Nguye^~n Du va` Nguye^~n Hue^.

[Tran Minh Tien <tran@idefix.mpipks-dresden.mpg.de>]

Hi,

Ba`n ve^` quan he^. giu+~a Nguye^~n Du va` Nguye^~n Hue^.,
anh Nguye^~n A'i Vie^.t vie^'t :" Cu. [ND] cho+?i ca? cu.
Nguye^~n Hue^. kia ma`". To^i kho^ng co' ddie^`u kie^.n
ddo.c he^'t ta^'t ca? sa'ch su+?, va` chu+a bao gio+`
ddu+o+.c ddo.c o+? dda^u tha^'y no'i ddie^`u na`y\. Anh/chi.
na`o bie^'t xin la`m o+n chi? giu`m ta`i lie^.u\.

Trong suo^'t ho+n 200 ba`i tho+ chu+~ Ha'n cu?a Nguye^~n
Du, tuye^.t nhie^n to^i kho^ng he^` ba('t ga(.p mo^.t ddoa.n
tho+ na`o Nguye^~n Du cho+?i Nguye^~n Hue^. ke^? ca?
lu'c Nguye^~n Du o+? trong nha` tu` cu?a Ta^y So+n.
Xin dda(ng ba`i vie^'t sau cu?a Hoa`ng Phu? Ngo.c Tu+o+`ng
dde^? tham kha?o\. Xin lu+u y' ra(`ng to^i dda(ng ba`i
vie^'t cu?a HPNT kho^ng co' nghi~a la` to^i hoa`n toa`n
ddo^`ng y' ve^` nha^.n ddi.nh na`y hay nha^.n ddi.nh kha'c
cu?a HPNT ve^` Nguye^~n Du\.

Cheers,

Tran Minh Tien

******************************************************************


            Ly' tu+o+?ng anh hu`ng trong tho+ Vie^.t Nam
                    tho+`i Nguye^~n so+

				Hoa`ng Phu? Ngo.c Tu+o+`ng

[....]

 Tru+o+'c tie^n, vo+'i Nguye^~n Du xin lu+u y' nhanh ve^` mo^.t dda(.c
ddie^?m ly' li.ch vo^'n dda~ ddu+o+.c la`m sa'ng to?, ra(`ng du` gia
ddi`nh o^ng nhie^`u ddo+`i la` tro.ng tha^`n cu?a ho. Tri.nh, nhu+ng
ba?n tha^n Nguye^~n Du kho^ng he^` tham gia mo^.t hoa.t ddo^.ng cho^'ng
Ta^y So+n na`o ca?, kha'c vo+'i ddie^`u ngo^. nha^.n tru+o+'c nay va^~n
thu+o+`ng nghe no'i\. La` nha` va(n nha.y ca?m nha^'t trong li.ch su+? va(n
ho.c cu?a chu'ng ta, di~ nhie^n ly' tu+o+?ng anh hu`ng cu?a tho+`i dda.i
kho^ng the^? va('ng bo'ng qua li.ch su+? quan, ca? trong my~ ho.c cu?a
Nguye^~n Du, va` xin no'i ngay, ddo' chi'nh la` hi`nh tu+o+.ng Tu+` Ha?i
cu?a truye^.n Kie^`u\. Xe't ba nha^n va^.t ngu+o+`i ti`nh cu?a ddo+`i
Kie^`u, thi` Thu'c Sinh la` no^~i ddam me^ co' thu+.c, Kim Tro.ng la`
ly' tu+o+?ng ddo^`ng ddie^.u, va` Tu+` Ha?i la` mo^.t kha't vo.ng cao lo+'n,
ddo^.t kho+?i kho?i ki'ch thu+o+'c ta^`m thu+o+`ng cu?a na`ng. Ro~ ra`ng
vo+'i Nguye^~n Du, Tu+` Ha?i la` hie^.n tha^n cu?a ly' tu+o+?ng anh hu`ng
mang ti'nh cha^'t kho^ng khua^'t phu.c, va` vi` the^' da^~n dde^'n "da'ng
ddu+'ng Tu+` Ha?i" trong ca'i che^'t. Ha`nh ddo^.ng tu+. va^~n cu?a Kie^`u
tie^'p sau ca'i che^'t cu? a ngu+o+`i anh hu`ng cho tha^'y ra(`ng vo+'i Kie^`u,
le~ so^'ng dda~ kho^ng co`n nu+~a, ra(`ng cuo^.c ddo+`i cu?a na`ng sau ddo'
la` tro` cho+i cu?a nga^~u nhie^n va` dda~ ma^'t he^'t y' nghi~a\. Du` ddau
ddo+'n dde^'n the^', Nguye^~n Du va^~n pha?i dda^?y Tu+` Ha?i va`o ca'i
ba^~y hu?y die^.t, ly' do la` kho^ng the^? dde^? ngu+o+`i anh hu`ng tie^'p
tu.c to^`n ta.i ba(`ng su+. tho?a hie^.p he`n mo.n, ma(.t kha'c, mo^.t
dda^'ng ddo^.i tro+`i dda.p dda^'t nhu+ Tu+` Ha?i cu~ng kho^ng the^? to^`n
ta.i be^n ngoa`i tra^.t tu+. cu?a mo^.t trie^`u dda.i dda~ o^?n ddi.nh.
Ca`ng nga`y, chu'ng ta ca`ng nha^.n ra o+? Tu+` Ha?i hi`ng tu+o+.ng anh
hu`ng vi~ cu?a Nguye^~n Hue^. va^~n vang ddo^.ng trong ly' tu+o+?ng anh
hu`ng cu?a Nguye^~n Du, ma` o^ng va^~n hoa`i tu+o+?ng ba(`ng xie^'t bao
ca?m kha'i\.

   Tha`nh qua'ch suy di, nha^n su+. ca?i
   Ky? xu+' tang ddie^`n vi thu+o+ng ha?i
   Ta^y So+n co^ng nghie^.p nha^'t dda'n ta^.n tie^u vong *
   Ca vu~ kho^ng lu+u nha^'t nha^n ta.i

   (Tha`nh qua'ch a^'y ddo+`i nay bie^'n ca?i
    Nga`n be^? da^u thay ddo^?i nhie^`u no+i
    Ta^y So+n co^ng nghie^.p dda^u ro^`i
    Chi? co`n so't la.i mo^.t ngu+o+`i ha't xu+a (chu+~ nghie^ng)

No^~i gia(`ng buo^.c vo+'i nha^n va^.t ly' tu+o+?ng cu?a mi`nh dda~ khie^'n
cho su+. ho+.p ta'c cu?a Nguye^~n Du vo+'i trie^`u dda.i mo+'i kho^ng de^~
da`ng gi`, thu+.c ra la` mo^.t tho?a hie^.p dda^`y co+ cu+.c cay dda('ng ta^.n
dda'y lo`ng.

   Du`ng da(`ng khi bu+o+'c cha^n ra
   Cu+.c tra(m nghi`n no^~i, da(.n ba ba?y la^`n

Ro^'t cuo^.c, Nguye^~n Du dda~ so^'ng vo+'i trie^`u dda.i Gia Long
nhu+ mo^.t ca'i bo'ng, nhu+ng ta^m ho^`n va^~n ti`m ddu+o+.c no^~i thanh
tha?n khi dda^'t nu+o+'c cha^'m du+'t tha?m ca?nh "ddo^'ng xu+o+ng vo^
ddi.nh dda~ cao ba(`ng dda^`u", va` da^n to^.c bi. ly ta'n suo^'t ma^'y
the^' ky? nay dda~ ti`m tha^'y ddoa`n vie^n qua hi`nh a?nh ta'i ngo^.
cu?a Kim Kie^`u\. No'i to'm la.i, vo+'i Nguye^~n Du, su+. xung kha('c
giu+~a ly' tu+o+?ng va` hie^.n thu+.c li.ch su+? ho'a gia?i ba(`ng ca'i
TA^M cu?a nha` va(n, ca^`u chu'c an la`nh cho da^n to^.c mi`nh.