Tin VN: So^' Pha^.n Cu?a Ca'c Di Ti'ch Li.ch Su+? o+? HN (fwd)

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

So^' Pha^.n Cu?a Ca'c Di Ti'ch Li.ch Su+?.

(Ha` No^.i) Nguye^~n Thi. Thanh Mai, Pho' ban Qua?n ly' Di 
ti'ch va` Danh tha('ng Ha` No^.i, thu+`a nha^.n trong mo^.t 
cuo^.c pho?ng va^'n ra(`ng: "Ha` No^.i co' ga^`n 500 di ti'ch 
ddu+o+.c co^ng nha^n va` xe^'p ha.ng. Ha^`u nhu+ di ti'ch na`o, 
i't hay nhie^`u, cu~ng dde^`u co' ti`nh tra.ng bi. la^'n 
chie^'m...". DDo+n cu+? mo^.t va`i tru+o+`ng ho+.p, ngu+o+`i ta 
tha^'y dde^`n Qua'n Tha'nh ddu+o+.c xa^y ca^'t tu+` na(m 1010, 
la` mo^.t trong nhu+?ng di ti'ch co^? ki'nh nha^'t cu?a Ha` 
No^.i\. Hie^.n na y bu+'c tu+o+`ng ha^.u cung cu?a ngo^i dde^`n 
dda~ o^' va`ng va` a^?m nu+o+'c. Da^n chu'ng xa^y nha` a'p sa't 
va`o tu+o+`ng ngo^i dde^`n, khie^'n nu+o+'c tre^n ma'i chu`a 
kho^ng thoa't ddu+o+.c va` nga^'m va`o tu+o+`ng. Phi'a sau ngo^i 
dde^`n, die^.n ti'ch ha`ng tra(m me't vuo^ng tru+o+'c dda^y 
thuo^.c dde^`n Tam Ma^~u, nay dda~ bi. la^'n chie^'m hoa`n toa`n. 
Da^n chu'ng xa^y nha` 2-3 ta^`ng tre^n sa^n dde^`n, va` ca'c 
o^'ng ma'ng tha?i nu+o+'c do+ ddu+o+.c da^~n tha(?ng xuo^'ng 
khoa?n sa^n tro^`ng co`n la. i cu?a dde^`n. Ngoa`i ra, ddu? loa.i 
ra'c do+ ba^?n na(`m pho+i la lie^.t tru+o+'c cu+?a dde^`n.

Chu`a Vua, xa^y ca^'t na(m 1428 ta.i pho^' Thi.nh Ye^n, qua^.n 
Hai Ba` Tru+ng, cu~ng kho^ng thoa't kho?i hoa`n ca?nh tu+o+ng 
tu+.. Khoa?ng tre^n 10 ca(n nha` la^`u 2-3 ta^`ng na(`m sa't 
chung quanh chu`a, chi? chu+`a mo^.t khoa?ng tro^'ng o+? phi'a 
tru+o+'c. Chu`a Lie^n Pha'i o+? O^ Ca^`u De^`n, qua^.n Hai Ba` 
Tru+ng, thi` bi. da^n chu'ng la^'n chie^'m le^n ta^.n ma'i hie^n 
chu`a\. Cu+?a chu`a bi. ddo'ng bi't, kho^ng mo+? ddu+o+.c, ne^n 
pha?i du`ng cu+?a ho^ng dde^? va`o be^n trong. Ngoa`i ra co`n 
mo^.t so^ ' ddi.a ddie^?m kha'c na(`m trong danh sa'ch 19 di 
ti'ch li.ch su+?, ddang bi. ta`n pha' nghie^m tro.ng nhu+: Chu`a 
Ho`e Nhai, chu`a Ba't Tha'p, chu`a Thie^n Phu'c, khu di ti'ch ky? 
nie^.m vua Le^, v.v....

Tu+o+?ng cu~ng ca^`n nha('c la.i na(m 1984, nha` nu+o+'c
dda~ ban ha`nh Pha'p le^.nh "ba?o ve^. va` su+? du.ng di ti'ch 
li.ch su+?, va(n ho'a, danh lam tha('ng ca?nh", nhu+ng va^~n 
chu+a co' no+i na`o thu+.c hie^.n mo^.t ca'ch nghie^m chi?nh. 
DDie^?m ca^`n no'i la` kho^ng chi? da^n chu'ng la^'n chie^'m ca'c 
khu di ti'ch li.ch su+?, nhu+ng chi'nh mo^.t so^' co+ quan chi'nh 
quye^`n cu~ng ddi dda^`u trong vie^.c chie^'m du.ng na`y, nhu+ 
tru+o+`ng ho+.p u?y ban nha^n da^n phu+o+`ng Ba.ch DDa(`ng 
"ddo'ng dd o^" o+? trong dde^`n Lu+o+ng Ye^n, hay sa^n kha^'u 
lo^. thie^n cu?a bo^. Va(n Ho'a thie^'t la^.p ngay trong sa^n 
dde^`n tho+` vua Le^, v.v....
--------