Nu'i lu+?a Ha`m Ro^`ng (Gia Lai) co' hoa.t ddo^.ng tro+? la.i ?

[Dam Son <son@fermi.phys.washington.edu>]

Ba'o Tie^`n Phong 4/3/97:

Nu'i lu+?a Ha`m Ro^`ng (Gia Lai) co' hoa.t ddo^.ng tro+? la.i ?

Tu+` sau Te^'t Nguye^n Dda'n, ca'c co+ quan tho^ng tin cu?a ti?nh Gia Lai
va` mo^.t so^' to+` ba'o dda~ tho^ng tin ve^` hie^.n tu+o+.ng nhu+~ng
va.t dda^'t su.t lu'n va` nhu+~ng ve^'t nu+'t quanh khu vu+.c nu'i lu+?a
Ha`m Ro^`ng. Dda^y la` mie^.ng cu?a mo^.t so^' nu'i lu+?a ngu+ng hoa.t
ddo^.ng muo^.n nha^'t (ca'ch dda^y 1 trie^.u na(m), dde^? la.i da^'u ve^'t
ro~ ne't nha^'t o+? nu+o+'c ta. Ddi?nh Ha`m Ro^`ng cao 1.028 m na(`m ca'ch
thi. xa~ Pleiku 10 km ve^` phi'a Ddo^ng-Nam be^n ca.ch quo^'c lo^. 14. Vi`
va^.y, nhu+~ng tho^ng tin ve^` su+. ba^'t bi`nh thu+o+`ng quanh mie^.ng
nu'i lu+?a dda~ ga^y ta^m ly' hoang mang, lo la('ng cho nhu+~ng ngu+o+`i
so^'ng quanh dda^y. Sau khi ba'o chi' tho^ng tin, UBND ti?nh Gia Lai dda~
tha`nh la^.p mo^.t ho^.i ddo^`ng go^`m ca'c nga`nh lie^n quan: ddi.a
cha^'t, khoa ho.c co^ng nghe^. mo^i tru+o+`ng dde^? xa'c minh va` la`m ro~
va^'n dde^` na`y.

Chu'ng to^i nha^.n ddu+o+.c tho^ng tin ve^` su.p, nu+'t quanh nu'i Ha`m
Ro^`ng tu+` mu`ng 8 Te^'t (14/2/97) song cho ra(`ng chu+a ddu? du+~ lie^.u
tin ca^.y. Lie^n tie^'p sau ddo', ngoa`i vie^.c mo^.t so^' dda`i ba'o
ddu+a tin thi` ta.i Kontum co' tho^ng tin truye^`n mie^.ng ra(`ng ve^'t
nu+'t dda~ ke'o da`i 15 km. Nga`y 25/2 chu'ng to^i dda~ cu`ng gia'm ddo^'c
Ddoa`n ddi.a cha^'t 506 va` mo^.t so^' ca'n bo^. ky~ thua^.t cu?a Ddoa`n,
cu?a So+? Co^ng nghie^.p Kontum dde^'n ta^.n no+i dde^? ti`m hie^?u va^'n
dde^` na`y.

Dde^'n So+? Co^ng nghie^.p Gia Lai, chu'ng to^i ddu+o+.c chi? ddu+o+`ng
va` ba?o chi? vie^.c dde^'n nga~ ba ddi Ddu+'c Co+ se~ tha^'y ngu+o+`i ddi
xem nu+o+`m nu+o+.p. Chu'ng to^i dde^'n dda^y cha(?ng tha^'y co' ai ddi
xem "ve^'t nu+'t nu'i lu+?a" nhu+ng ra^'t may la` ga(.p mo^.t cha`ng trai
Thanh Hoa' to^'t bu.ng ta^.n ti`nh da^~n ddu+o+`ng. Anh co bie^'t nhu+~ng
nga`y tru+o+'c mo^~i nga`y co' va` tra(m ngu+o+`i ddi xem ma'y dde^'n xem
khu vu+.c na`y xa?y ra su.p lu'n thuo^.c tho^n 4 xa~ Ya Pa(ng (Chu+ro^ng).
Tu+` xa co' the^/ nhi`nh tha^'y nhu+~ng ma?ng su.p, lu'n sa^u va`i me't,
ro^.ng, co' no+i tre^n 1000 m. Dda(.c bie^.t, ta.i cha^n mo^.t tru.
ddie^.n 220 kv tu+` Pleiku ddi Da('c La('c ma?ng su.p kha' sa^u va` chi?
co' ca'ch cha^n co^.t ddie^.n chu+a dde^'n chu.c me't. Do va^.y co^.t
ddie^.n na`y buo^.c pha?i do+`i ddi no+i kha'c.

Nhu+~ng ma?ng su.p lo+? na`y kha' nhie^`u, tuy nhie^n chi? la` nhu+~ng   
ma?ng cu.c bo^., gia'n ddoa.n do.c theo khe suo^'i ddo^? ve^` ho^`   
Chu+pro^ng. Theo su+. quan sa't cu?a chu'ng to^i thi` hie^.n tu+o+.ng su.p
lu'n na`y dda~ xa?y ra tu+` nhie^`u na(m tru+o+'c. Tuy nhie^n, co' 2 ve^'t
lu'n ga^`n dda^y ga^y thie^.t ha.i ve^` kinh te^' la` ve^'t lu'n ca.nh
co^.t ddie^.n va` ve^'t lu'n ta.i ra^~y. Ca'c nha` thie^'t ke^' ddu+o+`ng 
ddie^.n dda~ cho tro^`ng co^.t ddie^.n tre^n mo^.t mo?m dda^.t ddi.a
ta^`ng kho^ng o^?n ddi.nh giu+~a hai khe suo^'i thi` vie^.c sa.t lo+?  
dde^'n cha^n tru. la` ddie^`u cha(?ng ga^y nga.c nhie^n. Co`n vie^.c
tu+`ng ma?ng dda^'t lu'n ma^'t ddi ha`ng tra(m me't kho^'i thi` ddu+o+.c 
o^ng Bu`i Khoa'ng - Gia'm ddo^'c Ddoa`n ddi.a cha^'t 506 - gia?i thi'ch:
Dda^y la` nhu+~ng vu+.c dda^'t quanh suo^'i, trong lo`ng la` nhu+~ng
ma.ch nu+o+'c nga^`m lie^n tu.c cha?y ra; ddo^`ng tho+`i ke^'t ca^'u ddi.a
cha^'t khu vu+.c na`y kho^ng cha(.t (khoan xuo^'ng 300 m cu~ng chi? co'
dda^'t ddo? ba zan ma` cha(?ng ga(.p dda'). Vie^.c su.p lu'n do.c theo khe
suo^'i, so^ng la` chuye^.n bi`nh thu+o+`ng. Nhu+~ng ve^'t su.p lu'n na`y  
co' nguye^n do tu+` ba`o mo`n cu?a thuy? lu+.c quanh suo^'i chu+' chu+a
tha^'y da^'u hie^.u cha^'n ddo^.ng ddi.a cha^'t do no^.i lu+.c be^n trong
vo? tra'i dda^'t. Co`n ve^'t nu+'t 15 km nhu+ tin ddo^`n thi`... xa?y ra  
dda~ 1 trie^.u na(m nay la` con suo^'i ba('t nguo^`n tu+` ddi?nh Ha`m
Ro^`ng ddo^? ve^` trung ta^m huye^.n Chu+pro^ng.

Huy`nh Kie^n