Ba'o VN: Nhu+~ng ngu+o+`i tu+. ti`m "dda^`u ra"

[AnHai Doan <anhai@cs.washington.edu>]

Ba'o VN service tu+` VNSA 20/04/97
==================================

Nhu+~ng ngu+o+`i tu+. ti`m "dda^`u ra"

Ca^`m Thu'y

Ngay tu+` khi chua^?n bi. thi va`o dda.i ho.c, phu. huynh va` ho.c sinh
dda~ pha?i lo ngay nga'y dde^'n chuye^.n "dda^`u ra". Cu.m tu+` "tha^'t
nghie^.p" kho^ng co`n xa la. ddo^'i vo'i ca'c "o^ng cu+?", "ba` cu+?"
nu+~a. Va` the^' la`, ngu+o+`i ta ddo^? x o^ thi va`o ca'c tru+o+`ng co'
kha? na(ng de^~ xin vie^.c ho+n. Ca'c tru+o+`ng lua^.t, kinh te^', ngoa.i
ngu+~, xa^y du+.ng ... dda~ tro+? ne^n dda('t gia' nhu+ mo.t thu+' mo^'t
tho+`i thu+o+.ng. Co`n mo^.t so^' tru+o+`ng mo^.t tho+`i ddu+o+.c coi la`
n ie^`m mo+ u+o+'c cu?a nhie^`u ngu+o+`i nhu+ To^?ng ho+.p, su+ pha.m
ba'ch khoa.... dda~ kho^ng co`n ha^'p da^~n nu+~a. Kinh te^' thi.
tru+o+`ng co' nhu+~ng quy lua^.t rie^ng va` no' tu+. ddie^`u chi?nh ca'c
nhu ca^`u xa~ ho^.i. Ty? le^. so^' ngu+o+`i co ' ba(`ng dda.i ho.c so
vo+'i toa`n da^n so^' o+? nu+o+'c ta hie^.n nay va^~n la` tha^'p so vo+'i
khu vu+.c. The^' nhu+ng to^`n ta.i mo^.t thu+.c te^' : so^' sinh vie^n
to^'t nghie^.p DdH xin ddu+o+.c vie^.c la`m o+? ca'c co+ quan nha` nu+o+'c
ra^'t i't o?i (thu+o+`ng la` cho^~ tha^n quen) mo^.t so^' kha'c ho.c gio?i
hoa(.c co' co+ ho^.i xin va`o la`m o+? ca'c co^ng ty lie^n doanh, xa'c xi'
nghie^.p tu+ nhan (ma` ra^'t nhie^`u tru+o+`ng ho+.p pha?i la`m tra'i
nghe^`), so^' co`n la.i (kha' do^ng) hoa( .c va^~n tie^'p tu.c a(n ba'm
gia ddi`nh hoa(.c la`m ta.m bo+. nhu+~ng co^ng vie^.c kho^ng phu` ho+.p
vo+'i tri`nh ddo^. dde^? so^'ng qua nga`y. Nguye^n nha^n na`o da^~n dde^'n
ti`nh tra.ng "thu+`a gia?" na`y ? 

Ta^m ly' kho^ng muo^'n la`m vie^.c o+? ca'c ti?nh le?, ca'c vu`ng sa^u
vu`ng xa kho^ng pha?i la` ba^y gio+` mo+'i xua't hie^.n. Ngay tu+`
tru+o+'c dda^y, nhu+~ng tru+o+`ng ho+.p cho^'ng la.i quye^'t ddi.nh pha^n
co^ng ddi mie^`n nu'i, ha?i dda?o... c u~ng dda~ co'. Nhu+ng gio+` dda^y,
no' tro+? tha`nh mo^.t thu+' be^.nh di.ch. Ha^`u he^'t ca'c cha`nh trai,
co^ ga'i o+? ca'c ti?nh ve^` Ha` No^.i ho.c dde^`u kho^ng muo^'n tro+?
la.i que^ mi`nh la`m vie^.c. Ho. co^' ba(`ng mo.i ca'ch dde^? tru. la.i
va` ba^`n cu`ng la('m mo+'i chi.u ve^` que^. Dda~ nhie^`u tha'ng nay,
co^ng vie^.c ha`ng nga`y cu?a M. T - cu+? nha^n mo^.t nga`nh kha' mo^'t -
la` ngu?, thue^ truye^.n ddo.c va` dde^? "mai phu.c" cho+` vie^.c trong
mo^.t ga'c tro.. Na(ng ddo^.ng ho+n H. cu+ .u sinh vie^n DdHKTQD la.i
so^'ng cho+` vie^.c ba(`ng nghe^` gia su+ va` ma(.c du` co' the^? xin
vie^.c ddu+o+.c o? ti?nh nha` co^ va^~n kho^ng chi.u ve^`. Nhie^`u
ngu+o+`i dde^? xoay so+? tru. la.i Ha` No^.i tha^.m chi' pha?i la`m
nhu+~ng "nghe^` tra' i" nhu+ tie^'p vie^n nha` ha`ng, kha'ch sa.n. o+?
dda^y xin ddu+o+.c mie^~n ba`n dde^'n khi'a ca.nh tie^u cu+.c, ti'ch cu+.c
cu?a nhu+~ng nghe^` na`y. Nhu+ng co' mo^.t ddie^`u khie^?n nhie^n ma`
cha('c ai cu~ng hie^?u la` ne^'u co^ng vie^.c chi? ca^`n da( m ba ca^u
tie^'ng Anh bo^`i, va`i ba ca'i nghie^.p vu. ddi ddu+'ng, chie^`u lo`ng
kha'ch thi` kho^ng ca^`n thie^'t pha?i bo? ra 4, 5 na(m ho.c dda.i ho.c.
Trong khi o+? nhu+~ng mie^`n que^ nghe`o kho', ddo^. ngu~ tri' thu+'c
ddang ca.n kie^.t, nha^'t la` o+? nhu+~ng ti?nh mie^`n nu'i, vu`ng cao
hie^'m hoi mo+? co' no^?i mo^.t ngu+o+`i ddi ho.c dda.i ho.c dde^? ro^`i
ho. la.i kho^ng tro+? ve^`. Cha(?ng pha?i dda^u xa, ngay trong nga`nh
gia'o du.c, trong khi tri`nh ddo^.  nhie^`u gia'o vie^n o? mu+'c 5+ 2
tha'ng, 3 tha'ng ddang tro+? tha`nh nhu+'c nho^'i ddo^'i vo+'i gia'o du.c
vu`ng cao thi` o+? ca'c ti?nh tha`nh, sinh vie^n su+ pha.m ra tru+o+`ng
chu+a co' vie^.c la`m va^~n co`n dda^`y ra^~y. Dda(.c bie^.t la` mo^.t
so^' nga`nh quan tro.ng nhu+ no^ng n ghie^.p, thu?y lo+.i v.v... ddang
ra^'t thie^'u ky~ su+. Ma` ddie^`u na`y la` pho^? bie^'n o+? ca'c vu`ng
no^ng tho^n trong ca? nu+o+'c. Ta^m ly' muo^'n thoa't kho?i no^ng tho^n,
nga.i quay tro+? ve^` cu~ng la` ly' do dde^? mo^.t vu`ng dda^'t mie^`n tru
ng cung ca^'p cho dda^'t nu+o+'c nhie^`u ngu+o+`i ta`i nha^'t cu~ng ddang
la` vu`ng nghe`o nha^'t nu+o+'c. 

Mo^.t nguye^n nha^n nu+~a da^~n dde^'n ti`nh tra.ng "thu+`a gia?" lao
ddo^.ng cha^'t xa'm la` su+. thie^'u ca^n ba(`ng trong ca'c nga`nh dda`o
ta.o. Ha^`u nhu+ ca'c tru+o+`ng tuye^?n sinh, quy ddi.nh chi? tie^u da`o
ta.o kho^ng theo nhu ca^`u ca^`n thie ^'t cu?a xa~ ho^.i. Ddie^`u na`y
vu+`a la` su+. la(~ng phi' dda`o ta.o vu+`a ga^y ra ha^.u qua? to lo+'n
trong tu+o+ng lai. Ma(.t kha'c, giu+~a kha^u dda`o ta.o va` ca'c ddo+n vi.
sa?n xua^'t chu+a co' su+. lie^n he^. vo+'i dde^? ta.o su+. ca^n ddo^'i
giu+~a cung va` ca^`u. Ga^`n dda^y co' y' kie^'n cho ra(`ng dda~ dde^'n
lu'c ca^`n pha?i co' su+. "go'p vo^'n" cu?a ca'c doanh nghie^.p va`o qua'
tri`nh da`o ta.o. Va` cu~ng kho^ng the^? dde^?  ma~i quan nie^.m mo^.t
ddo+n vi. sa?n xua^'t kinh doanh nha^.n ve^` mo^.t ky~ su+ ma` coi nhu+
la`m vie^.c a^n hue^.. Trong khi ddo' le~ ra ho. pha?i tra? tie^`n cho
qua' tri`nh dda`o ta.o ky~ su+ ddo'. 

Ngoa`i ra, co' the^? ke^? dde^'n ca'c ye^'u to^' kha'c nhu+ co+ che^'
chu+a phu` ho+.p, vie^.c su+? du.ng lao ddo^.ng chu+a ho+.p ly' v.v... 

Kho^ng the^? coi va^'n dde^` tha^'t nghie^.p cu?a sinh vie^n sau khi ra
tru+o+`ng la` chuye^.n cu?a mo^~i ca' nha^n. Dde^? co' mo^.t cu+? nha^n,
mo^.t ky~ su+, nha` nu+o+'c pha?i bo? va`o kinh phi' dda`o ta.o mo^.t so^'
tie^`n kho^ng nho? va` chi' nh gia ddi`nh cu~ng pha?i to^'n va`o mo^~i
na(m ho.c dda.i ho.c cho con em kho^ng du+o+'i va`i trie^.u ddo^`ng. Trong
khi dda^`u tu+ nga^n sa'ch cho gia'o du.c co`n tha^'p, chu'ng ta la.i
dde^? la~ng phi' ra^'t lo+'n mo^.t nguo^`n lao ddo^.ng dda~ ddu +o+.c bo?
tie^`n, bo? cu?a ra dda`o ta.o co' he^. tho^'ng, ba`i ba?n. Cu~ng kho^ng
the^? ddo^?  he^'t lo^~i cho lo+'p tre? ddu+o+.c vi` trong khi ca'c vu`ng
no^ng tho^n, vu`ng sa^u, vu`ng xa co`n la.c ha^.u thi` nhu ca^`u ddu+o+.c
o+? la.i ca'c tha`nh ph o^' lo+'n, ddu+o+.c la`m ddu'ng nga`nh, ddu'ng
nghe^` cu?a ho. la` hoa`n toa`n chi'nh dda'ng. Tuo^?i tre? du` ha(ng ha'i
va` gia`u nhie^.t huye^'t dde^'n ma^'y cu~ng kho^ng the^? le^n ba?n la`ng
heo hu't da.y ho.c vo+'i so^' tie^`n lu+o+ng chu+a qua' 20 0.000dd/tha'ng.
Va^'n dde^' la` mo.i gia' tri. ca^`n pha?i ddu+o+.c dda'nh gi'a ddu'ng
mu+'c. 

Se~ kho^ng the^?  no'i dde^'n co^ng nghie^.p ho'a, hie^.n dda.i ho'a ne^'u
ca'c vu`ng que^ co`n qua' nghe`o na`n, la.c ha^.u va` mo^.t nguo^`n lu+.c
lao ddo^.ng tre? trung, tri' tue^. co' ti'nh chu? lu+.c va^~n co`n ddang
bi. tha? no^?i. 
-------------------------------------------------