China & Vietnam

[huy.duong@ctsu.ox.ac.uk]

Cha`o ca'c ba'c,

Mi`nh chi? co' ba ca'ch -de^? cho^'ng la.i Ta`u.

1) Tha^n thie^.n vo+'i no'.
2) Cho no' bie^'t la` tuy no' co' the^? tha<'ng -du+o+.c mi`nh nhu+ng
no' pha?i tra? mo^.t gia' qua' -da<'t.
3) Nhu+~ng nu+o+'c kha'c giu'p mi`nh va` co' bie^.n pha'p vo+'i Ta`u.

Khi na`o Ta`u la` mo^.t nu+o+'c da^n chu? thi` mo+'i co' the^? co'
(1). Ba^y gio+` -di -do^i vo+'i bo.n -do^.c ta`i -do' la` sai vo+'i
-da.o ly', va` co' -di -do^i cu~ng kho^ng tin -du+.o+.c la` bo.n
-do' se~ kho^ng cu+o+'p mi`nh.

Tu+` xu+a to+'i gio+` mi`nh tha<'ng Ta`u la` nho+` -dia. the^', ta`i na<ng
va` y' chi'. Nga`y nay ky~ thua^.t vu~ khi' co' the^? che^' ngu+. -du+o+.c
thie^n nhie^n va` con ngu+o+`i va` la`m gia?m nhu+~ng u+u the^' tu+. ve^.
cua? mi`nh. Tre^n -da^'t lie^`n, ma'y bay pha?n lu+.c bay tu+` Ta`u to+'i Ha` 
No^.i chi? ca^`n 30 phu't va` vo+'i nhu+~ng phu+o+ng tie^.n co+ khi' nu'i
ru+`ng kho^ng co`n la` chie^'n khu ba^'t kha? xa^m pha.m cu?a ngu+o+`i du
ki'ch. Tre^n bie^?n la` no+i mi`nh kho^ng co' u+u the^' thie^n nhie^n va` con 
ngu+o+`i. Ne^'u muo^'n Ta`u tra? gia' -da<'t, nha^'t la` tre^n bie^?n, mi`nh 
pha?i co' vu~ khi' to^'i ta^n. Vie^.t Nam kho^ng the^? theo ki.p ha?i qua^n 
Ta`u, nhu+ng -de^? ba?o ve^. nhu+~ng vu`ng bie^?n va`i tra<m da<.m tu+`
-da^'t lie^`n thi` kho^ng qua^n, tuy re? ho+n va` de^~ hua^'n luye^.n ho+n,
co' ra^'t nhie^`u u+u the^'. Trong chie^'n tranh Falklands giu+~a Anh va` 
Argentina, tuy Argentina chi? co' ma'y bay tu+` 1960s va` pha?i bay -to+'i 
extreme ranges -de^? -da'nh ha.m -do^.i Anh to^'i ta^n nhi` the^' gio+'i va` co' 
ha`ng kho^ng ma^~u ha.m, Anh co' the^? -da~ thua ne^'u My~ kho^ng giu'p hoa? 
tie^~n pho`ng kho^ng. The^m va`o -do', chie^'n tranh vo+'i My~ cho tha^'y u+u 
the^' tre^n kho^ng mie^`n Ba<'c cho phe'p ke? thu` tie^u die^.t mo.i mu.c tie^u 
lo+'n ne^'u muo^'n.

Ve^` -do^`ng minh thi` tuy kho^ng ai u+a Vie^.t Nam mi`nh, co' ra^'t
nhie^` nu+'o+'c i't u+a Ta`u ho+n. My~, Nha^.t lo nga.i ve^` su+'c ma.nh
cua? Ta`u, va` bie^'t Ta`u ca<m mi`nh. Nga kho^ng u+a gi` Ta`u. A^'n -Do^. co' 
-da^'t bi. Ta`u chie^'m. Korea -da~ tu+`ng bi. Ta`u -da'nh. Nhu+~ng nu+o+'c 
Muslims kho^ng bie^'t co' nghi~ -de^'n Xinjiang bi. Ha'n hoa' kho^ng? ASEAN 
cu~ng so+. Ta`u, nu+o+'c ma.nh nha^'t la` Indonesia lo nga.i ve^` Ta`u. Mai 
mo^'t da^n Myanmar -du+o+.c tu+. do cha<'c cu~ng kho^ng que^n Ta`u u?ng ho^. 
SLORC. Mi`nh co' the^? resurect a symbolic link vo+'i Pha'p kho^ng?
Co`n Taiwan thi` xu+'c ma^'y cho.c tu+'c o^ng anh ca? la'ng gie^`ng vi`
ngu+o+`i kho^ng ba` con xa.

ASEAN thi` co' defence spending ba<`ng Ta`u (to^i nho+' va^.y tu+`
Economist tua^`n tru+o+'c) nhu+ng so+. Ta`u to+'i no^~i kho^ng da'm act on
common interest. La`m sao ma` mi`nh co' the^? la^'y -du+o+.c su+. giu'p -do+~ 
cua? nhu+ng nu+o+'c kha'c? Co' economic va` defence treaty na`o mi`nh co' the^? 
va`o kho^ng? Ba'c La^m kho^ng nghi~ la` mo^.t ne^`n kinh te^' va` mo^.t civil 
society gio^'ng nhu+~ng nu+o+'c co' the^? giu'p mi`nh se~ la`m mi`nh va`o 
nhu+~ng treaty vo+'i ho. de^~ ho+n sao? Va` se~ ta.o ra the^m common interests 
sao?

Sa'ng nay to^i nghe la do^ no'i Taiwan vu+a` ba<'t -da^`u thu+? hoa? tie^~n.
Va^'n -de^` ha?i qua^n My~ ba?o ve^. Taiwan, tuy ly' do chi'nh la` Taiwan la`
a major trading nation, -du+o+.c ngu+o+`i ta lie^n quan to+'i su+. `tru+o+?ng 
tha`nh' va` `da^n chu?' (theo -di.nh nghia~ cua? bo.n Ta^y)  cua? Taiwan. 
To^i nghi~ ne^'u Ta`u xa^m la<ng Taiwan thi` du+ lua^.n ve^` xa~ ho^.i
Taiwan cu~ng co' mo^.t a?nh hu+o+?ng na`o cho quye^'t -di.nh cua? ca'c
chi'nh phu? Ta^y phu+o+ng ve^` ca'ch giu'p -do+~ Taiwan.
 
Huy