Re: China & Vietnam

[Buulong Nguyen <buulong@dutmpw1.tudelft.nl>]

Cha`o ca'c ba'c,

Vu~ tie^n sinh co' ba`i phan ti'ch hay qua'. Mong tien sinh tie^'p tu.c 
pha't huy de^? anh em co`n dduoc hoc ho?i da`i da`i. 

Nghe tin tu.i ta`u khoan da^`u o+? bie^?n DDo^ng, tui dda^y cu~ng tha^'y 
no'ng ruo^.t qua'.

Vu~ tie^n sinh a`, the question is: What can Vietnam do now?

Nhu+ ba'c dda~ no'i, Vietnam kho^ng co' lien minh qua^n su+. vo+'i ai 
he^'t. Ma` muo^'n lie^n ke^'t qua^n su+. voi ai ddo' cu~ng dda^u pha?i 
chuye^.n nga`y mo^.t nga`y hai ma` la`m ddu+o+.c. Theo ba'c thi` Vietnam 
hie^n nay co' kha? na(ng lie^n ke^'t vo+'i ai? 

Theo thie^?n y' cu?a tui chi? co' ca(.p bo^` vo+'i My~ la` tha(`ng ta`u 
no' co`n ne^? chu't ddi?nh. Nhu+ng  kinh nghie^.m chua cay cu?a 
Vietnam Conghoa nga`y xua bi. My~ bo~ ro+i do.c ddu+o+`ng co`n ddo'. Ai 
da'm cha('c ra(`ng tui My~ ve^` la^u ve^` da`i se~ kho^ng ddem co^'ng 
Vietnam cho ta`u dde^? kie^'m va`i mo'n lo+.i

Ho+n nu+?a chu+a cha('c la` My~ muo^'n chi`a ca'nh tay sa('t 
the'p cu?a ha('n ra cho Vietnam bi'u la^'y lu'c na`y. 

Tui ddo^`ng y' voi ba'c La^m la` Nha^.t  khong muon Trung Quoc 
bo+`-lo^'c-ke^ con dduong han`g hai xuyen bien DDong (gh'et thang ta`u qua'
kho^ng muo^'n vie^'t South-Chinese Sea nu+?a) Nhu+ng lie^.u  Nha^.t co' la`
mo^.t potential military partner for Vietnam? Theo su+. hie^?u bie^'t i't o?i 
cu?a tui, mo^.t lie^n ke^'t qua^n su+. (hoa(.c mang ma`u sa('c qua^n su+) 
giu+?a Nha^.t va` mo^.t SEA country na`o dd0' se~ da^~n dde^'n protest trong 
ca~ khu vu+.c. DDe^. Nhi. The^' Chie^'n ke^'t thu'c dda~ ho+n 50 na(m, nhu+ng 
nhu+~ng ho^`i tu+o+?ng ve^` tho+`i ky` ddo' co' ve~ nhu+ va^~n chu+a 
la('ng.

OK, cu+' gia? su+? la` mo^.t tho?a thua^.n ve^` ho+p ta'c qua^n su+. 
giu+?a VN va` Nha^.t la` "real" , tui va^~n kho^ng nhi`n 
tha^'y ddu+o+.c la` VN se~ more secure. Vi` sao? Vi` tui lo ra(`ng Nha^.t 
se~ kho^ng tie^'n ha`nh ba^'t cu+' mo^.t military operation na`o ngoa`i 
la~nh ddi.a va` la~nh ha?i cu?a ho. trong tha^.p ky~ na`y. Chuye^.n ddo' 
va^~n co`n nha.y ca?m la('m.

Ba'c Tuan Pham ho?i "what about Taiwan?". Thu' tha^.t la` tui kho^ng tin 
Taiwan. Cu~ng ta`u ca~ tho^i. Va` Taiwan cu~ng va^~n ga^n co^? le^n ddo`i
Tru+o+`ng Sa dda^'y tho^i.

Ma^'y ba'c co' the^? go.i tui la` pessimist nhu+ng tui tha^'y ti`nh 
hi`nh bi dda't la('m ro^`i.

Ngoa.i tru+` ...

Ngoa.i tru+` ta ne^.n cho ca'i ta`u khoan cu?a tui. ta`u va`i pha't 
te^n lu+?a ro^`i cha^'p nha^.n chie^'n tranh. 

"Tuye^n bo^' la(ng nha(ng, thie^'u tra'ch nhie^.m!" Cha('c co' ba'c na`o 
ddo' se~ chi?nh tui nhu+ va^.y.

- OK! OK! Tui cu~ng hie^?u la` dda'nh nhau thi` da^n ta la.i kho^?; kinh 
te^' vu+`a mo+'i pha^'t le^n la.i se~ tie^u ddie^`u; ro^`i to^n tha^'t 
ve^` ngu+o+`i ...

- Tui cu~ng hie^?u la` tha(`ng ta`u ba^y gio+` ma.nh ho+n ta nhie^`u la('m. 
Chi? ve^` ma(.t ha?i qua^n ma` no'i tu.i no' dda~ ddu~ su+'c dde` be.p ta 
ro^`i. (kho^ng hie^?u hai quan VN dda~ co' ta`u sa^n bay va` ta`u nga^`m 
chu+a nhi?). No' ma` cho+i chie^'n tranh toa`n die^.n ca? 
ha?i-lu.c-kho^ng qua^n thi` nguy to chu+' kho^ng pha?i ddu`a.

Tho^i thi` kho^ng dda'nh nhau va^.y.

- Co' nghia~ la` nha('m ma('t la la`ng dde^? cho tui. no' tho^n ti'nh 
nu+o+'c ta tu+`ng pha^`n. Vo+'i ca'i dda` na`y cha(?ng cho'ng thi` cha`y 
tha(`ng ta`u la.i chiem het ca? ca'i Tru+o+`ng Sa. Ai bie^'t ddu+o+.c la` 
sau dda^'y ha('n la.i kho^ng kie^u nga.o ddo`i ca? Con So+n (cu~ng da^`u khi' 
ca? ma` li.). 

- Ne^'u tha(`ng ta`u la^'y ddu+o+.c ca'i Tru+o+`ng Sa thi` tu+` Hainam dden 
Tru+o+`ng Sa, ca? vu`ng offshore cu?a Vietnam na(`m du+o+'i su+. kie^?m 
soa't cu?a ha('n. Toa`n khu vu+.c co' nhu+~ng ca~ng quan tro.ng ca? nhe'. 
Ha?ipho`ng, Vinh, Da`nang, (new) Dung Quat, Camranh ... Ro^`i ca? mo^.t 
vu`ng the^`m lu.c ddi.a ro^ng lo+'n vo+'i mo^.t tru+? lu+o+.ng da^`u 
khi' dda'ng ke^? cu~ng ve^` tay ha('n luo^n.
Lu'c a^'y ne^'u ta muo^'n pha't trie^?n kinh te^' bi`nh thu+o+`ng lie^.u
co' ddu+o+.c kho^ng?

- Hay la` ta thu+.c hie^.n "hai bu+o+'c lu`i mo^.t bu+o+'c tie^'n", i.e. 
cu+' dde^? cho ha('n la^'y no^'t ca'i Tru+o+`ng Sa. Ta thi` nha^~n 
nhu.c luye^.n no^.i co^ng cho to+'i khi tha^m ha^.u thi` xuo^'ng nu'i 
phu.c thu`. A^'y y' tui muo^'n no'i la` ta cu+' nhi.n nhu.c dde^? pha't 
trie^?n kinh te^', dde^? da`nh tie^`n mua su'ng o^'ng dda.n 
du+o+.c. DDe^'n khi ta ddu~ ma.nh ro^`i  thi` ta ca^'t qua^n ddi 
dda'nh la^'y la.i ca? hai qua^`n dda?o.
Y' na`y xem ra ho+i a?o tu+o+?ng. Thang ta`u no' cu~ng pha't trie^?n kinh 
te^' va^.y va` no' cu~ng bo? tie^`n ra mua su'ng dda.n va^.y (va` no' 
co`n co' ca? bom nguye^n tu+? nu+?a dda^'y ca'c ba'c a.)

Kinh nghie^.m Falkland va^~n co`n ddo'. Chie^'m la.i mo^t pha^`n la?nh 
tho^? kho^ng pha?i la` chuye^.n ddi picnic. Ve^` khoa?ng ca'ch ma` no'i Anh 
quo^'c na(`m xa Falkland ho+n tu+` Hainam dde^'n Hoa`ngSa va` Tru+o+`ng 
Sa.

- Tui co' ca?m gia'c la` My~ va` ca'c cu+o+`ng quo^'c kha'c se~ giu+? 
tha'i ddo^. ba`ng quang nhu+ hie^n nay ne^'u Vietnam chi? du+`ng la.i o+? 
mu+'c ke^u ga`o. Tu+ ba?n ma` li.: "Da^`u Vie^.t hay da^`u ta`u dde^`u 
to^'t ca?, mie^~n sao ba'n ddu+o+.c tre^n $18 per barrel" :-).
Nhu+ng gia? su+? la` chie^'n tranh bu`ng no^?, co' the^? ho. se~ pha?i
thay ddo^?i tha'i ddo^. cha(ng? Tai sao u+? 
Crisis o v`ung SEA cha('c cha('n se~ a?nh hu+o+?ng dde^'n kinh te^' the^' 
gio+'i. Tuye^'n ddu+o+`ng ha`ng ha?i tu+` Trung Ca^.n DDo^ng sang DDo^ng 
A' se~ bi. ta('t nghe?n. Ha`nh lang kho^ng va^.n DDo^ng A'- DDo^ng Nam A' 
se~ bi. blocked. May ra lu'c a^'y My~, Nha^.t va` ca'c tay gia`u su. 
kha'c mo+'i ra tay can thie^.p. 

Cho ne^n tui nghi? la` Vietnam ngay ba^y gio+` pha?i lu+a cho.n

1/. Cha^'p nha^.n ma^'t dda^'t (dda~ ma^'t la` ma^'t ha(?n va` ma^'t the^m da`i 
da`i) cho dde^'n khi ta ma.nh thi` ta`u ha('n tho^i do+? tro` la^'n 
dda^'t. (Chi? so+. ra(`ng dde^'n lu'c a^'y cha(?ng co`n dda^'t nu+?a 
dde^? ma` ma^'t. Va` cu~ng so+. ra(`ng ta cha? bao gio+` ma.nh ho+n 
ha('n ddu=o+.c)

2/. Tie^'n ha`nh tru+ng ca^`u da^n y' - mo^.t hi`nh thu+'c Hoi Nghi. Die^n 
Ho^`ng - ho?i da^n ta ne^n ho`a hay chie^'n. Ne^'u lo`ng da^n quye^'t 
chie^'n thi` ta cu+' tuye^n chie^'n vo+'i ha('n. Ne^'u ca^`n thi` toa`n 
quo^'c kha'ng chie^'n. DDu+o.c a(n ca?, nga~ ve^` kho^ng.

La`m nha`n tai, nha`m ma('t ca'c ba'c nhu+ va^.y la` ddu~ ro^`i.
Tui ho+i bi. "di. u+'ng ta`u", ne^n nhie^`u die^`u to^i vie^'t ra o+? 
dda^y co' the^? co' pha^`n emotional va` kho^ng ddu+o+.c sa^u sa('c. 
Mong ca'c ba'c bo? qua cho.

Regards, Buu-Long