Ng` VN buo^n ba'n o+? Se'c (1/5)

[Dam Son <son@fermi.phys.washington.edu>]

Hi,
Ca'c ba'c be^n Tie^.p co' comment gi` kho^ng?
So+n.


Ba'o Thu+o+ng Ma.i, 2/4/97.

Ngu+o+`i Vie^.t Nam buo^n ba'n o+? C.H.Se'c

Nguye^~n Dda('c Nhu+

Thu+o+.ng tua^`n tha'ng 12 na(m 1996, ma^'y anh chi. em co^ng ty to^i dda~
tham du+. ho^.i cho+.  quo^'c te^' Brno C.H Se'c trong khuo^n kho^? mo^.t
ddoa`n ca'c doanh nghie^.p Vie^.t Nam. Ho^.i cho+. to^? chu+'c va`o di.p
No^-en ne^n go.i la` ho^.i cho+. No^-en, gio^'ng nhu+ be^n ta thu+o+`ng
to^? chu+'c ho^.i cho+. Xua^n va`o di.p Te^'t Nguye^n dda'n. 

I.- Cho+. Xu`

Do nhu+~ng tho^ng tin kho^ng dda^`y ddu? va` thie^'u chi'nh xa'c ne^n
ta^'t ca? ca'c doanh nghie^.p cu?a ta dde^`u ga(.p kho' kha(n trong vie^.c
ba'n ha`ng. Ngay tu+` nga`y thu+' hai cu?a ho^.i cho+., anh em co^ng ty
to^i dda~ nghi~ ngay to+'i vie^.c ddu+a ha`ng kho?i dda^y dde^? nho+` ba.n
be` ngu+o+`i Vie^.t buo^n ba'n tre^n dda^'t Se'c tie^u thu. giu'p. Nhu+ng
nghi~ thi` de^~ chu+' la`m mo+'i kho'. Mo+'i dde^'n ddu+o+.c va`i nga`y,
ddo^`ng dda^'t xu+' ngu+o+`i, phu+o+ng tie^.n cha(?ng co' thi` bie^'t la`m
the^' na`o. Nhu+ng tha^.t phu'c ddu+'c, trong ddoa`n to^i co' mo^.t co^
co' em ga'i ddang cu`ng cho^`ng con va` gia ddi`nh sinh so^'ng, buo^n ba'n
ta.i Se'c. Tha^'y hoa`n ca?nh chu'ng to^i, vo+. cho^`ng co^ em dda~ da`nh
cho mo.i ddie^`u kie^.n thua^.n tie^.n nha^'t dde^?  gia?i to?a ha`ng.
Chu' em ruo^.t cho^`ng te^n la` Nam ddu+o+.c giao mo^.t chie^'c xe 16
cho^~ ngo^`i, cu`ng vo+'i mo^.t anh ba.n ddo^`ng hu+o+ng ddang du ho.c
tham gia va`o chie^'n di.ch gia?i to?a ha`ng giu'p chu'ng to^i. 

To^i vo+'i 1 ngu+o+`i cu`ng hai anh ba.n mo+'i quen ba('t dda^`u bu+o+'c
va`o mo^.t cuo^.c phie^u lu+u thu+o+ng ma.i tre^n dda^'t Se'c. Dde^?
tie^'t kie^.m mo.i nhe~, nho'm chu'ng to^i la.i chia la`m ddo^i. Mo^.t
la`m nhie^.m vu. theo do~i ha`ng tu+` kho, ghi che'p, tie^`n nong. To^i
va` Nam dda?m tra'ch vie^.c bo^'c va'c, a'p ta?i, va^.n chuye^?n va` xu+?
ly' tru.c tra(.c tre^n ddu+o+`ng. The^' la` danh nghi~a ddi du+. ho^.i
cho+. quo^'c te^', comple^, ca` va.t, mu~ pho+'t, ca(.p ngoa.i giao ddu?
ca?, to^i pha?i ga'c la.i mo^.t be^n dde^? chuye^?n sang chu+~a cha'y lo^
ha`ng vo^ duye^n no.. Cu~ng nho+` co' ca'i co^ng vie^.c ba('t dda('c di~
na`y ma` chi? trong co' ddo^. mo^.t tua^`n, to^i dda~ ddi ddu+o+.c vo^
so^' no+i tre^n dda^'t Se'c. Cu+' no+i na`o bie^'t tin co' ba.n be`
ngu+o+`i Vie^.t buo^n ba'n la` xe ha`ng chu'ng to^i to+'i tha(m. 

Cho+. dda^`u tie^n chu'ng to^i to+'i la` cho+. Olomouska na(`m o+? ngoa.i
o^ Brno. Cho+. xa^y du+.ng qui mo^, go.n dde.p, tu+o+`ng go^~, ma'i to^n,
tra^`n go^~. Ca? khu cho+. co' nhie^`u kho^'i nha`.  Ra va`o mo^~i kho^'i
dde^`u co' cu+?a ki'nh, cho ne^n ma(.c du` be^n ngoa`i tro+`i la.nh - 20oC
ma` he^. tho^'ng lo` su+o+?i va^~n dda?m ba?o cho trong nha` 10 dde^'n
15oC. Mo^~i kho^'i nha` nhu+ va^.y co' khoa?ng 40 gian, mo^~i gian ro^.ng
khoa?ng 10 m2 do mo^.t chu? Vie^.t Nam thue^ ba'n ha`ng. Ca'c nha` ba'n
ha`ng kie^?u na`y go.i la` "Ba^u". To^i ho?i thi` ddu+o+.c gia?i thi'ch
tie^'ng Tie^.p Bouda (ba^u dda) nghi~a la` ngo^i nha` go^~. Ngu+o+`i mi`nh
go.i luo^n la` Ba^u, nghe xuo^i va` de^~ nho+'. 

Ca? khu cho+. co' khoa?ng 5 hay 6 kho^'i nha` nhu+ va^.y, to^i kho^ng
nho+' la('m, vi` lu'c dde^'n dda^y tro+`i ra^'t la.nh, xuo^'ng o^ to^ chi?
nhi`n thoa'ng ro^`i cha.y ngay va`o nha`. 

Cu~ng ca^`n pha?i no'i the^m, cho+. na`y do mo^.t ba` ngu+o+`i Vie^.t Nam
te^n la` T. tru+o+'c la` nha^n vie^n co^ng ta'c ta.i dda.i su+' qua'n ta
ta.i Se'c, khi ve^` hu+u o+? la.i buo^n ba'n ro^`i tha`nh dda.t, ba` T.
bo? tie^`n ra mua dda^'t va` xa^y du+.ng cho+. na`y dde^? cho thue^, ma`
ngu+o+`i thue^ ha^`u he^'t la` ngu+o+`i Vie^.t, ne^n ngu+o+`i ta go.i ddo'
la` "cho+. Xu` ba` T.". 

Ba` T. thi` dda~ ro~ vi` la` chu? cu?a ta`i sa?n na`y, va` theo nhu+
ngu+o+`i mi`nh be^n ddo' kha'o nhau thi` ba` la` mo^.t trong nhu+~ng
"dda.i soa'i" o+? Se'c. Rie^ng ca'i cho+. na`y cu~ng dda~ ddu? phong ha`m
ddo' cho ba` ro^`i. 

Co`n "xu`" la` gi`, xu` la` dduo^i cu?a chu+~ VIETNAMCU - tie^'ng Tie^.p
nghi~a la` nhu+~ng ngu+o+`i Vie^.t Nam. Da^n ta go.i ta('t ddi, ne^n
bie^'n ra xu`. Cho+. Vie^.t go.i la` cho+. xu`, bie^?n so^' o^ to^ la` la.
ddoa'n la` bie^?n xu`, co+m ta go.i la` co+m xu`, ro^`i phu. nu+~ ta go.i
la` ga'i xu` dde^? pha^n bie^.t vo+'i ga'i ta^y... The^' la` tha`nh te^n. 

Ngu+o+`i ma` to^i "ddo^?" ha`ng dda^`u tie^n la` mo^.t anh ba.n ddo^`ng
hu+o+ng vo+'i chu' la'i xe.  Ta^'t nhie^n la` dda~ co' lie^n la.c vo+'i
nhau tru+o+'c ba(`ng ddie^.n thoa.i di ddo^.ng. o+? Se'c, ga^`n nhu+ tra(m
pha^`n tra(m da^n xu` buo^n ba'n dde^`u co' o^ to^ rie^ng va` ddie^.n
thoa.i di ddo^.ng, ne^n khi chu'ng to^i dde^'n, vie^.c giao nha^.n ha`ng
ra^'t go.n nhe.. Sau khi la`m xong ca'i co^ng vie^.c nghi thu+'c cu?a
ma^'y anh la'i la` dda^.p tay cho tha^.t ke^u, o^m nhau va` na^ng co^'c
bia plzen ngon no^?i tie^'ng cu.ng nhau, anh ba.n dda~ tu+. gio+'i thie^.u
ve^` mi`nh: ho.c dda.i ho.c ky~ thua^.t Bratislava, chuye^?n tie^'p thu+.c
ta^.p sinh cao ca^'p ta.i Praha, tie^'ng Tie^.p co' the^? ta`m ta.m soa.n
tu+` ddie^?n. Khi co' phong tra`o ho+.p ta'c lao ddo^.ng ta.i Tie^.p dda~
la` bi' thu+ Dda?ng mo^.t vu`ng o+? Tie^.p. Ro^`i tho+`i the^' thay
ddo^?i, chuye^?n sang Ddu+'c kinh doanh, Ddu+'c kho' kha(n la.i ve^`
dda^y, la^'y vo+. Tie^.p, mo+? co^ng ty va` thue^ ba^u ta.i cho+. Xu`
na`y. 

O+? cho+. na`y, to^i co`n giao ha`ng cho hai ngu+o+`i nu+~a. Mo^.t anh o+?
My~ Va(n - Ha?i Hu+ng, mo^.t co^ ngu+o+`i Ddo^ Lu+o+ng- Nghe^. Ti~nh. So^'
pha^.n cu?a ho. cu~ng ru+a ru+'a nhu+ anh co' vo+.  Tie^.p no., nhu+ng ho.
chi? la` co^ng nha^n lao ddo^.ng o+? la.i dda^y tho^i, i't chu+~ ho+n,
tie^'ng Tie^.p chi? ddu? dde^? mua ba'n, ma(.c ca? hoa(.c no^?i ca'u,
tie^`m lu+.c kinh te^' co' ha.n nhu+ng cu~ng co^' ga('ng vay mu+o+.n dde^?
thue^ ba^u ba'n ha`ng. 

Sa'ng so+'m ho^m sau, o^ng anh cu?a Nam dda~ go.i ddie^.n tu+` Chomutov
giu.c em trai le^n ddu+o+`ng so+'m dde^? co`n ki.p tro+? ve^` tru+o+'c khi
tro+`i to^'i. 

Brno-Praha la` con ddu+o+`ng huye^'t ma.ch lo+'n nha^'t nu+o+'c C.H Se'c
na(`m tre^n tru.c ddu+o+`ng no^'i lie^`n Ba('c-Nam nu+o+'c na`y. Tre^n
ba?n ddo^` giao tho^ng ddoa.n ddu+o+`ng na`y go.i la` E 50. Ddu+o+`ng da`i
ga^`n 250 km, hoa`n toa`n la` ddu+o+`ng hai chie^`u, mo^~i chie^`u 2 la`n
xe.  Ha^`u nhu+ ta^'t ca? ca'c nu't giao tho^ng tre^n E 50 dde^`u co'
ca^`u vu+o+.t. 

Xe cu+' lao ddi nhu+ gio', ddo^`ng ho^` to^'c ddo^. chi? 120, 140
km/gio+`. Tro+`i to^'i mo+` mo+` nhu+ng to^i va^~n nha^.n ra con ddu+o+`ng
hoa`n toa`n kho^ng co' ba(ng va` tuye^'t phu? nhu+ to^i nghi~: trong khi
ddo', hai be^n ddu+o+`ng, tuye^'t phu? ta^`ng ta^`ng va` ba(ng la^'p la'nh
du+o+'i a'nh dde`n pha o^ to^ do.c hai ha`ng ra~nh thoa't nu+o+'c. To^i
nga.c nhie^n ve^` hie^.n tu+o+.ng na`y thi` Nam gia?i thi'ch la` ngu+o+`i
ta pha?i ra?i muo^'i tre^n nhu+~ng con ddu+o+`ng lo+'n, ddu+o+`ng chi'nh
kha('p nu+o+'c dde^? cho ba(ng kho^ng ddo'ng ddu+o+.c, co' va^.y giao
tho^ng mo+'i dda?m ba?o. Mo^~i mu`a ddo^ng, nha` nu+o+'c pha?i chi ha`ng
chu.c trie^.u ddo^ la My~ va`o vie^.c ra?i muo^'i ra ddu+o+`ng. 

Ca`ng ve^` tru+a, tre^n ddu+o+`ng xe ca`ng nhie^`u ho+n. Nhu+ng va('ng hay
ddo^ng thi` to^'c ddo^.  xe va^~n the^', tru+` khi qua ca'c thi. tra^'n
hoa(.c tha`nh pho^' na`o ddo'. 

Co' mo^.t la^`n sa('p dde^'n mo^.t thi. tra^'n, xe chu'ng to^i gia?m da^`n
to^'c ddo^. va` Nam chi? ve^` mo^.t da~y nha` go^~ ven ddu+o+`ng tuye^'t
phu? tra('ng ma'i, cu+?a ki'nh ddo'ng ki'n va` phi'a ngoa`i dda(.t la
lie^.t nhu+~ng bu+'c tu+o+.ng to^i ddoa'n la` ba(`ng go^'m su+' gi` ddo',
dde^'n ga^`n to^i nha^.n ra ddo' la` tu+o+.ng o^ng gia` tuye^'t va` ca'c
chu' lu`n. "Ba^u Xu` dda^'y anh a.". To^i ho?i la.i Nam "sao bie^'t?".
Tra? lo+`i: "chi? co' xu` mo+'i kinh doanh ba^u ven ddu+o+`ng nhu+ va^.y".
O^ to^ lu+o+'t qua, to^i kho^ng ki.p nhi`n he^'t ca'c chu+~ vie^'t tre^n
bie^?n hie^.u treo phi'a tru+o+'c, nhu+ng ddo.c nhanh ddu+o+.c mo^.t chu+~
"Nonstop". To^i ho?i la` gi`, Nam gia?i thi'ch la` ba'n ha`ng lie^n tu.c
suo^'t nga`y dde^m, 24/24. Va`, Nam ke^'t lua^.n: "Ha^`u nhu+ tu+` khi
da^n xu` ra la`m kinh doanh, ca'c cu+?a ha`ng mo+'i co' kha'i nie^.m na`y.
Ta^y buo^n ba'n theo gio+` ha`nh chi'nh, gio^'ng nhu+ ma^.u di.ch be^n
mi`nh va^.y. Chi? nguye^n ca'i Nonstop la` no' dda~ thua mi`nh ro^`i. Thua
la` tu+'c la('m, nhu+ng ddo^' la`m ddu+o+.c nhu+ mi`nh. No' Nonstop the^'
qua'i na`o ddu+o+.c. Ai a(n, ai nha^?y, ai du li.ch, ai picnic cho? Me.
kie^'p!". Co' ca'i gi` ddo' nhu+ do^`n ne'n trong gio.ng no'i cu?a anh
ba.n tre? va` to^i tha^'y kim ddo^`ng ho^` to^'c ddo^. la.i nhi'ch le^n
mo^.t va.ch. 

Ky` sau: Ti`nh que^ hu+o+ng no+i xu+' la.nh.