Re: Tro.ng nam kinh nu+~, Tam to`ng etc.

[Tran Minh Tien <tran@idefix.mpipks-dresden.mpg.de>]

Cha`o ca'c ba'c,

> 
> To^i ddo.c tha^'y Kho^?ng tu+? nhie^`u ho.c tro` la('m, to^i the'c
> me'c la` sao ho^?ng tha^'y o^?ng co' nu+~ dde^. tu+?  cho vui nhi?.
> O^?ng kho^ng chi.u da.y chi. em hay chi. em kho^ng co' chi.u ho.c
> o^?ng.  Hay o^?ng co' ma` to^i kho^ng bie^'t?
>

Thu+' nha^'t, khi Kho^?ng tu+? da.y ho.c tro` thi` xa~ ho^.i Trung Quo^'c 
kho^ng pha?i la` xa~ ho^.i Nho gia'o ddo^.c to^n\. Xa~ ho^.i TQ lu'c ddo' 
hoa`n toa`n u+'ng xu+? theo truye^`n tho^'ng va(n ho'a sa(~n co' cu?a ho.\. 
Thu+' hai, Kho^?ng tu+? co' ho+n 3000 ho.c tro`, kho^ng ai bie^'t trong
ddo' co' nu+~ hay kho^ng\. Ngay ca? 72 ho.c tro` lo+'n thi` nga`y nay
ta chi? tha^'y chu+~ "tu+?" la` cho la` nam, nhu+ng ddie^`u na`y co'
pha?i hay kho^ng ? 

> 
> The^' thi` theo ba'c chi? ddu+o+.c no'i theo sa'ch tho^i a`?  Sa'ch
> kho^ng co' dde^? tra cu+'u thi` tho^i kho^ng no'i gi` a`?  To^i
> tu+o+?ng ngu+o+`i ta bie^'t no'i tru+o+'c khi bie^'t vie^'t cho+'.
> Nhu+ng kho' la` o+?  cho^~ kho^ng no'i la^'y ddu+o+.c co+\.


To^i kho^ng ba?o la` chi? tra sa'ch. Sa'ch cu~ng chi? la` kinh nghie^.m
cu?a ta'c gia?\. Nhu+ng khi nhi`n nha^.n va^'n dde^` pha?i pha^n bie^.t
dda^u la` particularity, dda^u la` extensionarity.


> 
> Gia?i thi'ch nhu+ ba'c thi` nghe xuo^i tai qua'.  Nhu+ng nam gio+'i
> cu~ng ne^n the^' mo+'i pha?i cho+', cha(?ng ha.n ta.i gia to`ng me.,
> la^'y vo+. to`ng vo+., vo+. che^'t to`ng con?.  Hay ca'c o^?ng hie^?u
> ro~ tra'ch nhie^.m ho+n ca'c ba? ne^n kho?i ca^`n mu+o+.n Kho^?ng
> gia'o da.y kho^n ?

Ai ba?o vo+'i ba'c nam gio+'i kho^ng co' thu+' ddo' ? Ngu~ lua^n la`
gi` ? Nga`y nay to^i nghe thie^n ha. mo+? mie^.ng la` no'i "lua^n
thu+o+`ng dda.o ly'" nhu+ng cha? bie^'t ho. co' hie^?u "lua^n" la`
nhu+~ng thu+' gi` kho^ng ? To^i co`n nghi~ "ngu~ lua^n" pha?i hie^?u
la` cho ca? nam la^~n nu+~, chu+' kho^ng pha?i chi? cho nam kho^ng\.

> 
> Xa~ ho^.i phong kie^'n sau na`y co' theo tinh tha^`n cu?a Kho^?ng
> gia'o kho^ng ?  Ne^'u co' thi` trong xa~ ho^.i ddo':

Kho^ng co' xa~ ho^.i na`o co' the^? theo 1 tinh tha^`n na`o ddo'
thua^`n nha^'t\. Trong ddo' luo^n co' ye^'u to^' truye^`n tho^'ng
va(n ho'a ba?n sa('c tu+` tru+o+'c ca? khi tu+ tu+o+?ng na`o ddo'
chi'nh thu+'c ra ddo+`i\.


> -/ Nam nu+~ co' bi`nh dda(?ng ve^` co+ ho^.i tie^'n tha^n trong xa~
> ho^.i kho^ng ?  Ne^'u gia? thie^'t vua quan la` lo+'p tho^'ng
> tri. thi` nu+~ co' ddu+o+.c ddi thi dde^? ra la`m quan kho^ng ?

Ca'i na`y phu. thuo^.c va`o the^? che^' chi'nh tri., kho^ng phu.
thuo^.c va`o tu+ tu+o+?ng Nho gia'o\. Trong li.ch su+? TQ co'
dda^`y da^~y phu. nu+~ la`m vua hay quye^`n uy ho+n ca? vua\.

> 
> -/ Nam nu+~ co' bi`nh dda(?ng trong ho^n pho^'i kho^ng?  Nam ddu+o+.c
> la^'y nhie^`u vo+., nu+~ la^'y nhie^`u cho^`ng co' ddu+o+.c kho^ng ?

DDa^y la` do truye^`n tho^'ng va(n ho'a. Ca'i na`y co' ca? tru+o+'c
khi Kho^?ng tu+? ra ddo+`i\.

> 
> -/ Nam nu+~ co' bi`nh dda(?ng tru+o+'c pha'p lua^.t hay kho^ng ?  Ne^'u
> bi. cu`ng mo^.t to^.i thi` co' bi. xu+? nhu+ nhau kho^ng ?  Vi' du.:
> Co' con ngoa`i gia' thu' (nghe no'i co' khi nu+~ bi. go.t dda^`u bo^i
> vo^i).

Ca'i na`y phu. thuo^.c va`o the^? che^' chi'nh tri. va` truye^`n tho^'ng
va(n ho'a, nhu+ng no'i chung la` bi`nh dda(?ng\. Khi co' con ngoa`i gia' 
thu' la`m sao chu+'ng minh dde^? ti`m ra ddu+o+.c cha ddu+'a be', do ddo' 
chi? co'phu. nu+~ bi. xu+? tho^i vi` ro~ ra`ng 2 na(m ro~ mu+o+`i\.


> -/ Vo+. cho^`ng co' bi`nh dda(?ng hay kho^ng ?  Ai la` ngu+o+`i co'
> quye^`n quye^'t ddi.nh.  Cho^`ng xu+o+'ng vo+. tuy` co' ddu'ng kho^ng ?

Ai co' quye^`n quye^'t ddi.nh phu. thuo^.c va`o tu+`ng gia ddi`nh\.
Cho^`ng xu+o+'ng vo+. tu`y la` vo+. cho^`ng pha?i ddo^`ng lo`ng
cu`ng la`m vie^.c kho^ng pha?i tro^'ng dda'nh xuo^i ke`n tho^?i
ngu+o+.c\. "Xu+o+'ng" kho^ng co' nghi~a la` ba?o, ba('t\. Xu+o+'ng
khi ha't la` 1 ngu+o+`i ba('t dda^`u ha't, ngu+o+`i kha'c ha't tie^'p
theo\.

 
> -/ Cha me. co' coi tro.ng con trai va` con ga'i ngang nhau kho^ng ?
> Con ga'i co' ddu+o+.c "no^'i do~i to^ng ddu+o+`ng" hay kho^ng ?  Co'
> ddu+o+.c co+ ho^.i ho.c ha`nh nhu+ con trai hay kho^ng ?
> 

Ca'i na`y do truye^`n tho^'ng va(n ho'a\. Ma.nh tu+? co' no'i 3 to^.i
ba^'t hie^'u thi` "vo^ tu+." la` na(.ng nha^'t, va` theo Le^~ ky'
thi` "vo^ tu+." la` kho^ng co' con\. Kho^ng co' con kho^ng co' nghi~a
pha?i la` kho^ng co' con trai\. Nga`y nay ngay o+?  nu+o+'c DDu+'c na`y
ai kho^ng la^'y vo+. la^'y cho^`ng dde^? co' con cu~ng bi. dda'nh thue^'
vi` nhu+ va^.y la` pha?n la.i xa~ ho^.i\.

Cheers, Tie^'n.