[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
Re: Va(n, Nguo+`i va` DDa^'t
Hi Ha('n et al,
Hay la('m, ba'c Trung. Tui kho^ng quote la.i ba`i cu?a Ha('n vi` theo
chi'nh sa'ch mo+'i cu?a admin ta pha?i tie^'t kie^.m, cho^~ chu+'a cho
VNSA msg co' ha.n, ne^'u ca`y ba.o qu'a he^'t ruo^.ng la` la`ng ta dda`nh
ddi a(n ma`y do' nghen. Xin ba`n 2 ddie^`u:
1- Tui dda~ kho^n lo?i quo+ va`o anh "dda^'t" ca? 3 qua^n chu?ng, no'i
theo ca'ch nha` Nho la` ca? "tam ta`i". A^'y the^' nhu+ng cu+' dde^?
lu+?ng lo+ the^', kho^ng no'i ro~ ra dde^? ca'c ha('n co`n co' chuye^.n
tha?o lua^.n. Ba?n tha^n tui cu~ng co`n ddang pha^n va^n kho^ng bie^'t co'
ne^n define: Va(n = Tro+`i + Nguo+`i + Dda^'t ? Ne^'u va^.y thi` Va(n =
vu~ tru. ru`i co`n chi\.
Recently I have raised the question: Nguye^~n Du vie^'t:
" chu+~ Ta^m kia mo+'i ba(`ng ba chu+~ Ta`i"
ta kho^ng ne^n hie^?u (kie^?u da^n da~) ra(`ng Ta^'m lo`ng thi` hay ho+'m
ga^'p 3 Ta`i na(ng, ma` ne^n hie^?u ra(`ng cu. ND muo^'n ddu+a ra 1 "tu+
tuo+?ng VN" (tui ddo^i khi cu~ng ddao to bu'a nho+'n la('m nghen):
Ta^m = Tam Ta`i = Thie^n + Nha^n + Ddi.a
vi` nhu+ the^' mo+'i ho+.p vo+'i mo^`m me'p nha` va(n ha`o dda~ tu+`ng
ta'n ga'i:
Tro+`i, ma^y, non, nuo+'c hu+~u ti`nh
Tre^n tro+`i, duo+'i nuo+'c, giu+~a mi`nh vo+'i ta
(dda^y la` tho+ cu?a tui ru`i, cu. ND co' the^? no'i kha'c)
VN ta ra^'t dda(.t na(.ng chu+~ Ta^m. Nhu+ng Ta^m la` gi` thi` mo^~i
nguo+`i hie^?u mo^.t pha'ch, chi? tho^'ng nha^'t o+? mo^.t ddie^?m la` ai
cu~ng vo^~ ddu`i ta'n thuo+?ng chu+~ ddo'. Vi` dda(.t na(.ng chu+~ Ta^m
ne^n ta luo^n thi'ch quo+ he^'t mo.i thu+' va`o no'. Co' vi. (a Chinese
scholar) ba?o:
In China everything can be Confucian, even the Taoism can be Confucian."
Quo+ toa`n vu~ tru. va`o chu+~ Ta^m, ma` vu~ tru. thi` co`n gi` ngoa`i 3
ye^'u to^' Thie^n, Ddi.a, Nha^n. Ne^'u gia? su+? ra(`ng Va(n la` bie^?u
hie^.n cu?a Ta^m, thi` vie^.c Va(n = Vu~ tru. cu~ng kho^ng kho' hie^?u.
Nhu+ng ta.i sao tui la.i ddem _dda^'t_ ra dde^? vo+ ca? 3 qua^n chu?ng
va`o? Ta.i vi` tui nghi~ Tro+`i cu~ng tha^'m xuo^"ng dda^'t, ma` Nguo+`i
thi` cu~ng kho^ng thoa't dduo+.c kho?i Dda^'t. Dda^'t la` me., Tro+`i la`
cha. Chi? co' Dda^'t mo+'i dde? ra Nguo+`i, Tro+`i chi? la`m mu=a la`m
gio' tho^i. Tha`nh ra tui quy be'ng he^'t ve^` Dda^'t. Ca'i reductionism
na`y ra^'t nguy hie^?m nhu+ng ne^'u khe'o du`ng thi` se~ ra^'t hu+~u i'ch.
2- Tui xin dda?o la.i ca'i _va(nddi_ cu?a Ha('n tha`nh _a(nddiv..._
Mu.c na`y xin mo+`i ba'c AnHai ra tay vi` chi'nh ba'c Ha?i dda~ to^?ng
ke^'t "tu+' khoa'i, ngu~ khoa'i, lu.c khoa'i...". Mo+`i ba'c Ha?i, tui
kho^ng da`i do`ng nu+~a to^'n gia^'y.
Hong Lam
PS: Ha('n co' ta`i vie^'t va(n la('m, Ha('n va`o dda^`u ca^u chuye^.n
ba(`ng "ddie^`u ha('n ddang ddo+.i", ke^'t thu'c cu~ng ba(`ng ca'i ddo',
ma` ddo.c xong cha? ai bie^'t ddo' la` ca'i gi`. Tha^.t la`
"Nguo+`i kho^n a(n no'i nu+?a chu+`ng
Dde^? cho ke? da.i nu+?a mu+`ng nu+?a lo"