[truyen, ba?n tha?o dda^`u] Tie^?u lua^.n: Va^?n vo+

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Ca'c ba'c, dde^? thay ddo^?i kho^ng khi', to^i se~ dda(ng mo^.t so^' ba`i
tie^?u lua^.n, truye^.n, tho+, bi`nh... do ca'c DHS hoa(.c cu+.u DHS ta.i 
DDo^ng A^u vie^'t. Ca'c ba`i na`y hoa(.c dda~ ddu+o+.c dda(ng tre^n ca'c 
ba'o DHS ta.i DDo^ng A^u, hoa(.c chi? mo+'i trong da.ng ba?n nha'p dda^`u
tie^n. Ca'c ba`i "ba?n nha'p dda^`u tie^n" na`y kho^ng nha^'t thie^'t la` 
dda~ hay hoa(.c trau chuo^'t, nhu+ng cho chu'ng ta ca'i nhi`n thu' vi. 
va`o qua' tri`nh vie^'t la'ch, va`o the^' gio+'i no^.i ta^m cu?a da^n DHS
o+? DDo^ng A^u.

Tru+o+'c tie^n la` ba`i tie^?u lua^.n "Va^?n vo+", dda(ng tre^n mo^.t 
ba'o DHS o+? DDo^ng A^u.

-------------------------------------------------------------------
Va^?n Vo+

Ne^'u co' the^? ddu+a ddu+o+.c o^ng Tro+`i ra pha'n xu+? thi` the^'
na`o Tro+`i cu~ng bi. ke^'t to^.i ky` thi. chu?ng to^.c. Kho^ng hie^?u
o^ng dda~ hoa.ch ddi.nh ra sao vie^.c ddi.nh cu+ ca'c gio^'ng ngu+o+`i
ma` nhi`n tru+o+'c nhi`n sau, cu+' ai da nhuo^m nhuo^m nhu+ mi`nh,
hoa(.c va`ng hoa(.c dden, cu~ng dde^`u kho^? ca?. Ma` tie^`m na(ng
chu+a ddu+o+.c dda'nh thu+'c cu?a dda^'t nu+o+'c chu'ng ta la` con
da^n thi` dda^u co' i't gi`. Phi cha^u thi` hi`nh nhu+ co' tho+`i ddi
va^'p cha^n, cu'i xuo^'ng nhi`n dda~ tha^'y khoa'ng sa?n quy'. A'
cha^u thi` cho.c mo^.t lo^~ nho? hi`nh nhu+ cu~ng phu.t ddu+o+.c le^n
da^`u. No'i ngay nhu+ Vie^.t Nam ta, cha(?ng pha?i ru+`ng va`ng bie^?n
ba.c gi` ma` ne^'u ba'n the^`m lu.c ddi.a cu~ng kho^'i nu+o+'c a-la
xo^ to+'i.

O^ng Tro+`i ddu'ng la` u+u a'i da^n da tra('ng ho+n da^n mi`nh. No'i
dda^'t thi` ddo^`ng cu?a ho., ru+`ng cu?a ho. mo+'i tha^.t la` bao la,
ba't nga't, mo+'i thu+.c la` con co` (ne^'u co') mo?i ca'nh bay ngang,
da.t da`o so'ng lu'a (lu'a mi`, lu'a ma.ch) me^nh mang so+'m
chie^`u. No'i ngu+o+`i thi` nho+` Tro+`i, da^n da tra('ng to ho+n da^n
mi`nh, cao ho+n da^n mi`nh (dda.i the^?); mu~i kho^ng te.t, mo^i
kho^ng da`y nhu+ da^n mi`nh (tie^?u tie^'t). Dde^'n ca? qua?, ca? hoa
cu?a xu+' na`y cu~ng lo+'n ho+n, dda sa('c ho+n.

The^' nhu+ng kho^ng bie^'t vi` sao (co' the^? la` do su+. qua^.t
kho+?i cu?a tinh tha^`n nhu+o+.c tie^?u) to^i va^~n quy' ho+n mu`i
vi. cu?a nhu+~ng loa`i tra'i ca^y tu+`ng ddu+o+.c ne^'m tu+` thuo+?
nho?; va^~n ye^u ho+n hu+o+ng sa('c cu?a hoa la' xu+' mi`nh. Ddo^i
khi, pho'ng xe tre^n ddu+o+`ng xu+' la., tha^'y lo`ng ba^'t cho+.t vui
vui khi ba('t ga(.p mo^.t cu+?a ha`ng hoa ba'n da.o. Hi`nh nhu+
ngu+o+`i ta chi? ba'n hoa o+? vu+o+`n nha`. Nhu+~ng ho^`ng ddo?
tha('m, la' ca`nh cu+'ng ca'p, nhu+~ng thu?y tie^n va`ng, nhu+~ng loa
ke`n nhie^`u ma`u... Dde^'n la` ru+.c ro+~. Chi? buo^`n mo^.t no^~i
kho^ng hu+o+ng.

Hoa que^ mi`nh la. la('m. Be' nho?, khie^m nhu+o+`ng, e?o la? ma`
no^`ng na`n tho+m. Nhu+ hoa`ng lan mo^~i mu`a thu la.i chi'n. Nho+'
na(m xu+a tu+`ng co' ngu+o+`i ba.n ga'i me^ hoa`ng lan dde^'n
ddo^. ddi dda^u quanh ba.n cu~ng da^.y mo^.t vu`ng hu+o+ng. Hu+o+ng
hoa`ng lan ngo.t, li`m li.m, sao go.i nhie^`u ddam me^ the^'; va` dda~
ddi va`o trang nha^.t ky' ddo+`i trai mo+'i lo+'n cu?a to^i:

Em cho va^`ng tra(ng theo em ve^`

Ddo^i ca'nh hoa`ng lan kho^ em gia('t trong ne^'p a'o

Pho^' nho? dde^m mu`a thu

Co' mo^.t ngu+o+`i nhi`n theo em...

Nho+' hoa mu`a thu, nho+' hoa mu`a xua^n nu+~a. Hoa hue^. tinh
khie^'t, tra('ng xanh trang nghie^m to?a hu+o+ng tre^n ba`n tho+`
tie^n to^?. Mu`i hoa hue^. trong to^i kho^ng bao gio+` ta'ch kho?i
mu`i nhang kho'i nga`y gio^~ cha.p o+? gia ddi`nh. Mua hue^. ve^`,
tru+o+'c khi ca('m bi`nh, cha to^i thu+o+`ng ddo^'t go^'c nhu+ va^~n
la`m the^' vo+'i hoa dda`o. To^i kho^ng la`m sao hie^?u ddu+o+.c vi`
sao loa`i hoa thanh ma?nh the^' la.i no+? kho' nho.c the^'. Nhu+ng co'
le~ vi` the^' ma` hu+o+ng hue^. go.i nhie^`u sa^u xa ho+n trong ho^`n
ma^'y ke? xa que^?

No'i hoa tra'i que^ mi`nh, kho^ng the^? kho^ng nha('c dde^'n cho+. hoa
nga`y Te^'t. Ba^y gio+`, hi`nh nhu+, nga`y Te^'t thi. tra^'n, thi. xa~
na`o cu~ng co' cho+. hoa. Cho+. hoa Sa`i Go`n; Cho+. hoa Qui Nho+n;
Cho+. hoa Ha` Ddo^ng; Ha?i Pho`ng; Pho^' No^'i... Nhu+ng to^i cu+'
nghi~ ra(`ng kho^ng co' cho+. hoa na`o xu+'ng dda'ng vo+'i chu+~
Cho+. ho+n cho+. hoa o+? dda^'t Ha` tha`nh. Ma^'y na(m ga^`n dda^y, do
lu+o+.ng da^n Ha` No^.i ta(ng cao, dda~ co' nhie^`u cho+. hoa
tu+. pha't nho'm ho.p o+? ca'c cu+?a o^ va`o sa'ng 30 Te^'t. Nhu+ng
ne^'u ai muo^'n hu+o+?ng he^'t ca'i kho^ng khi' te^'t nha^'t dda(.c
bie^.t o+? cho^'n kinh ky` thi` va^~n pha?i le^n cho^'n cho+. hoa
xu+a. Co^'ng Che'o, Ha`ng Lu+o+.c, Ha`ng Ma~... Co' chen cha^n trong
cho+. hoa, co' bi. xo^ du'i va`o nhau, co' lo+~ ga.t tay suy't la`m
ru.ng mo^.t nu. hoa dda`o, co' pha?i luo^n mie^.ng ke^u "O^'i gio+`i"
va` "Xin lo^~i" thi` mo+'i tha^'m he^'t ddu+o+.c ca'i na'o nu+'c cu?a
mu`a xua^n cho^'n dde^' kinh mo^.t thuo+?.

Cho+. hoa kho^ng chi? ba'n hoa tu+o+i. Ne^'u da.o ra Ha`ng Ma~, ba.n
se~ tha^'y ba`y ddu? ma(.t ha`ng (hoa) thu? co^ng nghie^.p. Ra^'t
nhie^`u hoa gia^'y xanh ddo? mo^.t ca'ch ngoa ngoa('t. To^i vo^'n
ghe't ddo^` gia?. Song ddo^i khi nga('m nhi`n nhu+~ng bo^ng hoa gia^'y
ddu+o+.c la`m cha(?ng la^'y gi` la`m tinh vi kia to^i va^~n tha^`m
nga.c nhie^n va` ki'nh ne^? khie^'u tha^?m mi~ vu+`a thie^'t thu+.c,
vu+`a cha^'t pha'c, vu+`a te^' nhi. cu?a ngu+o+`i nha` que^ nga`y
xu+a. Nhu+~ng ddo? xanh hoa gia^'y ngoa ngoa('t a^'y se~ tra^`m ma`u
xuo^'ng, a(n nha^.p ky` la. vo+'i a'nh sa'ng dde`n da^`u, vo+'i ma`u
ma'i la' va` tu+o+`ng va'ch cu?a nhu+~ng ngo^i nha` thu+o+`ng tha^'y
o+? nhu+~ng tho^n xo'm ddo^`ng ba(`ng Ba('c bo^. mo^.t tho+`i dda~
cu~.

Qua' khu+' gio^'ng nhu+ mo^.t ho.a si~ ra^'t ma.nh tay phe^'t nhu+~ng
ve^.t ma`u vu+`a tho+m, vu+`a o'ng a'nh le^n tri' nho+' cu?a
to^i. Va`o mo^.t sie^u thi., ddi ngang qua mo^.t ca^y xa(ng, tha?
bo^. do.c nhu+~ng he` pho^' co^? no+i ngu+o+`i ta ba`y ba'n ra^'t
nhie^`u hoa, nhi`n nhu+~ng bo' hoa tu+o+i tha('m dde^'n ddo^. tu+o+?ng
nhu+ hoa gia? bo.c trong ddu? thu+' gia^'y ki'nh, va` nhu+~ng gia^'y
a^'y la.i cu~ng in hoa, to^i va^~n tha^`m tha'n phu.c ba`n tay sa'ng
ta.o cu?a ngu+o+`i tho+. ca('m hoa na`o ddo'. Dde^? ro^`i thu+o+ng
ho+n bao nhie^u loa`i hoa que^ mi`nh. Hoa cu~ng gio^'ng
ngu+o+`i. Dda^'t nghe`o, bo' hoa ngu+o+`i Vie^.t trao nhau vi` the^'
cu~ng ra^'t ddo+n so+, bo.c trong nhu+~ng ta`u la' dong nho nho? ma`u
lu.c tha^~m. Va` lo. hoa ca('m nga`y xua^n cu~ng the^', i't khi dda^`y
u+. le^n nhu+ lo. hoa ba`y tre^n ba`n chu? ti.ch ddoa`n mo^.t buo^?i
ho.p dda?ng ddoa`n na`o ddo'. Chi? loa'ng thoa'ng da(m nha`nh,
tu+. tha^n dde.p khie^m nhu+o+`ng, tu+. mi`nh tho+m da die^'t, kha('c
khoa?i.

Nhu+~ng la`n hu+o+ng a^'y to^i dda~ kie^'m ti`m bao la^u nay o+? xu+'
ngu+o+`i ma` cha(?ng tha^'y. Ddi dda^u cu~ng tha^'y su+.c nu+'c mu`i
ddu? thu+' shampoo, xa` pho`ng va` mi~ pha^?m. Nhu+~ng mu`i tho+m a^'y
ra^'t tu+. tin xo^.c tha(?ng va`o khu+'u gia'c ngu+o+`i ta. Kho^ng
gio^'ng nhu+ nhu+~ng la`n hu+o+ng hoa tra'i que^ ta, tho+m lu'c pha?ng
pha^'t, lu'c no^`ng na`n, lu'c vo+`n quye^'n va` buo^ng ba('t; tho+m
nhu+ la` kho^ng co' tha^.t, nhu+ng buo^.c ngu+o+`i ddi xa pha?i nho+'
nao lo`ng, nho+' dde^'n no^~i ca^`m che'n tra` u+o+'p nha`i, u+o+'p
sen, u+o+'p nga^u cha gia` gu+?i cho ca?m tha^'y ma('t mi`nh u+o+n
u+o+'t va` bie^'t ra(`ng kho^ng pha?i vi` ho+i nu+o+'c.

Vo+. to^i, luo^n luo^n la` mo^.t cu+.c cu?a to^i, luo^n luo^n cho^'ng
ddo^'i to^i trong nhu+~ng vie^.c nho? nha(.t nha^'t song la.i co'
chung vo+'i to^i no^~i nho+' thu+o+ng na`y. Tuy nhie^n, na`ng chu+a
bao gio+` chia se? cu`ng to^i nhu+~ng kha('c khoa?i ve^` nhu+~ng mu`i
hu+o+ng dda^`y tra^n quy' cu?a que^ nha`. Co' la^`n na`ng vie^'t ma`
kho^ng gu+?i cho con:

...Khi na`o tro+`i xanh nga('t

Na('ng ddo^? va`ng me^nh mang

Heo may ve^` vo+'i pho^'

La` khi mu`a thu sang



Mu`a thu hoa cu'c va`ng

Mu`a thu hoa`ng lan chi'n

Me. nga`y xu+a da.i kho+`

Hoa nhu+ lo+`i u+o+'c he.n

Hoa se~ tho+m cu`ng con

Nhu+~ng nga`y sau tri`u me^'n



Co`n khi con cho+.t tha^'y

Mu`i ngo^ nu+o+'ng a^'m lo`ng

Hoa su+~a ve^` con a.

Vo+'i nhu+~ng nga`y dda^`u ddo^ng



Hoa su+~a Ha` No^.i pho^'

Du` o+? phu+o+ng tro+`i na`o

Ai la` ngu+o+`i que^n ddu+o+.c

Thoa'ng mu`i hu+o+ng ngo.t nga`o



Hoa theo mu`a la(.ng le~

Tho+m cho ngu+o+`i con o+i

Thoa'ng hu+o+ng dda(`m xu+' so+?

Me. xa ro^`i kho^n nguo^i.


Ddo.c (tro^.m) ghi che'p cu?a vo+., tha^'y thu+o+ng vo+. tha('t lo`ng,
tha^'y ye^n ta^m. Cha('c vo+. cho^`ng chu+a dde^'n mu+'c tho^i nhau
vi` va^~n nhi`n chung la` ho+.p ti'nh.

Nhu+ng la.i cho+.t lo. Ne^'u ky' u+'c la^'n a't ca?m gia'c hie^.n
hu+~u thi` la`m sao ho^.i nha^.p ddu+o+.c vo+'i ma?nh dda^'t ta.m dung
na`y. To^? quo^'c la` the^' cha(ng? La` ta^'t ca? va` co' khi chi? la`
thao thu+'c nhu+~ng mu`i hu+o+ng, nhu+~ng mu`i hu+o+ng (hoa) kho^ng
phai nha.t buo^.c ta pha?i dda^.p vo+~ mi`nh ra dde^? nho+'?

-------------------------