RE: China and Vietnam ( Tu+o+'ng Ddo^.ng, buo^`n nhu+o+.c tie^?u cho , dde^'n bi ki.ch nhu+o+.c tie^?u Dracula )

[Aiviet Nguyen <aiviet@cat.syr.edu>]

Nha^n ca'c Anh ba`n ve^` nha^n ti`nh the^' su+., nho+' dde^'n tu+o+'ng 
ddo^.ng VN cu?a Anh Vu~ Ho^`ng La^m to^i xin co' va`i suy nghi~ ta?n ma.n
ve^` no^~i buo^`n cho to+'i bi ki.ch cu?a nu+o+'c nhu+o+.c tie^?u va` 
va`i chi tie^'t o+? cuo^.c ddo+`i bi tha?m cu?a ha^`u tu+o+'c Dracula xem 
nhu+ la` na.n nha^n. Gio^'ng nhu+ Polpot cuo^.c ddo+`i dda^~m ma'u cu?a 
o^ng na`y la` ke^'t qua? cu?a su+. bo'p me'o cu?a mo^.t y' tu+o+?ng da^n 
to^.c tho^ng thu+o+`ng du+o+'i su+'c na(.ng kinh ho^`n cu?a nhu+~ng the^' 
lu+.c ngoa`i ta^`m ddie^`u khie^?n.

==============================
 
Co' ngu+o+`i no'i VN gio^'ng hi`nh mo^.t hi`nh A^m-Du+o+ng. To^i tha^'y 
VN gio^'ng hi`nh mo^.t ba'c no^ng da^n ddo^.i no'n, ddang ha' mo^`m co`ng 
ca? lu+ng du+o+'c su+'c na(.ng cu?a mo^.t ho`n dda' kho^?ng lo^`la` TQ.
Ne^'u bie^'t a'p lu+.c va` ha(`ng so^' dda(.c tru+ng cho ti'nh ca'ch da^n 
to^.c, mo^.t ddi.nh lua^.t Hooke suy ro^.ng cho phe'p ta nghi~ ra(`ng 
xua^'t pha't ddie^?m cu?a ca'c qua' tri`nh dde` ne'n i't nha^'t pha?i tu+` 
bo+` Nam cu?a so^ng Du+o+ng tu+?.

  Vi` va^.y to^i cu+' nghi~ ra(`ng Ho^`ng Ba`ng thi. co' the^? la` mo^.t 
nha'nh co`n so't la.i cu? ho. Hu`ng dda~ tu+`ng "tie^'m hie^.u xu+ng vu+o+ng"
o+? vu`ng Giang Nam xu+a va` bi. e'p cha.y ve^` mie^`n Nam ti`m no+i 
la^?n tra'nh va` lie^n minh vo+'i ca'c bo^. to^.c Nam A'. ( Lie^n minh 
ddu+o+.c hie^?u la` mo^.t cuo^.c chinh phu.c ba(`ng na('m dda^'m).

  Du+o+i su+'c na(.ng na`y, ma` nhu+~ng quo^'c gia me^`m ye^'u ho+n la` 
Champa va Cha^n la.p dda~ bi. dde` xe.p le'p. Cu~ng may cho ta, Champa 
kho^ng la` mo^.t sie^u cuo+`ng. Thu+.c te^' dde^'n tho+`i Le^ Tha'nh 
To^ng thi` so^' pha^.n cu?a quo^'c gia na`y dda~ an ba`i.
  Nhi`n la.i ba`n co+` the^' su+. ta.i A^u Cha^u thi` ta va^~n co`n may 
cha'n. Ne^'u cuo^.c co+` ta.i Ddo^ng Nam A' gio^'ng nhu+ co+` Ta`u, co` 
thoa'ng da~ng ddo^i chu't., thi` ba`n co+` A^u cha^u mi.t mu`ng nhu+ co+` 
Dam va^.y.
  Bao quo^'c gia ra ddo+`i ro^`i suy ta`n. Mo^.t chi'nh nghi~a da^n to^.c
chung chung kho^ng da^~n to+'i mo^.t ke^'t cu.c to^'t. Nga`y nay trong 
ca'c qua'n ru+o+.u o+? Vu`ng Central Europe, nhu+~ng ba`i ca bi tha?m 
ma^'t nu+o+'c va^~n co`n buo^`n the^ lu+o+ng. Ne^'u o+? VN chu'ng ta co`n 
co' the^? nghi~ cha('c cha('n, ta se~ tha('ng mo.i ngoa.i xa^m, va` ha`o 
khi' da^n to^.c la` ca'i ddu~a tha^`n se~ da^~n dde^'n mo.i ky` ti'ch, 
thi` la` vi` chu'ng ta co`n may ma('n la('m.
  Cuo^.c ddo+`i cu?a Bote'p va` ca'c Hajduk ta.i Bolgari, Petofi, Kossuth 
va` ca'c ddo^`ng chi' ta.i Hungari. Ro^`i ca'c da^n to^.c nhu+ Balan, 
Tie^.p kha('c, Macedonia,...dda^u co' pha?i kho^ng anh hu`ng. Cuo^'i 
cu`ng thi` va^~ chi? co`n la.i ca^u ha't dda^`y nu+o+'c ma('t " Co`n gi` 
buo^`n ho+n tra^.n Moha'cs".
  Chu'ng ta cu~ng may ma('n dde^? co' the^? vo^ tu+ que^n ddi nhu+~ng 
cuo^.c tha^'t tra^.n cay dda('ng ta.i Ha't giang, Phong khe^, tra^.n 
chie^'n Bo^ co^,Ha` tha`nh hai la^`n tha^'t thu?... Bi ki.ch tha^'t ba.i anh 
Hu`ng cu?a cha con Dda(ng Ta^'t, Dda(ng Dung, Ca?nh Cha^n, Ca?nh Di., 
Nguye^~n Bie^?u,... du+o+`ng nhu+ i't ddu+o+.c sa(m soi dda'nh bo'ng ho+n 
nhu+~ng trang ha`o hu`ng Chi la(ng, Ba.ch dda(`ng.
  Cuo^.c cho^'ng cu+. qua^n Tho^? cu?a Dobo va Bornemissa ta.i tha`nh Eger
cu~ng la` mo^.t ky` ti'ch. Ma` tu+` ddo' A^u cha^u co' le^. rung chuo^ng
va`o buo^?i tru+a. Tuy nhie^n so^' pha^.n cu?a Bornemissa la` che^'t 
trong ca^`m tu` ta.i ngu.c tu` cu?a Tho^?. 
  O^ng na`y ha~y co`n may cha'n. O^ng co' the^? che^'t trong mo^.t nie^`m 
tin va` ha`o khi' nguye^n ve.n. Kho^ng pha?i ai cu~ng ddu+o+.c nhu+ va^.y.
Dracula la` mo^.t bi ki.ch, khi ma` nie^`m tin va` ha`o khi' bi. bo'p 
me'o du+o+'i su+'c e'p du+o+'c su+'c na(ng ghe^ ho^`n cu?a ca'c sie^u 
the^' lu+.c va` tro+? tha`nh qua'i go+? va` ma^'t nha^n ti'nh.

   Ha^`u tu+o+'c Dracula, do`ng do~i mo^.t gia ddi`nh qui' to^.c ta.i Rumani.
O^ng so^'ng va`o tho+`i ba`nh tru+o+'ng cu?a vu+o+ng quo^'c Tho^? Ottoman.
Vo+'i dde do.a cu?a bo.n di. gia'o, Gia'o Hoa`ng dda~ ra tho^ng die^.p
la^.p mo^.t lie^n minh tha^`n tha'nh cho^'ng su+. ba`nh tru+o+'ng cu?a Tho^?.
Vua Hungari Mattyas ddu+o+.c dda?m nha^.n tra'ch nhie^.m la`m minh chu?
cu?a Lie^n minh na`y nha^n danh nu+o+'c ma.nh nha^'t o+? phi'a Ddo^ng co' 
the^? ddo^'i dda^`u vo+'i Tho^?. Rumani tro+? tha`nh mo^.t ma?nh dda^'t 
gia`nh gia^.t giu+~a hai the^' lu+.c na`y.

  Ngay tu+` nho?, Dracula cu`ng cha va` anh dda~ bi. ca^`m tu`ta.i 
Constantinov. O^ng dda~ nuo^i du+o+~ng lo`ng ca(m thu` vo+'i ngu+o+`i 
Tho^?, tuy nhie^n cu~ng ha^'p thu. va(n hoa' Tho^? ra^'t nhie^`u: no'i 
tie^'ng Tho^? ra^'t tha.o.
   Khi o^ng na`y chu+`ng 16 tuo^?i, O^ng ddu+o+.c tra? la.i tu+. do cu`ng 
vo+'i cha anh vo+'i mo^.t lo+`i cam ke^'t trung tha`nh vo+'i Ottoman.
Ta^'t nhie^n la` thoa't hie^?m nghe`o la` la^.p tu+'c ca'c vu+o+ng co^ng 
Dracula lo xa^y du+.ng the^' lu+.c cu?a mi`nh va` cho^'ng Tho^?. Ta^'t 
nhie^n ho. kho^ng pha?i kho^ng co' su+. kho^n khe'o cu?a VN, be^` ngoa`i 
giao ha?o nhu+ng be^n trong thi` cho^'ng Tho^? ki.ch lie^.t. Tuy nhie^n 
trong va'n co+` na`y thi` Vua Mattyas va Lien Minh Tha^`n tha'nh la.i la` 
mo^.t the^' lu+.c he^'t su+'c to lo+'n. Lie^n minh na`y kho^ng ha`i lo`ng 
vo+'i mo^.t dduo+`ng lo^'i ngoa.i giao trung dung va` muo^'n tha^'y 
Dracula du+'t khoa't nga? ve^` Lie^n minh Tha^`n tha'nh. Chi'nh vi` va^.y 
ma` cuo^.c ddo+`i Dracula tro+? tha`nh bi ki.ch.
  Ca'c ha^`u tu+o+'c dda~ pha?i ddu.ng ddo^. vo+'i Tho^? vo+'i mo^.t 
lu+.c lu+o+ng kho^ng tu+o+ng xu+ng, ca'c Anh cu?a Dracula che^'t tra^.n 
vo+'i Tho^?. Cha cu?a Dracula sau khi ky' ho`a uo+'c nga^`m vo+'i Tho^? 
bi. Lie^n minh tha^`n Tha'nh phu.c ki'ch va` gie^'t che^'t. Dracula tro+? 
ne^n hung ba.o, cho^'ng ca? Tho^? va` Lie^n minh tha^`n tha'nh mo^.t 
ca'ch tuye^.t vo.ng. O^ng la^.p ne^n nhu+~ng ky` ti'ch chie^'n tra^.n phi 
thu+o+`ng mo^.t ca'ch tuye^.t vo.ng. O^ng dda'nh tha('ng qua^n Tho^? 
trong nhu+~ng tra^.n chie^'n kho^ng ca^n su+'c. Ngu+o+`i Tho^? kinh so+. 
Dracula, Da^n Rumani thi` coi o^ng nhu+ mo^.t vi. anh hu`ng. O^ng dda~ 
xa^y du+ng le^n tha`nh Bucarest nga`y nay. Trong chie^'n dda^'u nhu+ 
va^.y o^ng na`y thu+o+`ng ta`n sa't tu` binh tha(?ng tay. Su+'gia? Tho^? 
dde^'n cho^~ o^ng thi` ma.ng so^'ng ke^? nhu+ bo?. O^ng ra^'t nghi ky. vo+'i
ca'c ngoa.i to^.c, ngu+o+`i Ddu+'c cu~ng bi. ta`n sa't ra^'t nhie^`u vi. 
bi. nghi ky. la` pha?n tra('c. Ca'c huye^`n thoa.i dda^~m ma'u ve^` Dracula
ba('t dda^`u ddu+o+.c lu+u truye^`n ta.i A^u cha^u. Va` vua Mattyas 
quye^'t ddi.nh pha?i thanh toa'n Dracual ma(.c du` ddo' la` mo^.t co^ng 
cu. cho^'ng Tho^? ra^'t hu+~u hie^.u.

  Ke^'t qua? Dracula bi. phu.c ba('t ta.i mo^.t cuo^.c ho^.i kie^'n vo+'i 
thu? li~nh Lien minh Mattyas va` bi ca^`m tu` ta.i la^u dda`i cu?a ca'c
vua Hungari ta.i Viselgrad. O^ng na`y bi. ca^`m tu` 15 na(m ta.i dda^y 
va` cha('c cha('n se~ che^'t gia` ta.i dda^y ne^'u kho^ng co' mo^.t vu. 
a'i ti`nh xen va`o. Ti`nh co+` Dracula la.i lo.t ma('t xanh cu?a co^ng 
chu'a Maria em ruo^.t vua Mattyas. Cha('c co^ na`y nghe danh con thu' 
ngu+o+`i no^'i ti'nh hie^'u ky` xem cho+i te' ra la.i ye^u qua'ch.
  
  Vi` va^.y Dracula du+o+.c pho'ng thi'ch va` cam ke^'t se~ cho^'ng Tho^? 
suo^'t ddo+`i. Tru+o+'c khi ve^` Tho^? o^ng na`y co' o+? ta.i Budapest 
mo^.t tho+`i gian. Sau na`y, co^ng chu'a Maria ddu+o+.c ta^?y xo'a ra^'t 
ca^?n tha^.n ( tuy kho^&ng he^'t ddu+o+.c), trong ca'c ta`i lie^.u va` 
hi`nh ve~ o+ Hung. Tuy va^.y ngu+o+`i ta va^~n co`n ti`m ddu+o+.c hai 
bu+'c cha^n dung cu?a Dracula.
  
  Sau khi ddu+o+.c tha? ra, Dracula, la.i lao va`o mo^.t tra^.n chie^'n 
va` ta`n sa't hung du+~ ho+n xu+a. Ca'ch thu+'c ta`n sa't ngu+o+`i Tho^? 
cu?a O^ng tha^.t kinh hoa`ng. Va` ta.i A^u cha^u trong ca'c ph`ng kha'ch 
te^n tuo^?i cu?a o^ng cu~ng ddu+o+.c nha('c nhu+ mo^.t a'c quy?.
Cuo^'i cu`ng thi` o^ng na`y dda~ Tu+? tra^.n ta.i ngoa.i o^ Bucarest.

   Va` chu'ng ta co`n la.i Dracula the vampire from Transilvania tre^n 
ma`n a?nh Hollywood.
  Ke^'t cu.c thi` Hungari cu~ng ro+i va`o ca'i tho+'t nghie^'n giu+~a hai 
the^' lu+.c kha'c la` Nga va` Ddu+'c. Con cha'u vua Mattyas ngay nay cu+' 
pha?i ha`nh huo+ng ve^` vu`ng dda^t to^? na(`m sa^u trong la~nh tho^? 
Hungary va` buo^`n the^ tha?m no'i ve^` mo^.t Vu+o+ng Quo^'c Hungary 
ro^.ng lo+'n mo^.t tho+`i.

  Qua Dracula to^i la'ng ma'ng co' the^? hie^?u ddo^i chu't ve^` bi ki.ch 
cu?a Polpot du+o+'i su+'c e'p cu?a ca'c the^' lu+.c lo+'n. La.i mo^.t di. 
da.ng mo+'i du+o+'i ba`n nghie^'n cu?a ca'c the^' lu+.c cha(ng.