Ta?n ma.n ve^` gie^'ng nu+o+'c que^ hu+o+ng (fwd)

[Dam Son <son@fermi.phys.washington.edu>]

Forwarded from VKS:

---------- Forwarded message ----------
Date: Wed, 2 Jul 97 19:56:25 JST
From: Ho Tu Bao

Bu+~a tru+o+'c to^i co' nho+' va` che'p gu+?i list ba`i tho+ "Ca'i
gie^'ng dda^`u la`ng" cu?a Te^' Hanh. Sau ho+i nga.c nhie^n sao mi`nh
la.i nho+' ca'i ba`i i't ngu+o+`i dde^? y' na`y. Nghi~ la.i thi` ra
la` hi`nh a?nh gie^'ng nu+o+'c in dda^.m trong to^i, va` va`i lo+`i
ta?n ma.n cho+.t hie^.n ra. Che'p la.i gu+?i ca'c ba.n ddo.c cho+i,
...


Ta?n ma.n ve^` gie^'ng nu+o+'c que^ hu+o+ng

La`ng o+? dda^y 
Nhu+ la`ng du+o+'i ta
Cu~ng co' gie^'ng nu+o+'c
Cu~ng co' ca^y dda
Cu~ng co' con trai xa nha`
...

(Chi'nh Hu+~u, "Dda^`u su'ng tra(ng treo")

Ma^'y ca^u tho+ tre^n cu?a ngu+o+`i con trai ddi li'nh vie^'t tu+`
mo^.t la`ng trung du gu+?i me. du+o+'i xuo^i nha^n ga(.p ngu+o+`i
la`ng, tuy kho^ng mo^.t lo+`i ve^` no^~i nho+', chi? ke^? vo+'i
me. ra(`ng o+? dda^y cu~ng co' nhu+~ng ngu+o+`i con trai ddi li'nh xa
nha`, chi? nha('c ve^` nhu+~ng gi` ga^`n gu~i quanh me. nga`y nga`y,
ma` tha^'m hie^?u lo`ng me. bie^'t chu+`ng na`o. 

Co' ma^'y ngu+o+`i Vie^.t kho^ng ra ddi tu+` mo^.t la`ng que^ hoa(.c
dda~ tu+`ng ga('n bo' vo+'i mo^.t la`ng que^. O+? ddo' co' ma'i
ddi`nh, o+? ddo' co' be^'n ddo`, co' ca^y dda dda^`u ngo~, co' ca'i
gie^'ng dda^`u la`ng. Ca^y dda, be^'n ddo`, ma'i ddi`nh tho+ mo^.ng
ne^n thu+o+`ng co' trong va(n chu+o+ng. Tuy i't ga(.p ho+n trong tho+
va(n, nhu+ng nhu+~ng ca'i gie^'ng que^ cu~ng co' mo^.t vi. tri' sa^u
sa('c trong ddo+`i so^'ng tho^n la`ng. Kho^ng la` nhu+~ng a^'n
tu+o+.ng ta^m linh nhu+ ma'i ddi`nh ca^y dda, kho^ng la` nhu+~ng
chuye^?n ddo^.ng hie^'m hoi quanh xo'm la`ng ti~nh la(.ng nhu+ be^'n
ddo` do`ng so^ng, nhu+~ng gie^'ng nu+o+'c que^ hu+o+ng la.i tha^n
thuo^.c vo+'i cuo^.c so^'ng cu?a ba` con nga`y nga`y, ga('n vo+'i
ma.ch nu+o+'c nuo^i so^'ng xo'm tho^n ddo+`i na`y qua ddo+`i kha'c.

To^i may ma('n dda~ co' di.p so^'ng va` ddi qua nhie^`u no+i o+?
mie^`n Ba('c, mie^`n Trung. Gio+` nho+' la.i cu~ng co' the^? hi`nh
dung nhu+~ng vu`ng que^ qua nhu+~ng gie^'ng nu+o+'c la`ng. Nhu+~ng
na(m ve^` sau so^'ng o+? tha`nh pho^', dda~ quen du`ng nu+o+'c ma'y
nhu+ng tha^'y mi`nh va^~n co`n ga^`n gu~i nhie^`u vo+'i ddo^`ng que^,
vo+'i ha.t lu'a cu? khoai. Gio+` dda~ ddi xa, ddu+o+.c dde^'n va`
tha^'y nhu+~ng xu+' so+? kha'c nhau, nho+' ve^` que^ tha^.t nao lo`ng. 
Khoa?ng ca'ch nhu+ la`m nhu+~ng mie^`n que^ dda^'t Vie^.t ga^`n la.i
trong to^i, muo^'n ddu+o+.c go.i ta^'t ca? la` que^ mi`nh, o+? ddo'
co' nhu+~ng gie^'ng nu+o+'c que^ hu+o+ng.

Ca'i nga`y be' con con to^i so+ ta'n o+? vu`ng Da^u Keo, Thua^.n
Tha`nh, Ba('c Ninh. La`ng Ha` Ma~n to^i o+? kho^ng gia`u, nhu+ng
dda^'t la`nh, nha` na`o cu~ng co' gie^'ng xa^y ga.ch, sa^n gie^'ng
cu~ng thu+o+`ng xa^y ga.ch ro^.ng ra~i. Tha? ga`u xuo^'ng chu+`ng hai
me't dda~ co' nu+o+'c trong va` ma't. Lu~ tre? con chu'ng to^i cu~ng
de^~ da`ng ke'o ddu+o+.c ga^`u nu+o+'c dda^`y. Co' pha?i vi` nguo^`n
nu+o+'c nhu+ va^.y cha(ng ma` ngu+o+`i da^n Ba('c Ninh co' gio.ng quan
ho. tha('m lo`ng, ma` con ga'i Kinh ba('c xu+a nay no^?i tie^'ng xinh
dde.p.

Na(m dda^`u ca^'p 3 to^i theo tru+o+`ng so+ ta'n o+? Phu` Cu+`, Hu+ng
Ye^n. Ca? la`ng co' mo^.t ca'i gie^'ng dda^'t to giu+~a la`ng, nu+o+'c
kho^ng trong la('m. Gie^'ng co' ddu+o+`ng ki'nh de^~ chu+`ng mu+o+`i
ma^'y me't, xung quanh co' tha`nh ga.ch, co' ba^.c thang ro^.ng dde^?
xuo^'ng la^'y nu+o+'c. Ca^'m kho^ng ddu+o+.c tho` cha^n xuo^'ng
gie^'ng la`ng, chi? ddu+o+.c ddu+'ng tre^n ba^.c thang cuo^'i, cho
thu`ng xuo^'ng la^'y dda^`y nu+o+'c ro^`i ke'o le^n. Nga`y na`o hai
ddu+'a nho'c chu'ng to^i cu~ng khe^. ne^. ddo`n ga'nh khie^ng da(m
thu`ng nu+o+'c ro^`i mo+'i ve^` ho.c ba`i, ddu? cho ca? chi. chu? nha`
suo^'t nga`y bu+o+n cha?i nuo^i ma^'y ddu+'a con li't nhi't khi
cho^`ng ddi B.

Hai na(m sau va` ma^'y na(m dda^`u dda.i ho.c chu'ng to^i chuye^?n
dde^'n huye^.n U+'ng Ho`a, Ha` Ta^y. O+? tho^n que^ Vie^.t nam to^i
chu+a bao gio+` ga(.p mo^.t la`ng na`o dde.p ho+n ca'i la`ng Tu+?
Du+o+ng chu'ng to^i dda~ o+? suo^'t ma^'y na(m a^'y. La`ng na(`m ven
so^ng Dda'y. Tu+` tre^n dde^ cao co' ma^'y nga? ddi xuo^'ng. Lo^'i
na`o cu~ng qua mo^.t co^?ng la`ng cao dde.p. Ha^`u he^'t mo.i nha`
trong la`ng dde^`u la` nha` ga.ch, to va` cao. Ddu+o+`ng la`ng cu~ng
la't ga.ch ddi mo.i nga?, va` ddu+o+`ng chi'nh trong la`ng ro^.ng ddu? 
cho o^ to^ con ddi. Ddi`nh la`ng to la('m, ngo^`i be^n trong de^~
ddu+o+.c dde^'n ca? ma^'y tra(m ngu+o+`i. Dda(.c bie^.t, ha^`u he^'t
ca'c gia ddi`nh dde^`u go.n ga`ng, nga(n na('p. Va^.y nhu+ng la`ng
cu~ng chi?  co' mo^.t gie^'ng nu+o+'c chung va` to giu+~a la`ng. Ho^`i
ddo' la` con trai ddang lo+'n, va^~n nho+' mo^.t nha` ca.nh gie^'ng
la`ng co' mo^.t chi. xinh la('m. Ddi ga'nh nu+o+'c du` na(.ng e` vai
va^~n pha?i co^' hie^n ngang, nga^?ng cao dda^`u va` thu+o+`ng tru+.c
mo^.t nu. cu+o+`i (me'o xe^.ch).

Ho^`i nho? to^i hay ddu+o+.c o^ng gia` mang theo nhie^`u no+i o+?
mie^`n nu'i va` trung du, nhu+~ng vu`ng o^?ng ddi ba('t muo^~i cho^'ng
be^.nh so^'t re't. Gie^'ng nu+o+'c mie^`n trung du tha^.t la` tuye^.t. 
Nha` vu`ng trung du thu+o+`ng tre^n ddo^`i cao, mo^~i nha` mo^~i qua? 
ddo^`i. Gie^'ng nu+o+'c vu`ng trung du tha^.t sa^u va` cu~ng tha^.t
trong. Ho^`i nho?  to^i cu+' cho la` gie^'ng sa^u de^~ chu+`ng dde^'n
ma^'y chu.c me't. Vi` sa^u va^.y ne^n ga^`u nu+o+'c thu+o+`ng ddu+o+.c
ga('n va`o ca^`n ke'o nu+o+'c, la` mo^.t ca^y tre da`i pha^`n du+o+'i
ga('n vo+'i hai tru.c ddu+'ng va` buo^.c mo^.t va^.t na(.ng. A^'n
ddu+o+.c ga^`u xuo^'ng cu~ng na(.ng ga^`n ba(`ng ke'o ga^`u nu+o+'c
dda^`y tu+` du+o+'i le^n.  Nu+o+'c gie^'ng vu`ng trung du thu+o+`ng
trong va` ra^'t ma't. Mu`a he` no'ng bu+'c ke'o nu+o+'c le^n ta('m ma`
la.nh run ca? ngu+o+`i.

To^i co' tho+`i o+? Ky` Anh, Ha` Ti~nh, cu~ng la` vu`ng kha' cao cu?a
mie^`n Trung. Gie^'ng nu+o+'c vu`ng na`y cu~ng trong la('m. Hi`nh nhu+
dda~ o+? mie^`n cao, khi dda`o gie^'ng la^'y nu+o+'c thi` thu+o+`ng
ddu+o+.c nu+o+'c trong va` ngon.

Ca'i ho^`i ho.c na(m thu+' nha^'t dda.i ho.c tu.i to^i ddi la^'y so^'
lie^.u tho^'ng ke^ ve^` gia'o du.c o+? Bi`nh Lu.c, Nam Ha`. La^u qua'
ro^`i kho^ng nho+' gie^'ng nu+o+'c vu`ng na`y the^' na`o. Chi? va^~n
co`n hi`nh a?nh cu?a nhu+~ng nga`y mu+a, vu`ng na`y dda^'t tru~ng ne^n
ddi la.i kha' la^`y lo^.i. U+` nhi?, gie^'ng nu+o+'c vu`ng chie^m
tru~ng ra sao ?

Na('ng mie^`n Trung gio' mie^`n Trung dda^`y a('p nhu+~ng mu`a he` ddi
kha('p vu`ng Gio Linh, Cu+?a Vie^.t. Gie^'ng vu`ng bo+` bie^?n na`y
chi? ca^`n dda`o no^ng cu~ng dda~ co' nu+o+'c, thu+o+`ng ho+i
lo+.\. Tha`nh gie^'ng nga(n ba(`ng bao ca't trong tu'i ni-lon la`m
co^ng su+. cu?a My~. Na('ng thie^u tre^n lu+ng, balo^ dde` tri~u vai,
nhi`n xuo^'ng chi? tha^'y ca't tra('ng lo'a va` tay mi`nh dden
sa^.m. Ga(.p gie^'ng nu+o+'c chi? ki.p mu'c dda^`y bi-ddo^ng, tra
thuo^'c va`o ro^`i uo^'ng va` la.i ddi\.

To^i mo+'i chi? co' di.p ghe' Nha Trang va` Sa`i go`n va`i la^`n, va`i
la^`n ddi o^ to^ kha'ch giu+~a Nha Trang - Sa`i go`n va` va^~n tha^`m
mong co' nga`y dde^'n ddu+o+.c nhie^`u vu`ng o+? mie^`n Nam, dde^'n
ddu+o+.c ddo^`ng ba(`ng Nam bo^.\. Ddi va`o mu`a kho^, va^~n nho+'
a^'n tu+o+.ng tha^.t kho^'c lie^.t khi qua vu`ng Phan rang, Phan
thie^'t. Nu+o+'c o+? dda^y nhu+ thie^'u la('m. Ta^'t ca? kho^ kho^'c,
nu+o+'c nhu+ dda~ bo^'c ho+i he^'t, tu+o+?ng nhu+ chi? mo^.t que die^m
bu`ng le^n la` ta^'t ca? se~ bo^'c cha'y. Nhu+~ng gie^'ng nu+o+'c no+i
dda^y ca.n he^'t trong mu`a kho^ cha(ng ? Chi? khi dde^'n ga^`n Xua^n
lo^.c mo+'i tha^'y la.i ma`u xanh cu?a dda^'t tro+`i.

Ddi ma~i ro^`i la.i ve^` que^ ngoa.i to^i mo^.t la`ng ven
Ha` no^.i. Ba^y gio+` dda~ co' nu+o+'c ma'y nhu+ng ma^'y na(m tru+o+'c
va^~n la` nu+o+'c gie^'ng. Ba.n dda~ dda`o gie^'ng bao gio+` chu+a ? 
Ca'i ho^`i la^u la('m ro^`i khi chi? co' mo^.t mi`nh o+? nha` to^i
dda~ cu`ng ma^'y ddu+'a ba.n dda`o cho o^ng ba` gia` mi`nh mo^.t ca'i
gie^'ng. Dda^'y cu~ng la` mo^.t la^`n va^'t va? nho+' ddo+`i. Dda`o
hai nga`y lie^`n. Nha^'t la` buo^?i chie^`u nga`y thu+' hai, khi ba('t
dda^`u co' nu+o+'c, gia^y thu+`ng ke'o dda^'t dda~ tro+n va` di'nh
dda^`y bu`n dda^'t, la.i kho^ng the^? la`m cha^.m va` du+`ng nghi? vi`
nu+o+'c da^ng le^n kho^ng dda`o ddu+o+.c sa^u ho+n. May ma` khi ddo'
co`n trai tre?. Va` co' le~ chi? tuo^?i tre?  mo+'i ddu? su+'c dda`o
gie^'ng ?

Trong chie^'n tranh, Ha` No^.i co' nhie^`u vo`ng ta(ng-xe^ ca' nha^n
tra'nh bom. Tho+`i bi`nh nhu+~ng vo`ng na`y ddu+o+.c dda`o le^n, ba'n
cho ca'c nha` vu`ng quanh Ha` No^.i la`m vo`ng gie^'ng ra^'t tie^.n.

Gie^'ng UNICEF cu~ng ra^'t pho^? bie^'n o+? nhie^`u vu`ng. Gie^'ng
ddu+o+.c khoan sa^u la('m, co' bo+m tay dde^? bo+m nu+o+'c
le^n. Nu+o+'c thu+o+`ng ra^'t trong va` sa.ch. Kho^ng ro~ mo^.t
gie^'ng UNICEF thu+o+`ng du`ng ddu+o+.c bao la^u ?

**
*

Co' le~ ra^'t la^u ve^` sau na`y gie^'ng nu+o+'c va^~n co`n pho^?
bie^'n o+? Vie^.t nam. Cu~ng nhu+ nhu+~ng u+o+'c mo+ ve^` nhu+~ng
thu+' co^'t ye^'u nha^'t cho cuo^.c so^'ng, nhu+~ng "tha(`ng Nha`, con
Ga.o", to^i ao u+o+'c o+? que^ mi`nh no+i na`o cu~ng va^.y, mo^~i nha`
dde^`u co' mo^.t gie^'ng nu+o+'c trong. Dde^? me. ta ddi la`m ve^` co'
ngay nu+o+'c ma't na^'u co+m, dde^? ta ddu+o+.c ve^` ngo^`i be^n
tha`nh gie^'ng ru+ng ru+ng nhi`n ma'i to'c me. ba.c pho+ trong ngo.n
kho'i lam chie^`u.

6/1997