Re: Va(n Pautovski va` ca'c vi. kha'c (was re: movie ...)

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Cha`o ca'c ba'c,

La.i gia?i lao 5 phu't, ngo^`i ddo.c ba`i ma'y ti'nh hoa ca? ma('t.

On Mon, 10 Mar 1997, Viet Hai NGUYEN wrote:

> To^i cu~ng thuo.c loai mo.t truye^n va` cu~ng  me^ truyen cu?a Nga 
> kinh khu?ng. Ddo.c dden mu+'c que^n ca? ddi a^'y, thau ddem suot sang
> nhu nghien truyen chu+o+?ng va^.y.  

Cha`o ba'c cu`ng te^n, te' ra nhu+~ng ba'c te^n Ha?i la` dde^`u dda~ co'
mo^.t tho+`i ddo.c va(n Nga hay sao?  To^i xu+a cu~ng hay ddo.c truye^.n Nga
la('m.  Theo to^i thi` mo^.t pha^`n anh em ho^`i ddo' me^ cu~ng la` vi` ca'c
loa.i sa'ch co' gia' tri. ngoa`i truye^.n Nga va` VN ra ha^`u nhu+ cha(?ng
co`n nhu+~ng loa.i na`o kha'c. (Kho^ng hie^?u o+? HN thi` ra sao nhu+ng o+? 
la`ng ma.c cho^~ bo.n to^i thi` tha^.t su+. la` the^', va`o thu+ vie^.n chi?
tha^'y toa`n sa'ch Nga va` sa'ch Vie^.t tho^i.) Ca? mo^.t the^' he^.  lo+'n
le^n ho.c tie^'ng Nga, ddo.c sa'ch Nga, tha? ho^`n theo ca'c tha?o nguye^n
Nga ti't ta('p, ca'c ca'nh ru+`ng Tai ga ba.t nga`n, thi` gi` ma` kho^ng ddam
me^ va(n ho.c Nga, nha^'t la` va(n Nga cu~ng la` thuo^.c da.ng va(n hay. 
(Que^n ma^'t, co`n co' nhie^`u truye^.n cu?a Pha'p, DDu+'c, nhu+ng toa`n 
loa.i co^? ddie^?n.)

Ma~i ve^` sau nhu+~ng na(m 82-86 to^i mo+'i tha^'y co' nhie^`u sa'ch hay 
tu+` My~ la tinh ddu+o+.c di.ch va` xua^'t ba?n. Ho^`i ddo' nho+' la` 
ngoa`i "Tra(m na(m co^ ddo+n" co`n co' "Do^ Nha Ba'c-ba-ra" (Ba` Barbara)
ddo.c cu~ng ra^'t hay. Ro^`i co`n bsao nhie^u truye^.n hay kha'c cu?a My~ 
La Tinh ma` nay to^i que^n tie^.t.

Tro+? la.i truye^.n Nga, trong ca'c ba'c tho+`i co^? ddie^?n thi` to^i 
thi'ch nha^'t ba'c Chekhov va` ca'c truye^.n nga('n cu?a ba'c. Co' 
truye^.n gi` ve^` tha(`ng be' con ddu+o+.c gu+?i ddi cu`ng mo^.t ddoa`n 
ddi buo^n da`i nga`y qua tha?o hoang le^n ti?nh ho.c to^i nay va^~n co`n 
thi'ch. Co`n ca'i truye^.n gi` thi` tha`o trong gio' "Anh ye^u em" ma`
ba'c Ha?i (Thu.y si~) nha('c la` hi`nh nhu+ cu~ng o^ng na`y vie^'t. DDo.c 
thi` bie^'t the^' tho^i chu+' tho+`i ca'c ba'c DHS dda^y nhie^`u ba'c 
kie^'m ddu+o+.c mo^.t co^ cu~ng dda~ la` kho', la^'y dda^u ra ma` thu+.c 
ta^.p thi` tha`o.

Truye^.n cu?a ca'c ba'c Tostoi, Gogol, Doptoievski (spell?) ddo.c cu~ng 
ddu+o+.c nhu+ng nhie^`u khi depressing hoa(.c da`i qu'a, to^i chi.u 
kho^ng no^?i. Ho^`i co`n be' chi? nho+' nhu+ la` ba'c Tostoi be' co' 
vie^'t truye^.n "Pinocchio (?) ca^.u be' mu~i da`i" la` ddo.c tha^'y hay.

Ve^` sau mo+'i ho+n thi` ba'c Gorkij cu~ng co' va`i truye^.n ddo.c hay 
dda^'y chu+', nhu+~ng truye^.n nga('n ve^` tho+`i ba'c so^'ng o+?
Moldavia, ro^`i anh hu`ng mo'c tim gi` ddo', ddo.c cu~ng ga^y a^'n 
tu+o+.ng. Truye^.n da`i ke^? ve^` n~ lua^n la.c ho^`i nho? cu?a ba'c 
ddo.c cu~ng hay.

Ve^` sau na`y thi` to^i nhu+ ma^'t kha? na(ng identify ca'c ba'c vie^'t 
hay cu?a Nga. Nga`y xu+a thi` nho+' ba^y gio+` thi` que^n tie^.t ca?.
DDe^'n te^n truye^.n cu~ng que^n no^'t. Nay chi? co`n nho+' lo~m bo~m 
va`i te^n truye^.n ho^`i ddo' dde^? co`n nostalgic: "Xa Ma.c Tu+ Khoa",
"Muo^'i Cu?a DDa^'t", "No+i DDa^y Bi`nh Minh Ye^n Ti~nh", "Chuye^.n Mo^.t 
Ngu+o+`i Cha^n Chi'nh" :-), "The'p DDa~ To^i The^' DDa^'y" :-), ...vv va` 
vv.

A` que^n co`n "Timua va` ddo^`ng ddo^.i" va` "So+.i chi? mo?ng manh"
nu+~a :-).

Ve^` sau dde^'n tho+`i ba'c Aimatov thi` nho+' nhie^`u ho+n. DDu'ng la` ba'c
na`y vie^'t "Ngu+o+`i tha^`y dda^`u tie^n" nhu+ anh Quo^'c La^n nho+', ca?m
o+n anh La^n. Theo to^i mo^.t pha^`n thie^n ha. nho+' o^ng na`y la` vi`
nhie^`u truye^.n cu?a o^ng ta lu'c ddo' toa`n ke^'t thu'c "gia^.t cu.c", ta.o
ra mo^.t ca?m gia'c "man ma'c". Truye^.n thi` em cho^`ng ye^u chi. da^u
kho^ng tha`nh, truye^.n thi` tha(`ng be' ddi che^'t chi`m theo ta`u tra('ng.
Toa`n nhu+~ng ke^'t thu'c kho^ng theo motive va(n Nga ma` da^n mi`nh ddo.c
lu'c ddo'. Vi` the^' ne^n nhie^`u ng` nho+'. (Ta^'t nhie^n la` va(n o^ng na`y
cu~ng hay.)

Trong ca'c truye^.n cu?a Aimatov thi` truye^.n ga^y a^'n tu+o+.ng nha^'t 
cho to^i la` truye^.n gi` trong ta^.p "Con Ta`u Tra('ng" ke^? ve^` mo^.t 
gia ddi`nh ddi ca^u bi. la.c trong su+o+ng mu`. Nu+o+'c he^'t, cuo^'i 
cu`ng ca? o^ng, em cha, va` cha cu?a mo^.t ca^.u be' dda~ la^`n lu+o+.t 
cho.n con dduo+`ng ra ddi dde^? cho ca^.u be' co`n la.i trong xuo^`ng co`n
nu+o+'c ma` uo^'ng, ma` so^'ng so't. (Hi`nh nhu+ truye^.n na`y te^n la`
"Con cho' khoang cha.y ven bo+` bie^?n"?.)

Co`n truye^.n Giamilia thi` cu~ng hay nhu+ng o+? dda^y to^i bie^'t 
nhie^`u ba'c cu~ng co' n~ thie^n ti`nh su+? ke'm gi` giamilia, co' khi 
co`n hay ho+n. :-)

> ma` phan nu+?a la truyen Nga, phan nua la truyen Vietnam (Tu "De me`n
> phieu luu ky", ... den "Ma^~n va` to^i", "Dau chan nguoi linh"... )

DDang no'i chuye^.n Ta^y sao ba'c la.i xo? chuye^.n Ta va`o la`m gi`?
Ba'c ddo.c To^ Hoa`i co' ddo.c "DDa?o Hoang" cu?a tay na`y vie^'t kho^ng?
"DDa?o Hoang" la` chuye^.n da`i du+.a tre^n truye^`n thuye^'t du+a ha^'u 
cu?a An Tie^m. An Tie^m la^'y na`ng Hoa dde? ra con Ga'i va` tha(`ng cu
gi` to^i que^n ma^'t te^n. Truye^.n na`y ddo.c hay la('m, ma` to^i nga.c 
nhie^n tha^'y ba^y gio+` kho^ng co' ba'n. Ho^`i co`n be', trong ca'c
truye^.n phi^u lu+u cu?a VN thi` quye^?n "DDa?o Hoang" va` "Ha`nh Tri`nh 
tho+`i tho+ a^'u" cu?a Du+o+ng Thu Hu+o+ng la` to^i ca?m tha^'y thu' vi. 
nha^'t.

"Ma^~n va` To^i" thi` hi`nh nhu+ ba'c na`o cu~ng dda~ ddo.c qua. "Na('ng 
ddo^`ng ba(`ng" cu~ng va^.y. "Na('ng DDo^`ng Ba(`ng" cu~ng co' mo^.t 
ti`nh ye^u ddu+'t qua~ng, dde^'n cuo^'i truye^.n khi em tho^? lo^.
vo+'i anh la` "Em ye^u anh la('m, chi? co' anh ma` tho^i" thi` em dda~ 
tru'ng dda.n sa('p che^'t ro^`i co`n dda^u. Ca'i tay Chu Lai ta'c gia? 
quye^?n na`y ve^` sau dde? ra ra^'t nhie^`u truye^.n theo ca'i mo^ ti'p
"La(.ng le~ Sa Pa" na`y.

> gon). Nga`y xu+a chi? mo+ dduo.c sang Nga mot chuyen dde^?  dd+o.c
> chung kien ta^n ma^'t ca'i su+. vi dda.i cu?a ca'i ddat nuo'c va` dan
> to^.c na`y (Giac mo+ toi gio va^n chu+a dduo.c thu.c hien, nhu+ng gio+`
> thi` to^i bo+'t muo^'n ddi Nga ro^`i. Ca'c ba'c o LX ve ke^? chuyen
> toan che^ nu+o+'c me. vi~ da.i la`m to^i ma^'t hu+'ng da^`n)

To^i va^~n me^ ddu+o+.c sang Nga so^'ng mo^.t va`i na(m dda^'y ba'c a.
To^i ra^'t muo^'n ddi xem cuo^.c so^'ng o+? ca'c tha?o nguye^n Nga, va` 
o+? ru+`ng Tai Ga Nga ra sao. Co' mo^.t ca'i gi` ra^'t tha^`m la(.ng, man 
da.i, hoang so+, va` me^nh mo^ng trong ta^m ho^`n Nga ma` kho^ng mo^.t 
va(n minh Phu+o+ng Ta^y na`o ta^?y ru+?a ddu+o+.c. Pha?i cha(ng ddo' la` 
mo^.t pha^`n bi. a?nh hu+o+?ng cu?a thie^n nhie^n Nga? To^i ra^'t muo^'n 
ddi mo^.t tho+`i gian cho bie^'t.


> mi`nh tu+io+ng tu+o+.ng ra dde^? tu+. la`m kho^? mi`nh)  Nhu+ng gio+`
> cu~ng pha?i buon ra^`u thu' nha^n la tri nho+' bi ga.m mo`n nhieu qua'
> mat ro^`i.  Ba'c na`o co`n nho+' ddu+o+.c ddoa.n na`o hoa.c ti`nh
> tie^'t na`o hay trong mot truyen na`o ddo' thi` xin nha'c qua de cho
> anh em nham nhap la.i nhe'.

To^i co' truye^.n thi` tha^`m "Anh ye^u em" na`y, ra^'t nga('n. Co' ba'c 
na`o xung phong che'p va`o kho^ng thi` to^i fax cho ba'c che'p va`o cho 
anh em cu`ng ddo.c.

> BTW, no'i chuyen voi nhieu ba.n toi
> sau na`y, lu'c dda~ bo+'t mo+ mo^.ng ro^`i, dua nao cung nhat tri' che^
> Paven da.i, tha^m chi' ngu cu`ng ngu cu+.c nu+~a: mo+~ da den ta^.n
> mie^.ng, hai la^`n la^.n, la.i co`n nhe` ra.  Ro~ dda.o ddu+'c gia?,
> tieu tu sa?n kho^ng pha?i ma` vo^ sa?n cu~ng khong ha(?n.  

Ro~ la` Pavel da.i ro^`i. Ca'c cu. dda~ da.y "Ta ye^u nhau vi` sinh ly',
kho^ng cho nhau la` ddie^`u vo^ ly'". Tha(`ng cha Pavel na`y la`m the^' 
la` vo^ ly' qu'a.

> (Chang hieu sao bay gio toi
> xem la.i film Nga ngay xua khong thay thi'ch nu+~a, thay qua' cham cha.p thi
> pha?i, tru+` Doctor Zhivago cu?a My~ du+.ng thi` neu thong tha? xem
> thay va^~n dduo.c)

Phim "Dr. Zhivago" cu?a My~ hay tuye^.t cu' me`o. Nha.c hay tuye^.t vo+`i.
Ca'i tha9`ng cha ng` Pha'p la`m ba?n nha.c na`y ke^? la` no' pha?i 
ma^'t va`i tua^`n va` sa'ng ta'c dde^'n la^`n thu+' tu+ mo+'i ra ddu+o+.c 
ba?n nha.c ddo'. Ca?nh tha?o nguye^n Nga dde.p hu`ng vi~. Hay nha^'t la` 
cha(?ng co' ca?nh na`o quay o+? Nga. To^i nghe ba?o quay o+? Spain (?).
Ca'i tha(`ng cha ddo'ng Zhivago ve^` sau co+` ba.c, casino nhie^`u qu'a 
no+. nhu+ chu'a cho^?m. Kho^ng hie^?u ba^y gio+` thi` ra sao.

> Ngoai ra neu ke dden tieu thuyet chac khong the bo qua duo.c truyen
> Pha'p. Khong hieu sao ma o day toi hoi nhieu ddu'a ba.n nga.c nhien
> thay chung chua ddo.c "Nhung nguoi khon kho" (les mise'rables?) bao
> gio+`. Truyen nay o VN co le~ thuo.c loai kinh ddie^?n den noi kho ai
> tho+`i toi thich do.c truyen ma` la.i chua do.c. (Nghe noi ddao Cao
> dda`i o mien nam tho+` Victor Hugo va` Jeane d' Arc ?) Cho to+'i gio+`,
> toi van cho rang da^n to.c Nga va`  Phap la` hai dan to^.c vi~ dda.i
> nha^'t ve^` va(n ho.c 

Ba'c Vie^.t Ha?i nha?y nhie^`u dde^` ta`i qu'a ba'c An Ha?i chi.u che^'t 
kho^ng theo ddu+o+.c, nga`y mai co`n co' exam. Ho^m nay ba'c An Ha?i ma` 
kho^ng ho.c thi` mai se~ bie^'n ra ba'c Tu+` Ha?i "che^'t ddu+'ng giu+~a 
tra^.n tie^`n". Vi` va^.y xin kha^'t no'i chuye^.n va(n Pha'p vo+'i ba'c 
to+'i ho^m sau va^.y.

Chu'c ba'c ngu? ngon.
Ha?i.