n "co`n may" la` co' vie^.c dde^? la`m. Theo So+? Lao ddo^.ng
- thu+o+ng binh & xa~ ho^.i (LDd-TB&XH), ti'nh ra Dda` Na(~ng luo^n co' ga^`n bo^'n va.n LDdT
mo`n go't cha^`u chu+.c o+? ca'c co^ng ty, xi' nghie^.p; pha^`n lo+'n ho. la.i i't ho.c, chu+a qua
dda`o ta.o co+ ba?n, chi? quen co^ng vie^.c lao ddo^.ng gia?n ddo+n. Trong khi ddo' kha? na(ng
dda`o ta.o nghe^` cu?a tha`nh pho^' la.i co`n qua' ha.n che^', tru+o+'c ma('t to^'i dda Dda` Na(~ng chi?
gia?i quye^'t ddu+o+.c khoa?ng hai va.n lao ddo^.ng mo^~i na(m. Ye^u ca^`u ve^` lao ddo^.ng tu+o+ng
lai cu?a Dda` Na(~ng la.i ga('n lie^`n tri`nh ddo^. khoa ho.c ky~ thua^.t tie^n tie^'n, ca`ng
khie^'n co+ ho^.i co' vie^.c la`m cu?a LDdT the^m mong manh. Ke^'t qua?, LDdT pha?i cha^'p nha^.n
ganh ddua trong qua' tri`nh ti`m vie^.c, hay no'i chi'nh xa'c, pha?i lie^n tu.c ha. tha^'p
gia' ba'n su+'c lao ddo^.ng cu?a mi`nh. Ho. pha?i sa(~n sa`ng cha^'p nha^.n mu+'c lu+o+ng 1.000
ddo^?ng/gio+` va` tho+`i gian la`m vie^.c mo^~i nga`y tu+` 12-16 tie^'ng ddo^`ng ho^` dde^? kho^ng pha?i
nhi.n ddo'i.

Dde^'n tha(m Le^ Thi. Ti`nh (Ho`a So+n, Ho`a Vang, Dda` Na(~ng), mo^.t trong nhu+~ng co^ng nha^n
bi. nga^'t nga`y 21-2-1997 o+? Co^ng ty Keyhinge Toys VN (Ho`a Kha'nh, Lie^n Chie^?u, Dda`
Na(~ng), chu'ng to^i kho^ng kho?i a'i nga.i tru+o+'c gu+o+ng ma(.t xanh xao cu?a co^ ga'i chu+a
ddu? 21 tuo^~i na`y. Nguye^n nha^n tai na.n cu?a co^ la` ba`n ma'y bi. ho?ng, thay vi` hu't
bu.i va`o la.i pha? khi' no'ng ra, co^.ng the^m mu`i khi' axeton trong so+n da^`u la`m ha.
canxi ma'u ga^y choa'ng, no^n mu+?a va` nga^'t xi?u. Song nguye^n nha^n sa^u xa chi'nh la`
che^' ddo^. la`m vie^.c tre^n 11g/nga`y (ke^? ca? chu? nha^.t) dda~ la`m co^ kie^.t su+'c. The^' ma`
khi ddu+o+.c ho?i bi`nh phu.c ro^`i se~ ti'nh sao, co^ dda'p: "Em tro+? la.i co^ng ty. Du` sao
la`m o+? dda^y cu~ng ho+n ddi la`m no^ng". Chu'ng to^i ho?i ve^` nhu+~ng ba^'t co^ng trong lao
ddo^.ng, Ti`nh dda'p: "Kho^ng ai no'i cho tu.i em bie^'t nhu+~ng qui ddi.nh lao ddo^.ng. Vo+'i
la.i ca? ma^'y nga`n co^ng nha^n chi.u ddu+o+.c, em cu~ng chi.u ddu+o+.c".

Pho`ng thanh tra So+? LDd-TB&XH Dda` Na(~ng cho bie^'t qui ddi.nh chung ve^` gio+` la`m the^m
ta.i ca'c co^ng ty, xi' nghie^.p theo lua^.t ddi.nh kho^ng qua' 200 gio+`/na(m, tu+'c trung
bi`nh kho^ng qua' 4g/nga`y. Song do lua^.t kho^ng qui ddi.nh ro~ ra`ng ne^n hie^.n ta.i
ngu+o+`i su+? du.ng lao ddo^.ng tu`y y' a'p du.ng. Hie^.n nay, ca'c o^ng chu? a'p du.ng kie^?u cho
nghi? da`i nga`y kho^ng lu+o+ng khi kho^ng co' ha`ng, va` ba('t ta^.p trung la`m the^m tu+`
12-16 gio+`/nga`y khi co' ha`ng. Tha`nh thu+? tuy to^?ng gio+` la`m the^m trong na(m kho^ng
vu+o+.t qui ddi.nh, nhu+ng co^ng nha^n qua tu+`ng ddo+.t ha`ng dde^`u suy nhu+o+.c su+'c kho?e dde^'n
mu+'c ba'o ddo^.ng. Ddo+n cu+? o+? Co^ng ty Hu+~u Nghi. (Dda` Na(~ng), co^ng nha^n pha?i la`m
120.000 ddo^i gia`y/tha'ng vo+'i gia' 3.250 ddo^?ng/ddo^i, ne^'u vu+o+.t ho+n ddi.nh mu+'c na`y se~
ddu+o+.c nha^.n 4.900 ddo^`ng/ddo^i. Mu+'c tie^`n co' the^m dda~ ha^'p da^~n ca'c LDdT, va` ho. ddo^?ng y'
la`m ta(ng ca lie^n tu.c tu+` nga`y 3-1-1997.

Ke^'t qua?, dde^m 19-1-1997, 40 co^ng nha^n ddu+o+.c ddu+a ddi ca^'p cu+'u do qua' su+'c chi.u
ddu+.ng. Song cha(?ng co' ngu+o+`i su+? du.ng lao ddo^.ng na`o the`m dde^'m xi?a dde^'n chuye^.n na`y,
tha^.m chi' ho. co`n gia?m lu+o+ng, cu'p pha.t. Co^ng ty Valley View qui ddi.nh co^ng nha^n
na`o kho^ng chi.u ddi la`m the^m se~ bi. dduo^?i, ai ddi la`m tre^~ hay ve^` so+'m bi. pha.t ca?nh
ca'o 20.000 ddo^`ng/nga`y. Nhu+~ng co^ng ty nhu+ Gia`y Quo^'c Ba?o, Gia^'y Wei Xern Xing
co`n ba('t co^ng nha^n la`m vie^.c trong mo^i tru+o+`ng o^ nhie^~m bu.i ba(.m va` ho^i tho^'i, ai
kho^ng chi.u ddu+o+.c thi` tho^i vie^.c. Nhie^`u tru+o+`ng ho+.p nu+~ co^ng nha^n co' thai kho^ng
ddu+o+.c nghi?, khi me^.t nga^'t hay o'i mu+?a la.i bi. ma('ng la` lu+o+`i bie^'ng (?)...

Tru+o+'c nhu+~ng ba^'t co^ng ma` LDdT ddang pha?i cha^'p nha^.n, ca'c co+ quan qua?n ly' lao
ddo^.ng la.i be^' ta('c ve^` gia?i pha'p. To^~ chu+'c co' the^? ba?o ve^. thie^'t thu+.c quye^`n lo+.i cho
lao ddo^.ng chi'nh la` Lie^n ddoa`n Lao ddo^.ng, nhu+ng la^u nay cu~ng chu+a he^` co' mo^.t can
thie^.p xa'c dda'ng na`o va`o ti`nh hi`nh tre^n. Ne^n trong ma('t co^ng nha^n, ngu+o+`i dda'ng
tin ca^.y dde^? ca^`u cu+'u la.i la` ca'c pho`ng chi'nh sa'ch lao ddo^.ng, thanh tra cu?a So+?
LDd-TB&XH, co+ quan nha` nu+o+'c na`y kho^ng the^? thay ma(.t co^ng nha^n thu+o+ng lu+o+.ng
tranh cha^'p, song vi` co^ng nha^n ma` co' the^m chu+'c na(ng can thie^.p trong mu+'c ddo^.
kha? di~. Co`n ca'c trung ta^m xu'c tie^'n vie^.c la`m, ngu+o+`i tru+.c tie^'p ky' ho+.p ddo^`ng
tuye^?n du.ng lao ddo^.ng vo+'i ca'c co^ng ty, xi' nghie^.p dda'ng ra co' the^? buo^.c ca'c co^ng
ty cam ke^'t thu+.c hie^.n ca'c che^' ddo^. va` qui ddi.nh cho ngu+o+`i lao ddo^.ng, la.i bo' tay
vi` so+. ma^'t kha'ch ha`ng. Co' no+i nhu+ Co^ng ty Cung u+'ng lao ddo^.ng va` pha't trie^?n
kinh te^' Dda` Na(~ng (Tru+ng Nu+~ Vu+o+ng, Dda` Na(~ng) co`n "ddem con bo? cho+.". Tu+` tha'ng
12-1996 dde^'n tha'ng 2-1997, co^ng ty na`y dda~ giao ho^` so+ lao ddo^.ng cho Co^ng ty
Ho^`ng Ko^ng Keyhinge Toys VN tuye^?n chui ga^`n 2.000 LDdT ma` kho^ng he^` theo do~i
quye^`n lo+.i cu?a co^ng nha^n co' ddu+o+.c ba?o dda?m hay kho^ng. Khi 225 co^ng nha^n bi. to^~n
ha.i su+'c kho?e va` 200 ngu+o+`i bi. cho nghi? vie^.c, co^ng ty cung u+'ng na`y la.i la`m
ngo+...

Theo o^ng Huy`nh Hu+~u Du~ng, dda.i die^.n cho phi'a VN cu?a Co^ng ty lie^n doanh Pha' do+~
ta`u thuye^`n (DSSCO - Nu'i Tha`nh, Qua?ng Nam), vai tro` cu?a nhu+~ng ngu+o+`i dda.i die^.n
VN ta.i ca'c co^ng ty lie^n doanh hay dda^`u tu+ nu+o+'c ngoa`i cu~ng ra^'t quan tro.ng. Ne^'u
ca'c dda.i die^.n na`y la`m to^'t kha^u dda`m pha'n ngay tu+` dda^`u, ye^u ca^`u be^n ddo^'i ta'c giao
vie^.c qua?n ly' lao ddo^.ng cho phi'a VN, se~ co' ddu+o+.c hie^.u qua? to^'t ve^` su+? du.ng lao
ddo^.ng. Nhu+ng cho dde^'n nay, ddie^`u na`y chu+a ddu+o+.c pho^? bie^'n, chi? mo+'i xua^'t hie^.n o+?
mo^.t va`i co^ng ty.

Chung qui co' the^? tha^'y, LDdT ta.i Dda` Na(~ng hie^.n nay ddang o+? trong ti`nh ca?nh bi.
pho' ma(.c cho ngu+o+`i su+? du.ng lao ddo^.ng. Khi ho. kho^ng co' ho+.p ddo^`ng lao ddo^.ng chi'nh
thu+'c, kho^ng co' nhu+~ng tho?a u+o+'c lao ddo^.ng chi'nh dda'ng, cu~ng kho^ng co' co+ ho^.i dde^?
ddu+o+.c dda`o ta.o va` ti`m kie^'m vie^.c la`m phu` ho+.p, ho. dda`nh cha^'p nha^.n nhu+~ng ca'ch ddo^'i
xu+? ngu+o+.c dda~i, ba^'t co^ng, pha?i la`m vie^.c trong nhu+~ng ddie^`u kie^.n to^`i te^., dde do.a
dde^'n su+'c kho?e va` ti'nh ma.ng ho..

Dda~ dde^'n lu'c So+? LDd-TB&XH, Lie^n ddoa`n Lao ddo^.ng pha?i co' nhu+~ng xem xe't tha^'u dda'o va`
can thie^.p thi'ch dda'ng va`o ti`nh tra.ng su+? du.ng lao ddo^.ng cu?a ca'c doanh nghie^.p;
co' nhu+~ng chi'nh sa'ch dda`o ta.o gia?i quye^'t vie^.c la`m cu~ng nhu+ nhu+~ng qui ddi.nh ba?o
ve^. quye^`n lo+.i cho LDdT trong cuo^.c so^'ng va` co^ng vie^.c.

                                                                 Nguye^n Ddu+'c