[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
Ta?n ma.n ve^` Nguye^~n Bi'nh
Tri'ch tu+`
Dr. Tra^`n Hu+~u Ta'
(Ta.p chi' Kie^'n Thu+'c Nga`y Nay #196)
Nho+' la.i ngu+o+=EC ba.n thi si~ Nguye^~n Bi'nh no^?i tie^'ng cu?a mi`nh
nha`va(n To^ Hoa=EC dda~ vie^'t:=20
"Ca'i la`ng Thie^.n Vi.nh trong tho+ Nguye^+n Bi'nh cu~ng chi? la=B4mo^.t
bo'ng mo+. La`ng Thie^.n Vi.nh tha^.t co' giu+~a vu`ng chie^m "khe^ mu`a
tho^'i dda^'t" Nam DDi.nh, dda^u dda^u cu~ng xo+ xa'c, nu+o+'c tra('ng
ddo^`ng, gio' lu`a so'ng ddo^`ng co^=B4n le^n, qua(`n la.i, la^.t thuye^`n
ma?ng . ca? dde^'n ngu+o+=EC ra cu+'u lu'a cu~ng che^'t dduo^'i. Mo^~i
na(m, mo^~i mu`a, bie^'t bao ngu+o+=EC dda~ bo? la`ng ddi tha phu+o+ng.
Nha`tho+ bo' go^'i nhi`n va`o trong dde^m. Chi? nghi~ la.i cu~ng se
lo`ng. Nha`tho+ tu+o+?ng tu+o+.ng, tre^n ca'i kho^? cu+.c a^'y, pha^'p
pho+'i nhu+~ng lu+'a tuo^?i ddu+o+ng to+, hoa ca?i va`ng tha'ng cha.p
mu+a da^y mu+a do+., tra(ng ra(`m sa'ng nhu+ ban nga`y va` nhu+~ng dde^m
che`o ha't.
Tho+ Nguye^~n Bi'nh mo^.t la`nha`nh hoa trong tra=F2 lu+u ca'ch ta^n tho+.=
=20
Va`cu`ng vo+'i Nguye^~n Bi'nh, xua^'t hie^.n mo^.t tru+o+`ng tho+, mo^.t
pha'i tho+". Ba`i "Tu+o+ng tu+" he^'t su+'c quen thuo^.c chi'nh
la`mo^.t trong nhu+~ng ba`i tho+ ti`nh que^ tuye^.t vo+`i cu?a Nguye^~n
Bi'nh, ddu'ng nhu+ nha^.n xe't cu?a To^ Hoa`i:
Tu+o+ng Tu+
Tho^n DDoa`i ngo^=EC nho+' tho^n DDo^ng
Mo^.t ngu+o+`i chi'n nho+' mu+o+`i mong mo^.t ngu+o+`i
Gio' mu+a la`be^.nh cu?a tro+`i
Tu+o+ng tu+ la`be^.nh cu?a to^i ye^u na`ng.
Hai tho^n chung la.i mo^.t la`ng,
Co+' sao be^n a^'y cha(?ng sang be^n na`y
Nga`y qua nga`y la.i qua nga`y
La' xanh dda~ nhuo^.m tha`nh ca^y la' va`ng
Ba?o ra(`ng ca'ch tro+? ddo`giang
Kho^ng sang la`cha(?ng ddu+o+`ng sang dda~ dda`nh
Nhu+ng dda^y ca'ch mo^.t dda^=F9 ddi`nh
Co' xa xo^i ma^'y ma`ti`nh xa xo^i..
Tu+o+ng tu+ thu+'c ma^'y dde^m ro^=EC
Bie^'t cho ai, ho?i ai ngu+o+=EC bie^'t cho!
Bao gio+`be^'n mo+'i ga(.p ddo`
Hoa khue^ ca'c, bu+o+'m giang ho^` ga(.p nhau?
.....
Nha`em co' mo^.t gia`n gia^=F9
Nha`anh co' mo^.t ha`ng cau lie^n pho`ng
Tho^n DDoa=EC thi`nho+' tho^n DDo^ng
Cau tho^n ddoa=EC nho+' gia^`u kho^ng tho^n na`o
"Tu+o+ng tu+" la`nho+' nhau. Trai ga'i ye^u nhau, khi xa thi`nho+' nhau.
Trong thu+.c te^', ddo^i khi ngu+o+=EC ta du`ng vo'i nghi~a he.p ho+n:
kho^ng pha?i cu`ng nho+' dde^'n nhau, ma`la=B4ddo+n phu+o+ng. Nga`y xu+a,
na`ng My~ Nu+o+ng ngo^=EC tre^n la^`u hoa tha^m nghie^m, chi? nghe tie^'ng
sa'o cu?a Tru+o+ng Chi vu't le^m trong dde^m va('ng ma`tu+o+ng tu+ sinh
be^.nh. Tru+o+ng Chi ho^`n nhie^n na=F2 co' bie^'t gi`dda^u?
Trong "Tu+o+ng tu+", no^~i nho+' cu~ng chi? tu+`mo^.t phi'a cha`ng trai,
co^ ga'i tho^n DDo^ng na`o ddo' ho^`n nhie^n vo^tu+ dda^u co' bie^'t.
Khi dda~ ye^u ma`pha?i xa nhau du`chi? mo^.t nga`y, no^~i nho+'
thu+o+`ng cha'y bo?ng. Nhu+ trong ca dao:
Nho+' ai bo^?i ho^?i bo^`i ho^`i
Nhu+ ddu+'ng ddo^'ng lu+?a nhu+ ngo^`i ddo^'ng than
Nhu+ trong "Tu+o+ng tu+ chie^`u" cu?a Xuan Die^.u:
Anh nho+' tie^'ng. Anh nho+' hi`nh. Anh nho+' a?nh
Anh nho+' em, anh nho+' la('m em o+i
Ti`nh ca?m trong tho+ Nguye^~n bi'nh nhe. nha`ng ho+n:
Tho^n DDoa`i ngo^=EC nho+' tho^n DDo^ng
Mo^.t ngu+o+`i chi'n nho+' mu+o+`i mong mo^.t ngu+o+`i
Gio' mu+a la`be^.nh cu?a tro+`i
Tu+o+ng tu+ la`be^.nh cu?a to^i ye^u na`ng.
Cha`ng trai dda ti`nh na`Y du+o+`ng nhu+ sinh ra dde^? ma`ye^u,
ma`nho+'. Mo^.t co^ga'i tho^n DDo^ng na`o ddo' lu+o+'t qua cuo^.c ddo+`i
mi`nh, the^' dda~ ddu? dde^` cha`ng trai tho^n DDoa=EC ma('c be^.nh
tu+o+ng tu+. Thi`ra tu+o+ng tu+ la` ca(n be^.nh thu+o+`ng tha^'y cu?a
nhu+~ng cha`ng trai dda ti`nh, gio^'ng nhu+ mu+a gio' la=B4be^.nh tu+.
nhie^n cu?A tro+`i dda^'t va^.y. Vo+'i "ta.ng" ngu+o+=EC na`y, dda^u
pha?i co' hi`nh bo'ng cu. the^? na`o mo+'i ye^u, mo+'i nho+'.=20
La('m khi ho. ye^u ma`cha(?ng bie^'t ye^u ai, nho+' ma=B4kho^ng co' ddi-a
chi?. Thi Si~ Ta?n DDa`cha(?ng dda~ tu+`ng vie^'t nhu+~ng ba=EC tho+
dda^`y a('p nho+' thu+o+ng dde^? gu+?i "ngu+o+=EC ti`nh kho^ng quen
bie^'t" ddo' sao.
O+? dda^y du`nha`tho+ ddfa~ ddi.nh lu+o+ng "chi'n nho+' mu+o+=EC mong"
nhu+ng cu~ng mo+'i chi? la`no^~i buo^`n nho+' me^nh mang, mo^.t su+.
mong ddo+.i du` co' no'ng lo`ng nhu+ng chu+a dde^'n mu+'c da die^'t.
No^~i tu+o+ng tu+ nhu+ the^' chi? ddu? dde^? die^~n ta? tha`nh nhu+~ng
lo+`i tra'ch ye^u nhe. nha`ng.
Ba?o ra(`ng ca'ch tro+? ddo`giang
Kho^ng sang la`cha(?ng ddu+o+`ng sang dda~ dda`nh
Nhu+ng dda^y ca'ch mo^.t dda^=F9 ddi`nh
Co' xa xo^i ma^'y ma`ti`nh xa xo^i.
Ca'ch luye^'n la'y quen ma`la., ra^'t da^n gian, ra^'t ta`i hoa:
... Nga`y qua nga`y la.i qua nga`y
... Kho^ng sang la`cha(?ng ddu+o+`ng sang dda~ dda`nh
....Co' xa xo^i ma^'y ma`ti`nh xa xo^i
Hie^.u qua? tha^?m my~ ra^'t ro~: la`lo+`i tra'ch mo' nhu+ng va^~n
duye^n da'ng, ha`m y' ye^u thu+o+ng, cha^n tha`nh. Nghi~ cho cu`ng,
chuye^.n tra'ch mo'c na`y co' pha^`n vo^ ly'. Bo+? dda~ ye^u nhau
thi`du` ddo` giang ca'ch tro+?, tha^.m chi' " tam tu+' nu'i, ngu~ lu.c
so^ng, tha^'t ba't dde`o" cu~ng tro+? tha`nh gang ta^'c. Nhu+ng khi
chu+a ye^u hoa.c kho^ng ye^u thi`dda^u pha?i ca'ch mo^.t dda^=F9 ddi`nh,
gia' nhu+ chi? ca'ch mo^.t ha`ng gia^.u thu+a, mo^.t ta^'m lie^'p mo?ng
cu~ng va^~n la` nghi`n tru`ng xa ca'ch. Ti`nh ye^u dda~ dde^'n vo+'i
ngu+o+`i con ga'i a^'Y dda^u co' ca^`n ly' le~. No'i ddu'ng ho+n, ti`ngh
ye^u co' ca'i ly' rie^ng cu?A no' ma` lo^'i pha'n ddoa'n logic tho^ng
thu+o+`ng kho^ng gia?i ma~ ddu+o+.c cho ne^n lo+`i tra'ch mo'c de^~=20
thu+o+ng tr^n ra^'t de^~ ddu+o+.c ca?m tho^ng. Ca`ng de^~ thu+o+ng ho+n
khi ta bie^'t ta^m tra.ng cha`ng trai:
=20
Tu+o+ng tu+ thu+'c ma^'Y dde^m ro^=EC
Bie^'t cho ai, ho?i ai ngu+o+`i bie^'t cho?
Co' tu+`ai duye^n da'ng a^'y pha?ng pha^'t phong yi. ca dao (Nho+' ai,
Ai nho+' ba^y gio+`nho+' ai) "Ai" vu+`a chi? ngo^i thu+' nha^'t (bie^'t
cho "anh"), vu+`a chi? ngo^i thu+' hai (ho?i "em" bie^'t cho?) Cuo^'i
cu`ng mong u+o+'c cu?a cha`ng trai tho^n DDoa`i dda~ ddu+o+.c to? ba`y
Bao gio+` be^'n mo+'i ga(.p ddo`
Hoa khue^ca'c, bu+o+'m giang ho^`ga(.p nhau?
Hi`nh a?nh a^?n Du. kho^ng chi? co' mo^.t, ma`co' hai ca(.p so'ng ddo^i:
be^'n- ddo`, hoa- bu+o+'m. Mong u+o+'c a^'y la`chi'nh dda'ng. Hi`nh a?nh
"be^'n ddo`" dda^.m cha^'t da^n da~ tha^n thu+o+ng, nhu+ng ca(.p hi`nh
a?nh "ong bu+o+'m" la.i xa la. vo+'i he^. tho^'ng hi`nh a?nhtrong ca dao
truye^`n tho^'ng. Ho+n nu+~a, hoa, nhu+ng la` "hoa khue^ ca'c" va`
bu+o+'m, nhu+ng la=B4bu+o+'m giang ho^`! DDo' chi? co' the^? la` ta^m
ho^`n cu?a mo^.t nha`tho+ cu? phong tra`o tho+ mo+'i.
Nghi~ cho cu`ng, hoa bu+o+'m a^'y ga(.p nhau thi` ti`nh la`m sao ga('n
ke^'t ddu+o+.c la^u da`i? Co' le~, tu+`dda'Y sa^u cu?a ta^m kha?m, nha`
tho+ dda~ ca?m nha^.n ddu+o+.c ti'nh =B4kho^ng be^`n vu+~ng cu?a su+. ho`a
ho+.p na`Y cu?a ddo^i lu+'a. Ne^'u chi? hie^?u tu+o+ng tu+ vo+'i y'
nghi~a mo^.t ba`i tho+ cu?a ti`nh ye^u nam nu+~ thi` tha^.t ra kho^ng
co' gi`ddo^.c dda'o. O+? ta^`ng sa^u cu?a no', ba`i tho+ ddem la.i cho
ngu+o+=EC ddo.c mo^.t rung ca?m tinh te^', sa^u sa('c ve^`mo^.t ca'i gi`
ddo' ro^.ng ho+n: a^'y la`ti`nh que^, ho^`n que^ va`ta^'m lo`ng Vie^.t
Nam ddo^'i vo+'i tho^n la`ng- no+i cho^n rau ca('t ro^'n.
Thi si~ ddu+a ta va`o mo^.t the^' gio+'i bi`nh di., tha^n quen cu? a
la`ng que^ Vie^.t Nam ddo' vo+'i nhu+~ng tho^n DDoa`i, tho^n DDo^ng,
be^'n nu+o+'c, con ddo`, gia`n tra^`u, ha`ng cau...
Ca'i "Ho^`n que^" Nguye^~n Bi'nh co`n the^? hie^.n qua lo^'i tu+ duy
dda(.c bie^.t, chi? ngu+o+=EC no^ng da^n czha^n cha^'t ta`i hoa mo+' i
co': lo^'i tu+ duy ga('n cha(.t vo+'i thie^n nhie^n la`m chua^?n mu+.c.
Du` khi ddi.nh no'i dde^'n ta^m su+., ti`nh ca?m
Gio' mu+a la`be^.nh cu?a tro+`i
Tu+o+ng tu+ la`chuye^.n cu?a to^i ye^u na`ng
Hoa.c khi ddi.nh no'i dde^'n su+. chuye^?n ddo^.ng cu? a tho+`i gian
Nga`y qua nga`y la.i qua nga`y
La' xanh nhuo^.m dda~ tha`nh ca^y la' va`ng
Cu~ng ba(`ng ca'ch bie^?u hie^.n ddo^.c dda'o a^'y, "la' thu+ ti`nh"
na`y ddu+o+.c khe'p la.i ba(`ng ca'ch to? ti`nh ki'n dda'o, dda^.m
dda`y' vi.:
Nha`em co' mo^.t gia`n gia^`u
Nha`to^i co' mo^.t ha`ng cau lie^n pho`ng
Tho^n DDoa`i ngo^`i nho+' tho^n DDo^ng
Cau tho^n DDoa=EC nho+' gia^`u kho^ng tho^n na`o?