[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
[tho+ Bu't Tre] Bu't Tre: Con Ng`, Tho+ va` Gia Thoa.i (repost)
Ba`i na`y dda~ dda(ng tre^n VNSA. Sau dda^y xin repost. Ha?i.
-----------------------------------
From: Dinh Nho Ha`o <hao@numerik.math.uni-siegen.de>
Subject: Bu't Tre: Con ngu+o+`i, tho+ va` giai thoa.i
BU'T TRE: CON NGU+O+`I, THO+ VA` GIAI THOA.I
...DDe^? ba.n ddo.c co' the^m tho^ng tin ve^` chu? dde^` na`y, to^i
dda(ng the^m mo^.t va`i so^' lie^.u ve^` Bu't Tre, cu~ng nhu+ mo^.t
so^' ba`i tho+ vie^'t theo tru+o+`ng pha'i cu?a o^ng. Ca'c tu+ lie^.u
ve^` Bu't Tre ddu+o+.c vie^'t theo
Ngo^ Quang Nam: Bu't Tre\. Tho+ . Nghie^n Cu+'u. Gio+'i thie^.u.
Su+u ta^`m.
NXB Va(n ho'a Tho^ng tin, Ha` no^.i, 1994.
Bu't Tre te^n tha^.t la` DDa(.ng Va(n DDa(ng, sinh nga`y 13.8.1911, ta.i
xa~ DDo^`ng Lu+o+ng, huye^.n So^ng Thao, ti?nh Vi~nh Phu'. Tru+o+'c khi
hoa.t ddo^.ng ca'ch ma.ng o^ng dda~ ddo^~ tu' ta`i trie^'t ho.c. Tu+`ng
vie^'t ba'o tho+`i Pha'p thuo^.c ky' t e^n la` Lu.c-Y-Lang (Cha`ng A'o
Xanh), ro^`i la`m thu+ ky' cho Thu+' tru+o+?ng Ngoa.i Giao Ung Va(n
Khie^m, sau ve^` la`m tru+o+?ng ty Va(n Ho'a ti?nh Phu' Tho.. Khi ho+.p
nha^'t Vi~nh Phu' va` Phu' Tho. tha`nh ti?nh Vi~nh Phu', o^ng la`m pho'
ban tuye^n hua^'n ti?nh u?y cho to+'i lu'c ve^` hu+u (1970) va` ma^'t ta.i
que^ nha` trong ca?nh nghe`o tu'ng, tho. 77 tuo^?i\.
Ta'c pha^?m dda~ in cu?a o^ng go^`m ca'c ta^.p tho+:
Ru+`ng co. ddo^`i che`, Phu' Tho. lo+'n le^n,
So^ng Lo^ so^ng Cha?y, DDo^`ng Ta^m tha('m thi.t tha('m gia,
Mo^.t nga`y cu?a Phu' Tho., Que^ Hu+o+ng Phu' Tho.
Ngoa`i ra co`n ra^'t nhie^`u tho+ va(n, ghi che'p, phe^ bi`nh, nghie^n
cu+'u cu?a o^ng chu+a ddu+o+.c xua^'t ba?n.
Bu't Tre la` mo^.t ngu+o+`i nha^n ha^.u, ddu+o+.m ti`nh ye^u que^ hu+o+ng,
dda^'t. DDo.c tho+ cu?a o^ng (ma(.c du` ra^'t tho+ cu?a o^ng vie^'t ra^'t
de^~ da~i, ra^'t naif) ta co' the^? ca?m nha^.n ngay ddu+o+.c ca'i ti`nh
ye^u vo^ bo+` be^'n ddo' cu?a o^n g. Ma(.t kha'c Bu't Tre cu~ng la`
ngu+o+`i ra^'t cu+o+ng tru+.c, tha(?ng tha('n. O^ng dda~ tu+`ng giu+~
nhie^`u chu+'c vu., vai ve^' trong ti?nh ma` kho^ng bao gio+` da`nh cho
mi`nh mo^.t chu't dda(.c quye^`n dda(.c lo+.i na`o. Con trai o^ng dda~
tham gia qua^n ddo^.i va` kho^ng tro+? ve^`, lu'c o^ng ve^` hu+u gia ta`i
cu?a o^ng chi? la` mo^.t ca'i xe dda.p cu~ ky~, lo^'p cuo^'n tu`m lum
cu`ng vo+'i ma^'y bo^` sa'ch vo+?.
Co`n ta.i sao o^ng la^'y te^n hie^.u la` Bu't Tre, theo Nguye^~n Ha`
(sa'ch tre^n dda~ da^~n, trang 32):
"Lu'c sinh tho+`i, trong nhu+~ng buo^?i tra` du+ tu+?u ha^.u,
lo+.i du.ng lu'c vui, to^i ho?i:
-- Nghi~ the^' na`o ma` anh la.i la^'y te^n hie^.u la` Bu't Tre ?
O^ng cu+o+`i ra^'t tu+o+i, tra? lo+`i luo^n:
-- Nghi~ qua'i gi` dda^u, to+' tha^'y co' anh ky' la` Bu't The'p.
The'p ro^`i cu~ng gi?. La.i co' anh ky' la` Bu't Chie^'n DDa^'u,
chie^'n dda^'u ma~i the^' na`o ma` cha? mo?i, ne^n to+' mo^.c
ma.c ky' be'ng la` Bu't Tre. La`ng que^ ta no+i na`o cha? co' tre,
bo^'n mu`a xanh ro+`n, chi? ca^`n be? ca'i nha'nh con cu?a no'
nhu'ng va`o mu+.c, the^' la` ngue^.ch ngoa.c va.ch ne^n va^`n ..."
"Nhie^`u ba.n ddo.c la^`m tu+o+?ng Bu't Tre la` mo^.t hie^.n tu+o+.ng
qua'i go+? o+? nu+o+'c ta\. Thu+o+`ng ga'n nhu+~ng ca^u tho+ ngo^ nghe^,
"DDa^`u So+? mi`nh Ngo^" cho o^ng dde^? ro^`i cu+o+`i co+.t.
Thu+a ra(`ng kho^ng pha?i the^'. DDa`nh la` tu+` khi o^ng la`m tru+o+?ng
ty va(n ho'a ti?nh Phu' Tho., o^ng co' cho in 6 ta^.p tho+, chu? ye^'u
dde^? ca ngo+.i chi'nh sa'ch, que^ hu+o+ng, dda^'t nu+o+'c, con ngu+o+`i
nhu+ pha^`n ddo^ng nhu+~ng ta^.p tho+ in lu'c ba^'y gio+`. Song, nhu+~ng
ca^u tho+ tha^.t do+? dde^'n tu+'c cu+o+`i nhu+ ba^'y la^u nay thu+o+`ng
nghe thi` qua? ti`nh kho^ng co'.
Chi? co' ddie^`u, o^ng vie^'t ra^'t ho^`n nhie^n va` tu+. nhie^n, ne^n co'
nhu+~ng ca^u tho+ ho+' he^nh, ddo.c ra^'t buo^`n cu+o+`i\. Nhu+ng to^i cam
ddoan nhu+~ng ca^u tho+ nhu+ the^' kho^ng nhie^`u." (tr. 29)
Nhu+~ng ca^u tho+ Bu't Tre ma` ta nghe ddu+o+.c hie^.n nay chu? ye^'u la`
tho+ da^n gian. Thie^n ha. dda(.t ra ro^`i ga'n cho o^ng. Co' le~ ta^'t
ca? ddu+o+.c ba('t dda^`u tu+` ca^u tho+ cu?a o^ng
Hoan ho^ DDa.i tu+o+'ng Vo~ Nguye^n
Gia'p ta tha('ng tra^.n DDie^.n Bie^n tro+? ve^` ...
trong ba`i "Ta(.ng anh Vo~ Nguye^n Gia'p". Ca^u tho+ tu+o+ng tu+. ma` ta
nghe ddu+o+.c ve^` DDa.i tu+o+'ng Nguye^~n Chi' Thanh:
Hoan ho^ anh Nguye^~n Chi' Thanh
Anh ve^` pha^n ba('c, pha^n xanh dda^`y ddo^`ng ...
thu+.c ra kho^ng pha?i la` "nguye^n ba?n". Trong ba`i "Anh Thanh la.i
ve^`" in trong ta^.p "Phu' Tho. lo+'n le^n" hai ca^u ddo' ddu+o+.c vie^'t
nhu+ sau:
Anh ddi ddo^`ng ruo^.ng la('ng nghe,
Lu'a mu+`ng pha^n ba('c, khoai che ma?nh vu+o+`n ...
Sinh tho+`i co' nhie^`u nguo+`i dda~ ddi.nh "minh oan" cho o^ng, nhu+ng
o^ng dda~ kho^ng ddo^`ng y' vi` theo o^ng thanh minh la`m sao no^?i vo+'i
mo^`m mie^.ng nha^n gian. Ma` qua? tha^.t thanh minh dde^? la`m gi`? Khi
nhu+~ng ca^u tho+ kie^?u Bu't Tre kho^ng la`m ha.i mo^.t ai, ma` chi? ddem
to+'i nie^`m vui cho mo.i ngu+o+` i\.
Sau dda^y la` mo^.t so^' ba`i tho+ vie^'t theo tru+o+`ng pha'i Bu't Tre:
Anh ddi co^ng ta'c Po+` la^y
Cu da`i da(`ng da(.c bie^'t nga`y na`o ra\.
***
Anh ddi co^ng ta'c Buo^n Me^ \...
Thuo^.t xong mo^.t ca'i la.i ve^` vo+'i em ...
****
Hoan ho^ DDa.i tu+o+'ng Vo~ Nguye^n
Gia'p ta tha('ng tra^.n DDie^.n Bie^n tro+? ve^`
Hoan ho^ anh Ta. DDi`nh DDe^`
Tru+o+'c la` gia'n ddie^.p nay ve^` vo+'i ta
Hoan ho^ anh Le^ Qua?ng Ba
Tru+o+'c ddi theo phi? nay ra ha`ng mi`nh
Hoan ho^ chi. Nguye^~n Thi. Bi`nh
DDu+o+.c mo+`i ngo^`i vo+'i o^ng Chinh, o^ng DDo^`ng
Hoan ho^ anh Vo~ Chi' Co^ng
Cho la`m khoa'n ho^. ruo^.ng ddo^`ng to^'t tu+o+i
Hoan ho^ Bo^. tru+o+?ng DDo^~ Mu+o+`i
Phu. tra'ch xa^y du+.ng mo.i ngu+o+`i dde^`u khen ...
So^ng Ho^`ng ddo? qua.ch phu` sa
DDo? thi` ddo? tha^.t, thua da Ba'c Ho^`.
(Ta. DDi`nh DDe^` va` tu+o+'ng Le^ Qua?ng Ba la`
nhu+~ng ca'n bo^. cao ca^'p trong nu+o+'c.)
*****
Hoan ho^ ddo^`ng chi' Ha` DDa(ng
A^'n, cho ta`u cha.y ba(ng ba(ng nhu+ ru`a \...
*****
Nho+' que^ ra ddu+'ng ddi?nh dde`o
Bo^~ng dda^u tha^'y mo^.t chu' me`o ga^u ga^u
(chu' thi'ch: me`o o+? dda^y nghi~a la` cho')
****
Cha(n nuo^i ma^'y ca^.u ga^`y nhom
La`m cho lo+.n na'i so`n so`n dde? sai (dde? nhie^`u).
*****
Sau buo^?i lie^n hoan mo^`ng 8 tha'ng 3 ve^`, mo^~i chi. em
ddu+o+.c pha't the^m mo^.t qua? chuo^'i, ne^n co' tho+ ra(`ng:
Mo^~i ngu+o+`i ddu+o+.c mo^.t qua? chuo^`i (chuo^'i)
Ai ve^` cu~ng nho+' ca'i b... (buo^?i) ho^m nay!
******
DDa^y ro^`i vo+? ki.ch vu+`a khai ...
Tru+o+ng le^n mo+`i go.i nhu+~ng ai thi'ch xe`m (xem).
*******
Nho+' nhung ve^` thi. xa~ Phan ...
Thie^'t tha to+ tu+o+?ng co^ ha`ng nu+o+'c ma(m (ma('m).
*******
BU'T TRE TRE? BIE^'U BO^' VO+.
Con re^? la`m ta^.n Ho`n Gai
DDem bie^'u bo^' vo+. mo^.t chai ru+o+.u cha`nh (chanh)
Bo^' mu+`ng, bo^' ca?m o+n anh
Bo^' ddem nha('m vo+'i tie^'t canh lo+.n xe^`
Mo+'i nha^'p cu+' tha^'y te^ te^
Chua chua, cha't cha't no e^` cha^n ra(ng
Nha(n nha(n bo^' mo+'i ba?o ra(`ng
Sao kho^ng the^m o+'t dde^? a(n vo+'i bu`n (bu'n)
Tro+`i o+i! Ru+o+.u ro+?m tu`m lum.
********
Tho+ cu?a ca'c cu. phu. la~o ddi nghi? o+? Tam DDa?o:
Kho^ng ddi kho^ng bie^'t Tam DDao (DDa?o)
DDi thi` kho^ng bie^'t no+i na`o ma` ngu (ngu?)
Mo^.t giu+o+`ng nhe't nhu+~ng hai cu (cu.)
Su+o+'ng kho^ (kho^?) dda`nh chi.u dde^'n chu (chu?) nha^.t ve^`.
********
Tre^n tro+`i ma^y tra('ng nhu+ bo^ng
O+? du+o+'i ca'nh ddo^`ng mo^ng tra('ng nhu+ ma^y ...
*********
Hoan ho^ quo^'c tru+o+?ng Xi-ha
Nu'c na, nu'c ni'ch, ddi va`o, ddi ra
********
DDinh Nho Ha`o