[TTCN 29/6] Co' ngu+o+`i ma`u ti'm hoa sim...

["proxy098@hotmail.com" <proxy098@hotmail.com>]

Nha^n va^.t:
Co' ngu+o+`i ma`u ti'm hoa sim...

Na`ng co' ba ngu+o+`i anh ddi bo^. ddo^.i 
Nhu+~ng em na`ng co' em chu+a bie^'t no'i 
Khi to'c na`ng xanh xanh... 

Da.o a^'y chi. to^i tro`n mu+o+`i sa'u tuo^?i. To^i mo+'i le^n chi'n,
ddang ho.c lo+'p 3. Nha` to^i nghe`o, bo^' to^i la.i ma^'t so+'m ne^n
chi. pha?i la`m qua^`n qua^.t nuo^i to^i a(n ho.c. Ai ddo' che'p ta(.ng
chi. ba`i tho+ na`y. Thi?nh thoa?ng sau bu+~a co+m chie^`u chi. la.i
da('t to^i ra chie^'c ca^`u cao o+? con ra.ch dda^`u la`ng ba?o to^i
ddo.c cho chi. nghe. DDo.c nhie^`u la^`n to^i dda^m thuo^.c lo`ng ba`i
tho+. 

... To^i ve^`  kho^ng ga(.p na`ng 
Ma' to^i ngo^`i be^n mo^. con dda^`y bo'ng to^'i 
Chie^'c bi`nh hoa nga`y cu+o+'i tha`nh bi`nh hu+o+ng 
ta`n la.nh va^y quanh... 

Bo^'n na(m sau, mo^.t ho^m ddi ho.c ve^` to^i tha^'y chi. ddeo kha(n
tang. Me. to^i ba?o anh Kha('c, ngu+o+`i ye^u cu?a chi., dda~ hi sinh
ngoa`i ma(.t tra^.n ro^`i. Ma`u ti'm hoa sim cu?a Hu+~u Loan vo+'i
chuye^.n buo^`n cu?a chi. dda~ ddi va`o tuo^?i tho+ to^i va` se~ theo
to^i suo^'t ca? cuo^.c ddo+`i. Ga^`n 30 na(m sau nga`y tang to'c a^'y
cu?a chi. to^i, to^i mo+'i ddu+o+.c may ma('n ga(.p Hu+~u Loan ta.i ca(n
nha` ddo+n so+ cu?a o^ng du+o+'i cha^n nu'i Va(n Lo^~i, la`ng Va^n
Hoa`n, xa~ Nga Li~nh, huye^.n Nga So+n (ca'ch tha`nh pho^' Thanh Ho'a
chu+`ng 50km). 

Hu+~u Loan tre? ho+n nhie^`u so vo+'i tuo^?i 82. Ma'i to'c da`y ra^.m
mo+'i nga? ma`u muo^'i tie^u xo~a tu+. do ngang vai, bo^. ra^u thu+a
tho+'t la`m to^n the^m ve? ma(.t phong tra^`n. Tro^ng o^ng gio^'ng mo^.t
da^n tha?o da~ ngang ta`ng vu`ng so+n cu+o+'c ho+n la` mo^.t nha` tho+ -
la~ng tu+?. Chu+`ng nhu+ ddoa'n ddu+o+.c y' nghi~ cu?a to^i, Hu+~u Loan
cu+o+`i: "Ho^`i co`n ho.c o+? Tru+o+`ng pho^? tho^ng trung ho.c DDa`o
Duy Tu+` (tha`nh pho^' Thanh Ho'a), tha^`y  Hoa`ng Kho^i cho ca? lo+'p
di.ch ba`i tho+ La fute de la jeunesse cu?a nha` tho+ Pha'p Ronsard,
tha^`y di.ch la` Nga`y tha'ng thoi ddu+a, to^i ddu+'ng le^n va` to^i
di.ch la` Nga`y xua^n tha^'m thoa't. Tha^`y nhi`n to^i ro^`i no'i vo+'i
ca? lo+'p: Anh na`y co' na(ng khie^'u ve^` tho+, ne^'u chi.u kho' trau
do^`i co' the^? tie^'n xa". Hu+~u Loan nheo ma('t nhi`n to^i, nhe^'ch
me'p cu+o+`i: "The^' la` tu+` ddo' to+' tro+? tha`nh nha` tho+". Kho^ng
hie^?u co' pha?i Hu+~u Loan tro+? tha`nh nha` tho+ nhu+ mo^.t tie^`n
ddi.nh hay kho^ng, song tu+` thuo+? nho? o^ng dda~ cu+.c ky` tho^ng
minh. Tha^.m chi' cho dde^'n ta^.n ba^y gio+`, va^~n co' nhu+~ng
ngu+o+`i da^n la`ng Va^n Hoa`n mo^~i khi ra(n da.y con ca'i dda~ la^'y
ca^.u be' Hu+~u Loan cu?a 70 na(m tru+o+'c ra la`m gu+o+ng. Nha` nghe`o
kho^ng co' tie^`n a(n ho.c, to+'i tru+o+`ng bu+~a ddu+o+.c bu+~a kho^ng,
va^.y ma` khi thi cao dda(?ng tie^?u ho.c Hu+~u Loan va^~n ddo^~ dda^`u.
Kho^ng co' ddie^`u kie^.n ho.c tie^'p, Hu+~u Loan xin ra da.y o+?
tru+o+`ng tu+ thu.c va` vu+`a da.y vu+`a ho.c. Na(m 1941, Hu+~u Loan ra
Ha` No^.i thi tu' ta`i. Thi tu' ta`i tho+`i thuo^.c Pha'p ddo^'i vo+'i
ho.c sinh tu+. ho.c la` cu+.c ky` kho' kha(n. Nho'm cu?a Hu+~u Loan co'
to+'i 700 ngu+o+`i. Con so^' ddo^~ ky` thi a^'y ra^'t hie^'m hoi, dde^'n
no^~i dda~ ga^`n 60 na(m tro^i qua ro^`i nhu+~ng ngu+o+`i cu`ng tho+`i
co`n nho+' nhu+~ng tu' ta`i kho'a a^'y: Hu+~u Loan, Nguye^~n DDi`nh Thi,
Ho^` Tro.ng Gi`n (tu+` na(m 1945 la`m ddo^?ng ly' va(n pho`ng cho bo^.
tru+o+?ng Vu~ DDi`nh Tu.ng), Tri.nh Va(n Xua^n, DDo^~ Thie^.n... 

Theo Hu+~u Loan vie^.c ra Ha` No^.i thi tu' ta`i "la` dde^? chu+'ng minh
cho ngu+o+`i xu+' Thanh tha^'y ra(`ng con nha` nghe`o, kho^ng ho.c
chi'nh qui cu~ng co' the^? thi ddo^~ va^.y tho^i chu+' kho^ng he^` co'
y' ddi.nh ra la`m quan". DDo^~ tu' ta`i, Hu+~u Loan quay ve^` que^ da.y
ho.c. Na(m 1943, Hu+~u Loan tham gia xa^y du+.ng phong tra`o Vie^.t Minh
o+? Nga So+n, ro^`i ddu+o+.c ba^`u la`m chu? ti.ch u?y ban kho+?i
nghi~a. Chu+a ddu+o+.c bao la^u o^ng xin tu+` chu+'c bo+?i da.o a^'y,
o+? Nga So+n phong tra`o ca?i ca'ch ruo^.ng dda^'t, dda^'u to^' ddi.a
chu? tra`n lan ga^y la('m ca?nh ddau lo`ng, la`m thu+o+ng to^?n dde^'n
tra'i tim ma^~n ca?m cu?a o^ng. Hu+~u Loan quay ve^` que^ la`m ruo^.ng,
nhu+ng i't la^u sau la.i ddu+o+.c ddie^`u le^n ti?nh la`m u?y vie^n va(n
ho'a trong u?y ban la^m tho+`i ti?nh Thanh Ho'a, phu. tra'ch bo^'n ty:
gia'o du.c, tho^ng tin, thu+o+ng chi'nh va` co^ng chi'nh. Mo^.t la^`n
pha't hie^.n ra o^ng tru+o+?ng ban phu. tra'ch ha^.u ca^`n cu?a ti?nh
(o^ng na`y sau bi. pha.t tu` 20 na(m vi` to^.i tham o^) ddo^? dda^'t
va`o ga.o khi pha^n pho^'i cho ca'c co+ quan, Hu+~u Loan dda~ kho^ng
tra'nh kho?i gia^.n du+~. Tro+' tre^u thay, ngu+o+`i sau ddo' bi. phe^
bi`nh la.i chi'nh la` o^ng, va` the^' la` trong mo^.t cuo^.c ho.p, mo^.t
cu' dda^'m cu?a nha` tho+ dda~ bay va`o ma(.t o^ng tru+o+?ng ban ha^.u
ca^`n khie^'n o^ng u?y vie^n va(n ho'a phu. tra'ch bo^'n ty pha?i ra
kho?i u?y ban la^m tho+`i quay ve^` la`ng Va^n Hoa`n tie^'p tu.c so^'ng
ca?nh "con tra^u ddi tru+o+'c ca'i ca`y theo sau". Tuy nhie^n chi? va`i
na(m sau ddo', theo lo+`i mo+`i cu?a tu+o+'ng Nguye^~n So+n, Hu+~u Loan
gia nha^.p qua^n ddo^.i va` la`m chu? bu't ba'o Chie^'n Si~ cu?a su+
ddoa`n 304 o+? Hue^'. 
Na(m 1954 tie^'p qua?n thu? ddo^, Hu+~u Loan ve^` Ha` No^.i tham gia
tha`nh la^.p ba'o Va(n Nghe^. va` la`m vie^.c o+? ddo' ddu+o+.c chu+`ng
hai na(m thi` la.i bo? ve^` que^ va` sinh so^'ng cho to+'i nga`y nay. 

Tho+ Hu+~u Loan kho^ng nhie^`u, nhu+ng nhie^`u ba`i ddu+o+.c lu+u
truye^`n ro^.ng ra~i nhu+ DDe`o Ca? (1946), Ma`u ti'm hoa sim (1949),
Nhu+~ng la`ng ddi qua, Hoa lu'a, Qua'ch Xua^n Ky` (1947)... Ba`i tho+
ddu+o+.c mo.i ngu+o+`i bie^'t dde^'n nha^'t va^~n la` Ma`u ti'm hoa sim.
"Ba`i tho+ ddu+o+.c ru+'t ra tu+` ma'u thi.t cu?a to^i" - Hu+~u Loan
no'i. DDa^y la` ba`i tho+ Hu+~u Loan kho'c ngu+o+`i vo+. dda^`u tie^n
Le^ DDo^~ Thi. Ninh ma` o^ng ra^'t mu+.c ye^u thu+o+ng. Vi` me^'n mo^.
ta`i na(ng cu?a Hu+~u Loan ma` ba` DDa'i Thi. Ngo.c Cha^'t - vo+. o^ng
Le^ DDo^~ Ky`, to^?ng thanh tra no^ng la^m DDo^ng Du+o+ng - dda~ mo+`i
Hu+~u Loan ve^` da.y cho con ca'i mi`nh. Na(m ddo' Hu+~u Loan tro`n 24
tuo^?i, co`n Le^ DDo^~ Thi. Ninh mo+'i ta'm tuo^?i. Tuy nhie^n co^ be'
Ninh dda~ dde^? la.i trong lo`ng Hu+~u Loan mo^.t a^'n tu+o+.ng dda(.c
bie^.t. "Co`n nho? tuo^?i nhu+ng co^ a^'y dda~ to? ra co' co^'t ca'ch
rie^ng la('m. Kho^ng thi'ch ddeo vo`ng va`ng, vo`ng ba.c, kho^ng thi'ch
ma(.c qua^`n a'o sa(.c so+~. Va` nhu+ duye^n tie^`n ddi.nh, co^ a^'y to?
ra cha(m chu't cho rie^ng to^i" - Hu+~u Loan nho+' la.i. Sau ddo' Hu+~u
Loan ddi kha'ng chie^'n. Chi'n na(m sau, na(m 1948, Hu+~u Loan va` Le^
DDo^~ Thi. Ninh tha`nh ho^n. Lu'c a^'y Hu+~u Loan 33 tuo^?i, co`n Le^
DDo^~ Thi. Ninh 16 tuo^?i. Tuy nhie^n, ha.nh phu'c tha^.t nga('n ngu?i.
Ho+n ba tha'ng sau nga`y cu+o+'i, Le^ DDo^~ Thi. Ninh qua ddo+`i do khi
ra bo+` so^ng gia(.t, tru+o+.t cha^n nga~ va` bi. nu+o+'c cuo^'n tro^i. 

Ba`i tho+ ra ddo+`i la^.p tu+'c ddu+o+.c lan truye^`n ro^.ng ra~i va`
tro+? ne^n no^?i tie^'ng. Nhu+ng ba`i tho+ cu~ng ddem la.i kho^ng i't
ra('c ro^'i cho nha` tho+. "Na(m 1956 to^i ddu+o+.c mo+`i le^n thi. xa~
Thanh Ho'a dde^? du+. lo+'p chi?nh hua^'n cu?a ti?nh. Ba tha'ng ho.c
chi?nh hua^'n thi` hai tha'ng to^i pha?i ngo^`i nghe ve^` quan ddie^?m
tie^?u tu+ sa?n cu?a ba`i tho+" - Hu+~u Loan nho+' la.i. Nhu+ng ba^'t
cha^'p mo.i su+. phe^ pha'n, ca^'m ddoa'n, Ma`u ti'm hoa sim va^~n
ddu+o+.c he^'t lo+'p ngu+o+`i na`y to+'i lo+'p ngu+o+`i kha'c truye^`n
nhau. Nga`y nay ba`i tho+ va^~n co`n ddu+o+.c kho^ng i't ngu+o+`i ye^u
thi'ch. 
DDo^'i thoa.i cu`ng Hu+~u Loan, to^i kho^ng co`n nha^.n ra ra(`ng o^ng
dda~ o+? tuo^?i 82. Va^~n say su+a dda^`y nhie^.t huye^'t, va^~n tra(n
tro+? vo+'i nhu+~ng du+. ddi.nh lo+'n lao va` va^~n vie^'t ra^'t
nhie^`u. Chi? co' ddie^`u trong ha^`u he^'t nhu+~ng gi` o^ng vie^'t
ga^`n dda^y, kho^ng co`n tha^'y ddu+o+.c bu't lu+.c ta`i hoa cu?a
nhu+~ng DDe`o Ca?, Ma`u ti'm hoa sim... 

				   Hu+~u Loan
				Ma`u ti'm hoa sim 
			    Kho'c Le^ DDo^~ Thi. Ninh 

Na`ng co' ba ngu+o+`i anh ddi bo^. ddo^.i 
Nhu+~ng em na`ng co' em chu+a bie^'t no'i 
Khi to'c na`ng xanh xanh 
To^i ngu+o+`i ve^. quo^'c qua^n xa gia ddi`nh 
Ye^u na`ng nhu+ ti`nh ye^u em ga'i 
Nga`y ho+.p ho^n na`ng kho^ng ddo`i may a'o mo+'i 
To^i ma(.c ddo^` qua^n nha^n ddo^i gia`y ddinh be^'t bu`n dda^'t ha`nh
qua^n 
Na`ng cu+o+`i xinh xinh be^n anh cho^`ng ddo^.c dda'o 
To^i o+? ddo+n vi. ve^` cu+o+'i nhau xong la` ddi 
Tu+` chie^'n khu xa nho+' ve^` a'i nga.i 
La^'y cho^`ng ddo+`i chie^'n chinh ma^'y ngu+o+`i ddi tro+? la.i 
Nho+~ mi`nh kho^ng ve^` thi` thu+o+ng ngu+o+`i vo+. cho+` be' bo?ng
chie^`u que^ 
Nhu+ng kho^ng che^'t ngu+o+`i trai kho'i lu+?a 
Ma` che^'t ngu+o+`i ga'i nho? ha^.u phu+o+ng 
To^i ve^` 
kho^ng ga(.p na`ng 
Ma' to^i ngo^`i be^n mo^. con dda^`y bo'ng to^'i 
Chie^'c bi`nh hoa nga`y cu+o+'i tha`nh bi`nh hu+o+ng ta`n la.nh va^y
quanh 
To'c na`ng xanh xanh nga('n chu+a dda^`y bu'i
Em o+i gia^y phu't cuo^'i kho^ng ddu+o+.c nghe nhau no'i 
Kho^ng ddu+o+.c tro^ng nhau mo^.t la^`n 
Nga`y xu+a na`ng ye^u hoa sim ti'm a'o na`ng ma`u ti'm hoa sim 
Nga`y xu+a dde^m khuya bo'ng nho? na`ng va' cho cho^`ng ta^'m a'o nga`y
xu+a ! 
Mo^.t chie^`u ru+`ng mu+a ba ngu+o+`i anh tu+` chie^'n tru+o+`ng DDo^ng
Ba('c bie^'t tin em ga'i ma^'t tru+o+'c tin em la^'y cho^`ng 
Gio' so+'m thu ve^` ro+`n ro+.n nu+o+'c so^ng 
DDu+'a em nho? lo+'n le^n ngo+~ nga`ng nhi`n a?nh chi. 
Khi gio' so+'m thu ve^` co? va`ng cha^n mo^. chi' 
Chie^`u ha`nh qua^n qua nhu+~ng ddo^`i hoa sim nhu+~ng ddo^`i hoa sim 
Nhu+~ng ddo^`i hoa sim da`i trong chie^`u kho^ng he^'t 
Ma`u ti'm hoa sim ti'm chie^`u hoang bie^`n bie^.t 
Nhi`n a'o ra'ch vai to^i ha't trong ma`u hoa 
"A'o anh su+'t chi? ddu+o+`ng ta` vo+. anh ma^'t so+'m me. gia` chu+a
kha^u..."  

Le^ Tho. Bi`nh