Ba'o VN: Ba'o VN bi`nh lua^.n gi` ve^` ta(ng gia' ddie^.n?

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Ha?i: La.i ta(ng gia' ddie^.n ta.i VN. Mo+`i ca'c ba.n ddo.c mo^.t
so^' ba`i bi`nh lua^.n ve^` vie^.c na`y.

Ba'o VN service 10/04/97
========================

Pha?i cha(ng ta(ng gia' vi` lo+.i i'ch cu?a rie^ng nga`nh ddie^.n? 

 Ba'o lao ddo^.ng,so^' 48, thu+' ba nga`y 25 tha'ng 3 na(m 1997 tr.3

Co' le~ nga`nh ddie^.n dda~ que^n ma^'t, ca'c nha` ma'y ddie^.n la` sa?n
pha^?m cu?a toa`n da^n, do mo^` ho^i cu?a bie^'t bao nhie^u ngu+o+`i lao
ddo^.ng xa^y du+.ng ne^n nhu+ng co^ng tri`nh the^' ky? nhu+ So^ng Dda`, Tri.
An..

Nga`nh ddie^.n nu+o+'c ta la.i ta(ng gia' ddie^.n. Trong ca'c nga`nh kinh te^'
mu~i nho.n cu?a nu+o+'c ta, nga`nh ddie^.n la` nga`nh dde^`u dda(.n ta(ng gia'
nha^'t. Cu+' mo^~i la^`n ta(ng gia' ddie^.n, mo.i ngu+o+`i la.i ddu+o+.c nghe
nhu+~ng ddie^.p khu 'c quen thuo^.c : ra(`ng, gia' ddie^.n ba'n ra kho^ng ddu?
chi phi' sa?n xua^'t ; ro^`i, gia' ba'n ddie^.n cu?a chu'ng ta tha^'p ho+n
ca'c nu+o+'c kha'c trong khu vu+.c. Ta.i sao "o^ng ddie^.n lu+.c" kho^ng ddem
mu+'c thu nha^.p bi`nh qua^n trong nu+o+'c chu+a to+'i 200 USD / ngu+o+i`
ha`ng na(m dde^? so vo+'i mu+'c thu nha^.p bi`nh qua^n cu?a ca'c nu+o+'c trong
khu vu+.c? (nu+o+'c co' thu nha^.p ha`ng na(m tha^'p nha^'t nhu+ Philippines
cu~ng to+'i ga^`n 1.000USD/ ngu+o+`i). Gia' ca? o+? tu+`ng nu+o+'c p ha?i phu.
thuo^.c va`o ma(.t ba(`ng thu nha^.p cu?a mo^~i quo^'c gia. Ro^`i dda^y,
ngu+o+`i lao ddo^.ng nu+o+'c ta vo+'i ddo^`ng lu+o+ng ddu? a(n rau muo^'ng.
se~ ddu+o+.c "xa`i ddi.e^n" vo+'i gia' quo^'c te^' (?) 

ddie^.n lu+.c la` ddo`n ba^?y cu?a ne^`n kinh te^'. Khi gia' ddie^.n o^?n
ddi.nh, ne^`n kinh te^' o^?n ddi.nh; khi gia' ddie^.n ta(ng thi` ma(.t ba(`ng
gia' ca? pha?i ta(ng theo. Ha(?n mo.i ngu+o+`i co`n nho+', vi` quye^`n lo+.i
cu.c bo^. cu?a mi`nh, TCTy
 Xi ma(ng dda~ ga^y ra co+n so^'t xi ma(ng na(m 1995, ga^y ne^n ha^.u qu?a vo^
cu`ng to lo+'n cho ne^`n kinh te^'. Kho^ng ro~ du+.a tre^n co+ so+? na`o ma`
nga`nh ddie^.n cho ra(`ng vie^. ta(ng gia' ddie^.n a?nh hu+o+?ng kho^ng lo+'n
dde^'n sa?n xua^'t cu?a ca'c nga`nh?  Trong khi nghi. quye^'t cu?a Quo^'c
ho^.i dde^` ra la` kie^`m che^' la.m pha't thi` vie^.c ta(ng gia' ddie^.n
hie^.n nay se~ ke'o theo su+. ta(ng gia' cu?a mo^.t loa.t sa?n pha^?m co^ng
nghie^.p va` hang tie^u dung... a?nh hu+o+?ng tru+ .c tie^'p dde^'n cuo^.c
so^'ng cu? nhu+~ng ngu+o+`i la`m co^ng a(n lu+o+ng va` toa`n xa~ ho^.i.

Co' le~ nga`nh ddie^.n dda~ que^n ma^'t, ca'c nha` ma'y ddie^.n la` sa?n
pha^?m cu?a toa`n da^n, do mo^` ho^i cu?a bie^'t bao ngu+o+`i lao ddo^.ng xa^y
du+.ng ne^n nhu+~ng co^ng tri`nh the^' ky? nhu+ So^ng Dda`, Tri. An.. Trong
tho+`i ddie^?m kho' kha(n n ha^' cu?a dda^'t nu+o+'c, ca'c ta^`ng lo+'p nha^n
da^n lao ddo^`ng, ca'c em thie^'u nhi vo+'i ti`nh ca?m vi` do`ng ddie^.n nga`y
mai cu?a to^? quo^'c dda~ bo+'t ddi kha^?u pha^`n i't o?i cu?a mi`nh dde^?
ddo'ng go'p u?ng ho^. vie^.c nhanh cho'ng xa^y du+.  ng ca'c nha` ma'y
ddie^.n. Nhu+~ng con ngu+o+`i ddo', hie^.n nay ddo+`i so^'ng co' kha' ho+n
nhu+~ng va^~n chu+a qua kho?i ddo'i nghe`o. Se~ ra^'t la` vui ba` bie^'t o+n
khi nhu+~ng co^ng nha^n "ha^.u So^ng Dda`, Tri. An", hie^.n kho^ng co' vie^.c
la`m, n ghi? kho^nglu+o+ng , ddo+`i so^'ng vo^ cu`ng kho' kha(n, ddu+o+.c
giu'p o^?n ddi.nh ddo+`i so^'ng ba(`ng nguo^`n vo^'n tu+` tie^`n ta(ng gia'
ddie^.n, ha^`u he^'t anh chi. em su+'c khoe? dde^`u ye^'u vi` dda~ co^'ng
hie^'n tuo^?i thanh xua^n cu?a mi`nh ch o do`ng ddie^.n cu? to^? quo^'c. Ca'ch
ly' tia?i cu? nga`nh ddie^.n dde^? ta(ng gia' ddie^.n chu+a tha^.t su+. co'
ti'nh thuye^'t phu.c. Mo.i ngu+o+`i dde^`u bie^'t lu+o+.ng ddie^.n chu? ye^'u
hie^.n nay va` sa('p to+'i cu?a chu'ng ta la` thuy? ddie^.n, k hi' ga gia'
tha`nh re? ho+n ra^'t nhie^`u so vo+'i so vo+'i nhie^.t ddie^.n, kho^ng ro~
nga`nh ddie^.n so sa'nh du+.a tre^n co+ so+? na`o ma` luo^n luo^n tho^n ba'o
la` lo^~. Tre^n thu+.c te^' na`nh ddie^.n hoa`n toa`n co' kha? na(ng giu+~
gia' ddie^.n o ^?n ddi.nh mo^.t khi dda^'u tranh la`m gia?m to^?n tha^'t
ddie^.n na(ng, vi` hie^.n nay lu+o+.ng ddie^.n tha^'t thoa't qua' lo+'n xa^'p
xi? 1/4 lu+o+.ng ddie^.n sa?n xua^'t ra, nga`nh ddie^.n kho^ng the^? ba('t
ngu+o+`i tie^u du`ng pha?i ga'nh chi.u nhu+~ ng to^?n tha^'t vo^ ly' ddo'. 

Le^ Hu`ng
-------------------------------------------------------------------------