Ba'o VN: truye^.n nga('n "Ca'i ti`nh chi"

[Dam Son <son@fermi.phys.washington.edu>]

Ca'i ti`nh chi...

Truye^.n nga('n cu?a Tra^`n Va(n Tua^'n
Ba'o Va(n nghe^. So^' 5+6 tha'ng 2/1997

La~o o^'m nhom, cao ke^`u, na^u sa.m nhu+ vu+`a tu+` lo` sa^'y chui ra.
La~o ddi hai ha`ng, la(`ng ngoa(`ng qua(ng qua^.t. Chie^'c dda^`u tro.c
lo^'c, lo^`i lo~m va` chie^'c mu~i mo? chim nho.n hoa('t luo^n ngo.
ngua^.y. Tro^ng la~o gio^'ng nhu+ mo^.t qua'i nha^n cao thu? trong
truye^.n chu+o+?ng cu?a Kim Dung. Ngu+o+`i trong he?m go.i la~o la` La~o  
Xi?n.

Cu~ng bo+?i da^n gian quen go.i ngu+o+`i theo a^'n tu+o+.ng. Co+ quan co'
mo^.t tay ca'n bo^.  dda^`u to, nhu+ng tri' thu+'c thi` qua' be' nho?,
ddu+o+.c anh em go.i la` Thie^n Lo^i bo+?i ga~ chi? bie^'t la`m theo
le^.nh tre^n chi? dda^u dda'nh ddo', ma` dda~ dda'nh la` dda'nh du+~ ba^'t
cha^'p ti`nh ly', pha?i tra'i. La.i co' mo^.t anh cha`ng "ba.ch die^.n
thu+ sinh" da'ng ve?  nho nha~ li.ch thie^.p nhu+ng hie^?m a'c kho^n
lu+o+`ng, ai cu~ng pha?i de` chu+`ng, go.i la` "Ba.ch Xa` ddu+.c". Ngay   
trong he?m na`y, ngu+o+`i ta cu~ng dda(.t te^n go.i cho nhie^`u ngu+o+`i 
theo a^'n tu+o+.ng hi`nh the^?  va` ti'nh ca'ch. Nhu+ co^ ba'n che` dda^.u
xanh la` co^ "che` dda'", anh dda.p xi'ch lo^ la` "lo^ lu`n", ba'c tho+. 
ca('t to'c ho'i dda^`u la` "ca.o ho'i"... Co' ddie^`u ho+i kha'c no+i
co^ng so+?, ngu+o+`i trong he?m dda(.t bie^.t danh cho nhau kho^ng pha?i 
do a'c y', nha^'n ma.nh ddie^?m xa^'u. Ca'i te^n la~o Xi?n cu~ng va^.y.  

Ngu+o+`i dda(.t te^n cho la~o a^'y dde^? ghi nho+' nhu+~ng ca'i hu+~u i'ch
cu?a la~o khi say xi?n.  La~o kho^ng pha?i xi?n qua^.y, ma` la` xi?n hu+~u
du.ng. Cu~ng la` ddie^`u la. trong ca'i xo'm he?m na`y. Xu+a nay, ngu+o+`i
ta thu+o+`ng no'i "say xi?n la`m ca`n" chu+' tuye^.t nhie^n chu+a tha^'y  
ai no'i "say xi?n hu+~u i'ch" ca?. Cha(?ng the^' ma` Chi'nh phu? mo+'i ra 
le^.nh ca^'m say xi?n ddo' tho^i. Cu~ng ca^`n pha?i no'i the^m cho co'    
nga`nh co' ngo.n ve^` vie^.c dda(.t te^n la~o Xi?n, o+? ca'i he?m co' 23
ho^. na`y, dda`n o^ng say xi?n la` chuye^.n thu+o+`ng nga`y, la` vie^.c  
ddu+o+ng nhie^n nhu+ dde^'n mu`a mu+a thi` mu+a dde^'n, mu+a nhie^`u thi`
nga^.p nu+o+'c... Co' dde^'n 90 pha^`n tra(m dda`n o^ng trong he?m me^
bia, ru+o+.u va` ha^`u nhu+ ta^'t ca? dde^`u say xi?n sau khi nha^.u. Co'
bu+~a, ho. xi?n ddo^`ng loa.t qua^.y pha' lung tung khie^'n dda`n ba` con 
ni't ke^u kho'c om so`m, cha.y to+'i cha.y lui nhu+ cu+'u hoa? va` ba anh
co^ng an phu+o+`ng pha?i ta? xung hu+~u ddo^.t ho+n mo^.t gio+` mo+'i de.p
ye^n. Ngu+o+`i ta no'i mo^~i na(m o+? he?m na`y co' hai nga`y "di.ch xi?n"
tu+'c la` nga`y bo.n dda`n o^ng ddo^`ng loa.t xi?n. a^'y la` nga`y ra(`m
tha'ng ba?y cu'ng co^ ho^`n va` nga`y gia'p Te^'t Nguye^n dda'n ddu+a o^ng
Ta'o ve^` Tro+`i. Co+' sao ho. la.i cho.n hai nga`y a^'y dde^? qua^.y ?
Mo^~i ngu+o+`i no'i ra mo^.t ly' do cha(?ng ai gio^'ng ai, nhu+ng cha('p
no^'i la.i cu~ng co' the^? hie^?u ddu+o+.c :  bo+?i la`m nghe^` tu+. do,  
ba'm lo`ng le^` ddu+o+`ng kie^'m so^'ng, nay ddu+o+.c mai thua ne^n ho.
la('m me^ ti'n, la^'y hai nga`y ddo' la`m nga`y xa? xui. La.i pha?i nha('c
la.i, con he?m na`y vo^'n la` "vu+o+ng quo^'c" cu?a da^n nghe`o tu+. do. 
Tru+o+'c 1975, ngu+o+`i trong he?m co' bo^'n ca'i kho^ng : kho^ng ddu+o+.c
ddi li'nh, kho^ng ho.c, kho^ng tro^.m ca('p, kho^ng xi?n kho^ng ve^`. Sau
gia?i pho'ng, hai ca'i kho^ng dda^`u pha?i bo?. Tre? con pha?i ddi ho.c,  
thanh nie^n pha?i ddi nghi~a vu. qua^n su+.. Ca'i kho^ng tro^.m ca('p,
xo'm va^~n giu+~ ddu+o+.c tro.n ve.n, ne^'u co' xa?y ra chuye^n ma^'t
ddo^` cu~ng la` do ke? gian no+i kha'c dde^'n. Co`n ca'i "kho^ng xi?n     
kho^ng ve^`" va^~n to^`n ta.i trong the^' no^?i chi`m, khi co' khi kho^ng.
Ca'nh dda`n o^ng trong he?m say xi?n ca`ng qua^'y nhie^~u nhu+ va^.y sao  
kho^ng ai ddu+o+.c go.i la` xi?n ? Ngu+o+`i xu+' kha'c to` mo` ho?i. Ca'c
ba` gia?i thi'ch : "Co' gi` la. dda^u. Ma men dda~ nha^.p, ho. pha?i 
qua^.y tho^i. Kho^ng co' gi` dda'ng no'i. Chi? co' o^ng ta mo+'i la` la..
Khi xi?n, o^ng de^~ thu+o+ng la('m". Co' ba` con no'i "de^~ thu+o+ng de^~
so+.".

Tha^.t ra, ca'i te^n dda^`u tie^n ngu+o+`i trong he?m dda(.t te^n cho la~o
la` o^ng "ki` cu.t"  (ddu'ng ra la` ki` cu.c, nhu+ng vi` da^n o+? dda^y   
kho^ng quen no'i na(.ng, ddo^?i a^m cu.c tha`nh cu.t). O^ng "ki` cu.t"    
dde^'n he?m na`y ba^'t ngo+` nhu+ the^? tu+` tre^n tro+`i ro+i xuo^'ng    
tu+` du+o+'i dda^'t chui le^n, hay no'i theo tho+`i dda.i cu?a ti vi la`  
"ddo^.t ngo^.t nhu+ ddo^?i ke^nh truye^`n hi`nh". To^'i kho^ng tha^'y gi`.
Dde^m kho^ng tha^'y gi`. Sa'ng ra, ngu+o+`i ta tha^'y o^ng lu+`ng lu+~ng 
o+? dda^`u he?m, sa sa? rao ba'o :  "Ba'o mo+'i dda^y ! Tin mo+'i nha^'t 
ve^` cuo^.c chie^'n vu`ng vi.nh. Qua^n My~ - Anh dda~ tie^'n sa't thu?
ddo^ Ba't dda..."

Ho^`i a^'y xa?y ra cuo^.c chie^'n vu`ng Vi.nh, lie^n qua^n My~-Anh tie^'n
dda'nh Ira('c ngu+o+`i ddo.c tha`nh pho^' so^i no^?i ba`n lua^.n. Gio+'i  
ca' cu+o+.c bo'ng dda' cu~ng nha?y va`o cuo^.c.  Ngu+o+`i ta ca' ddo^.
"O^ng Hu'txen ca^`m cu+. ddu+o+.c bao la^u ?". Ca'nh dda`n o^ng trong he?m
vo^'n la` dde^. tu+? tu'c ca^`u gia'o va` cu~ng la` cu+ da^n co' ho^.
kha^?u thu+o+`ng chu' o+? la`ng ca' ddo^. C,D tre^n sa^n Tho^'ng Nha^'t,
nhanh cho'ng ba('t mo^`i. Ma^'t cha(?ng dda'ng la` bao (co' 5 nga`n
ddo^`ng) nhu+ng ne^'u ddu+o+.c thi` ddu+o+.c nhie^`u thu+', tie^`n ba.c   
chi? la` phu.. Ca'i ddu+o+.c lo+'n nha^'t la` va^~n la` danh gia'.
Ngu+o+`i trong he?m tin ca^.y o^ng, nho+` o^ng la`m qua^n su+. O^ng ddoa'n
tru'ng pho'c nga`y ke^'t cu.c cuo^.c chie^'n. Ca'nh dda`n o^ng trong he?m
tha('ng lo+'n, mo+? tie^.c chie^u dda~i o^ng. Ho. say xi?n, ve^` nha` ti`m
che'n me? dde^?  dda^.p, ghe^' ga^~y cha^n dde^? pha', ho` he't doa. na.t
vo+.  con... O^ng "ki` cu.t" cu~ng xi?n nhu+ng kho^ng qua^.y pha' nhu+    
ho.. O^ng lang thang kha('p xo'm bie^?u die^~n va(n nghe^..  Dda^`u tie^n
o^ng ha't xa^?m mo^.t kie^?u ha't ra^'t la. tai ddo^'i vo+'i cu+ da^n o+?
he?m na`y. Ha't ra(`ng :"Ca'i ti`nh la` ca'i chi chi - nhu+ da^y trong    
co^? da('t ddi, ke'o ve^` - Ca'i ti`nh co' la('m thuo^'c me^- Tro+`i rung 
dda^'t lo+?, khen che^ ma(.c ddo+`i - Ca'i ti`nh la` ga~ do+? ho+i -
mu+o+.n no+i kho^' ra'ch, dda~i no+i qua^`n ho^`ng - Ca'i ti`nh nhe. tu+.a
nhu+ bo^ng - La.i na(.ng nhu+ nu'i cha^'t cho^`ng tha'ng na(m...".  Sau
khi ke^? mo^.t tho^i mo^.t ho^`i ve^` ca'i ti`nh na`o ddo' la` con
ddu+o+`i u+o+i giu+~ o^'ng, con ca' lo^.i, con chim bay... dde^.m nha.c  
ba(`ng chie^'c thanh la nho?, o^ng chuye^?n sang ha't ta^n co^? giao
duye^n vo+'i lo^'i die^~n cu?a ca'c ngo^i sau nha.c ro^'c pha tro^.n ta^'u
ha`i khie^'n mo.i ngu+o+`i thi'ch thu' cu+o+`i he^? ha?. Cuo^'i cu`ng la` 
tie^'t mu.c ddo^.c ta^'u sa'o tru'c.  Dda^y mo+'i la` ddie^`u dde^?
ngu+o+`i ta co' a^'n tu+o+.ng sa^u dda^.m. Co' ba` dda ca?m, nghe tie^'ng 
sao, kho'c su.t su`i no'i :"Ddu'ng la` Tru+o+ng Chi ta'i the^'". Ca'i su+.
vi' von na`y da^`u kho^ng ho+.p nhe~ nhu+ng cu~ng co' the^? hie^?u
ddu+o+.c ta^`m mu+'c ca ngo+.i cu?a ba`. Cu~ng cha(?ng rie^ng gi` ba` dda 
ca?m no., he^'t tha?y mo.i ngu+o+`i trong he?m tu+` gia` dde^'n tre?
dde^`u khen tie^'ng sa'o cu?a o^ng la` hay. No' tha thie^'t tra^`m bo^?ng.
No' ve'o von day du+'t, lu'c cha^.m lu'c nhanh ma` theo lo+`i o^ng gia'o
gia` dda~ 40 na(m go~ dda^`u tre? con o+? dda^`u he?m nha^.n xe't, tie^'ng
sa'o a^'y nhu+ Nguye^~n Du mo^ ta? tie^'ng dda`n cu?a Kie^`u :"Tie^'ng
khoan nhu+ gio' thoa?ng ngoa`i, tie^'ng mau sa^`m sa^.p nhu+ tro+`i ddo^?
mu+a..." Tie^'ng sa'o khie^'n mo.i ngu+o+`i pha?i bo^`i ho^`i tha?ng
tho^'t nho+' la.i nhu+~ng chuye^.n a^n ti`nh, nhu+~ng gu+o+ng ma(.t tha^n
quen, nhu+~ng ky? nie^.m dde.p... No' mang dde^'n cho ngu+o+`i ta ca'i
gio' ma't la`nh, sa('c tro+`i trong tre?o, va^`ng tra(ng sa'ng lung linh
va` nhu+~ng co^`n ma^y ba?ng la?ng mo+ ma`ng.  Lo`ng ngu+o+`i la('ng di.u,
e^m a?. No'ng ma^'y cu~ng pha?i nguo^.i. Chao o^i ! A^m nha.c ky` a?o, ky`
die^.u la`m sao. Co' o^ng say xi?n ho. ha(m he la^'y ma.ng ke? thu`,      
cho+.t buo^ng dao tho+? da`i ca ra(`ng :"Ngu+o+`i ta ai cha(?ng la`
ngu+o+`i, con ddau cu?a xo't thi'ch ddo+`i gia`u sang..." Ba'c "ca.o ho'i"
to? ra am hie^?u ve^` nghe^. thua^.t, bi`nh pha^?m ra(`ng :  "Cu~ng la`  
nho+` say xi?n ca? dda^'y. Co' o^ng hoa. si~ chi?  ve~ ddu+o+.c khi xi?n. 
Co' o^ng nha` tho+ khi xi?n mo+'i ra tho+. Say xi?n mo+'i co' gia^y phu't
xua^'t tha^`n, tha(ng hoa ca?m xu'c, hu+'ng kho+?i tra`o da^ng..." Dda'm  
dda`n o^ng vo^~ tay :"Hoan ho^ say xi?n". Dda`n ba` ddo^`ng thanh no'i   
:"Xi?n the^' mo+'i la` xi?n". Ho. kho^ng go.i o^ng la` "ki` cu.t" nu+~a, 
ma` go.i La~o Xi?n. Ca'i te^n a^'y "ddo'ng che^'t" va`o la~o ma(.c da^`u  
su+'c vo'c la~o co`n khoe?, gio.ng no'i sang sa?ng, gio.ng ca ma.nh me~,  
kho^ng the^? go.i la` gia`. Kho^ng mo^.t ai bie^'t tuo^?i cu?a la~o. Khi
la~o ngo^`i tu+o+?ng gia`, lu'c ddu+'ng la.i tha^'y tre?, sa'ng tha^'y
ga`, chie^`u tha^'y tre?... Kho^ng bie^'t dda^u ma` lu+o+`ng. Lao Xi?n 
kho^ng co' nhu ca^`u ta^m su+. ca' nha^n vo+'i ngu+o+`i ta. Kho^ng die^~n
tro` thi` la~o cu'i dda^`u im la(.ng.  Co' ai ddo' bi. ddu+'t ca^`u dao  
ddie^.n go.i la~o dde^'n su+?a du`m. Ro^`i thi` ca'i xe ba'nh mi` cu?a co^
Ba bi. hu+, la~o mang ke^`m bu'a dde^'n su+?a du`m. Nha` ai co' gio^~, ho^
mo^.t tie^'ng, la~o se~ vui ve? dde^'n ngay phu. giu'p vie^.c be^'p nu'c. 
Chu+a bao gio+` la~o tu+` cho^'i ddie^`u gi` khi ngu+o+`i trong he?m nho+`
ca^.y, khi ti?nh cu~ng nhu+ khi xi?n, ke^? ca? chuye^.n la`m ma(.t du+~,  
die^~n tro` ma quy? dde^? doa. tre? con ni'n kho'c. Sa'ng so+'m la~o ddi, 
tru+o+'c dda^y la~o co' sa.p ba'n ba'o. Khi co' chi? thi. de.p lo`ng le^`
ddu+o+`ng la~o bo?  sa(.p ba'n ba'o da.o.  Kho^ng chi? co' ba'n ba'o,
tre^n chie^'c xe dda.p cu?a la~o co' nhie^`u thu+' va(n pho`ng pha^?m,
ke.o cao su, nhi.p nho^? ra^u, ddo^` la^'y ra'y tai... Nghe no'i, la~o
co`n la`m nhie^`u nghe^` kha'c. La~o ve^` lu'c tro+`i ga^`n to^'i, nga? 
nghie^ng, xie^u xie^u, ve.o ve.o, nhu+ ddo^? sa^'p, nhu+ nga~ ngu+?a, nhu+
te' ngang, te' do.c. Nhu+ng chu+a bao gio+` lao te' nga~ ca?. Tre? con
la^`n lu+o+.t ro^`ng ra('n theo la~o. Chu'ng vo^~ tay ha't "Nha` ta co'  
ma'i, Ma'i che na('ng che mu+a.  Nha` ta co' tu+o+`ng.  Tu+o+`ng dde^?
ddo+~ ma'i.  Nha` ta ro^.ng ra~i. Kho^ng ghe^', kho^ng ba`n. Cho^~ ngu?, 
cho^~ a(n. Thi'ch dda^u na(`m ddo'. Nha` ta co' cu+?a. Cu+?a luo^n ro^.ng
mo+?. Cho+` ngu+o+`i ddo+.i ngu+o+`i..."

Dda^'y la` ba`i ha't ve^` ca'i nha` cu?a la~o, mo^.t ca'i he?m cu.t su+?a 
sang lo+.p ma'i tha`nh mo^.t ca'i nha`, tro^'ng ro^~ng nhu+ mo^.t toa ta`u
ha`ng.  Dda^y la` qua` ta(.ng cu?a cu+ da^n trong he?m da`nh cho la~o.
Trong he?m co' la('m o^ng ga`n, nhie^`u ba` ngang nga.nh ddanh dda'. Ke^? 
tu+` nga`y sau gia?i pho'ng 1975 dde^'n nay, da^n trong he?m mo+'i chi?  
ddo^`ng ta^m nha^'t tri' 100% co' hai ddie^`u. Thu+' nha^'t la` vie^.c    
chung su+'c, go'p tie^`n su+?a ddu+o+`ng, tho^ng co^'ng. Thu+' hai la`   
nha^'t tri' giu'p la~o Xi?n co' nha` o+? va` ba?o la~nh cho la~o.  Cu~ng  
bo+?i lai li.ch cu?a la~o mo+ ho^`, kho^ng ro~ ra`ng ne^n co^ng an
phu+o+`ng ga^y chuye^.n kho' de^~. La~o kho^ng to? ra ba^'t bi`nh hay ca 
tha'n gi` ca?.  La~o tha?n nhie^n no'i : "To^i se~ ddi". Bo.n tre? bie^'t 
chuye^.n, ba'o cho ca? he?m. Mo.i ngu+o+`i xu'm la.i giu+~ la~o, ddo^`ng  
ta^m nha^'t tri' ba?o la~nh cho la~o :"O^ng a^'y la` quy' kha'ch cu?a   
chu'ng to^i. Chu'ng to^i ba?o dda?m su+. trong sa.ch, lu+o+.ng thie^.n
cu?a o^ng a^'y". Ho. nha^'t loa.t no'i va^.y. Co^ng an phu+o+`ng dda`nh
cu+o+`i xoa` cho qua.  The^m mo^.t ddie^`u la. nu+~a. Ngu+o+`i trong he?m
na`y vo^'n co' a'c ca?m va` luo^n ca?nh gia'c vo+'i ngu+o+`i la., nha^'t 
la` ngu+o+`i xu+' kha'c dde^'n. Tu+` xu+a dde^'n gio+` chu+a he^` co'
mo^.t ngu+o+`i la., nha^'t la` ngu+o+`i xu+' kha'c dde^'n. Tu+` nay, chi? 
co' ngu+o+`i ddi chu+' chu+a co' ngu+o+`i dde^'n. Ngu+o+`i xa kha'c dda^`u
tie^n dde^'n dda^y la` la~o. Ma` ha^`u nhu+ he^'t tha?y mo.i ngu+o+`i
dde^`u kho^ng bie^'t lai li.ch, go^'c ti'ch cu?a la~o. Ngu+o+`i ta ddoa'n 
gia` ddoa'n non, mo^~i ngu+o+`i mo^.t y', kho^ng ai gio^'ng ai. La~o no'i 
gio.ng xu+' Ba('c, nhu+ng go^'c kho^ng pha?i o+? Ba('c. La~o sinh va`
lo+'n le^n o+?  dda^'t Sa`i Go`n - Gia Ddi.nh na`y. La~o co' gia^'y  
chu+'ng nha^.n la` Vie^.t kie^`u Tha'i Lan ve^` nu+o+'c, so^'ng o+? vu`ng
Phu' Tho. ngoa`i Ba('c nhu+~ng na(m 60. La~o co`n giu+~ ca? gia^'y chu+'ng
nha^.n lao ddo^.ng tie^n tie^'n o+? no^ng tru+o+`ng cha(n bo` vu`ng Ninh
Bi`nh na(m 1970. La.i co' gia^'y khen cu?a Co^ng ty Ca^`u ddu+o+`ng ti?nh 
Phu' Kha'nh ta(.ng cho la~o na(m 1982. Cu+' theo nhu+~ng gia^'y to+` cu?a
la~o, ngu+o+`i ta chi? bie^'t la~o ddi mo^.t vo`ng tra'i dda^'t, ro^`i   
tu+` Ba('c va`o Nam, ve^` la.i no+i mi`nh dda~ sinh ra. Bo+?i va^.y co'
ngu+o+`i ddoa'n :  la~o sinh ra no+i na`o ddo' trong con he?m hoa(.c ga^`n
vo+'i he?m na`y. Cuo^'i ddo+`i "la' ru.ng ve^` co^.i" la` le~ ddu+o+ng   
nhie^n...

Nhu+ng, cu~ng co' ngu+o+`i no'i la~o bo^n ba kha('p no+i la` dde^? ti`m   
kie^'m ngu+o+`i ti`nh.  Trong bo'p la~o co' giu+~ ta^'m a?nh mo^.t co^
ga'i, da^`u dda~ bi. tho+`i gian la`m cho mo+` o^', nhu+ng tro^ng co`n
dde.p la('m. La~o ddi ba'n da.o kha('p tha`nh pho^' cu~ng la` dde^? ti`m  
kie^'m ngu+o+`i xu+a. Tie^'ng sa'o cu?a la~o kho^ng pha?i la` tie^'ng go.i
ba.n thi` la` tie^'ng gi` ?

Ca'i y' kie^'n na`y xem ra co' ve? nghe ddu+o+.c. Va` ngu+o+`i ta ca`ng   
tin va`o ca'i gia?  thie^'t na`y ho+n khi co' ngu+o+`i pha't hie^.n ra
ra(`ng dda~ ga^`n mo^.t na(m la~o kho^ng he^` say xi?n. Lao chi? gia? vo+`
say xi?n dde^? die^~n tro` mua vui cho ca? he?m ma` tho^i. La~o kho^ng    
he^` uo^'ng mo^.t gio.t bia ru+o+.u na`o khi chie^`u la`m sao co' the^?   
xi?n ddu+o+.c. Bo+?i vi`, chie^`u na`o, tu+` na(m gio+` dde^'n sa'u gio+`
ru+o+~i la~o dde^`u dde^'n mo^.t ca(n nha` sang tro.ng ma(.t tie^`n o+?
mo^.t pho^' lo+'n co' nhie^`u tie^.m ddo^` sang tro.ng, da('t mo^.t ba`
la~o bi.  mu` ra co^ng vie^n ngo^`i ho'ng gio'. Anh "lo^ lu`n"  ddem ca? 
ba`i vi.  o^ng co^' no^.i ra the^` ddo' la` su+. tha^.t.  Anh co`n no'i  
the^m :"To^i bie^'t nha` ba` la~o na`y. Nha` ra^'t gia`u, la('m con  
nhie^`u cha'u nhu+ng a(n o+? ba.c la('m, kho^ng ai cha(m lo ba` la~o ca?".

Co' ngu+o+`i ho?i la~o "vi` sao va^.y?", la~o kho^ng tra?  lo+`i, gia?
vo+` say xi?n kha^.t khu+o+~ng ha't :"Ca'i ti`nh la` ca'i chi chi..."