[TTCN 13/7] THU+ PHNO^M PE^NH

[VIPS <proxy098@hotmail.com>]

THU+ PHNO^M PE^NH 
Tu+o+`ng thua^.t va` pha^n ti'ch tu+` Campuchia cu?a dda(.c pha'i vie^n
TTCN Tra^`n Chi' Hu`ng 
Campuchia: Lie^n minh FUNCINPEC - CPP kho^ng co' Ranariddh

* Ho+n 20 gio+` be^n bo+` vu+.c no^.i chie^'n
Sa'ng 5-7, to+` nha^.t ba'o tie^'ng Kho+me lo+'n nha^'t o+? Phno^m Pe^nh
Tia Sa'ng Campuchia cha.y mo^.t ti't lo+'n tre^n trang nha^'t: Phno^m
Pe^nh ddang o+? trong ti`nh tra.ng bu`ng no^? sau khi cho hay Campuchia
kho^ng co' nguye^n thu? quo^'c gia trong 24 gio+` qua vi` nhi. vi. thu?
tu+o+'ng, o^ng Hun Xen ddang ddi nghi?, trong khi o^ng Ranariddh dda~
a^m tha^`m ro+`i Phno^m Pe^nh sang Pha'p ma` theo tin la` dde^? tha(m
a'i nu+~ ddang theo ho.c ta.i Paris. 
Khuye^'n ca'o tre^n dda~ tro+? ne^n nghie^m tro.ng khi tru+a 5-7,
ngu+o+`i ta tha^'y Thu? tu+o+'ng thu+' hai Hun Xen trong qua^n phu.c da~
chie^'n ddo^.t nhie^n xua^'t hie^.n tre^n truye^`n hi`nh quo^'c gia,
to^' ca'o thu? tu+o+'ng thu+' nha^'t - hoa`ng tu+? Ranariddh - pha.m
nhu+~ng to^.i "kho^ng the^? dung thu+'" ddu+o+.c nhu+ "cha` dda.p le^n
lua^.t pha'p, pha?n bo^.i chi'nh tri. va` pha?n quo^'c", va` nay o^ng -
vo+'i tu+ ca'ch dda.i tu+o+'ng, ddo^`ng to^?ng tu+ le^.nh ca'c lu+.c
lu+o+.ng vu~ trang - ra le^.nh cho qua^n chi'nh phu? "tra^'n a'p ca'c
lu+.c lu+o+.ng Kho+me DDo?" ddu+o+.c ca'c co^.ng su+. cu+.c ddoan cu?a
Ranariddh le'n lu't ddu+a ve^` Phno^m Pe^nh nha(`m ga^y "ba.o loa.n va`
la^.t ddo^?" chi'nh phu? lie^n minh. 
Va`o khoa?ng 15 gio+` 30 phu't, trong khi tuye^n bo^' cu?a o^ng Hun Xen
ddu+o+.c pha't la.i va^~n co`n chu+a du+'t thi` tie^'ng i` a^`m cu?a
tro.ng pha'o dda~ no^? ra do^`n da^.p, ke'o da`i trong khoa?ng nu+?a
gio+` ta.i mo^.t vi. tri' ga^`n sa^n bay quo^'c te^' Pochentong, ca'ch
trung ta^m thu? ddo^ chu+`ng 10km ve^` phi'a ta^y, mo+? ma`n cho cuo^.c
cha.m su'ng ma` ai cu~ng tin cha('c phen na`y Campuchia la.i ro+i va`o
vu+.c tha(?m no^.i chie^'n. 
Khi tie^'ng su'ng vu+`a du+'t, ngu+o+`i vie^'t ba`i na`y dda~ ddi quan
sa't ca'c khu trung ta^m trong tha`nh pho^' va` nha^.n tha^'y co^ng
so+?, tru+o+`ng ho.c, cho+. bu'a dde^`u dda~ ddo'ng cu+?a, da^n ti`nh
da'o da'c, ai na^'y dde^`u vo^.i cha.y ve^` nha` khie^'n ddu+o+`ng pho^'
va('ng tanh, sa^n bay quo^'c te^' Pochentong bi. phong to?a, lie^n la.c
vie^~n tho^ng tu+` Campuchia ra ngoa`i bi. ca('t, ro^`i le^.nh gio+'i
nghie^m ddu+o+.c ban ha`nh khie^'n cho ca? thu? ddo^ bo^~ng tro+? ne^n
va('ng la(.ng ma(.c du` ga^`n nhu+ ai cu~ng thu+'c, trong khi tie^'ng
su'ng va^~n no^? ddi` ddu`ng o+? nhie^`u no+i trong tha`nh pho^'. 
Ra.ng sa'ng 6-7, tie^'ng su'ng tu+` phi'a ta^y tha`nh pho^' la.i tie^'p
tu.c ro^. le^n, ro^`i dde^'n khoa?ng 8 gio+` dda~ lan va`o mo^.t so^'
khu trung ta^m. Kho^ng khi' chie^'n tranh le^n dde^'n ddi?nh ddie^?m
khie^'n Phno^m Pe^nh tro+? ne^n na'o loa.n khi hai ca^y xa(ng o+? phi'a
ta^y tha`nh pho^' bo^'c cha'y, ca'c co^.t kho'i bao tru`m le^n ca? thu?
ddo^. Lu'c na`y, tre^n ca'c nga? ddu+o+`ng ddi ve^` phi'a ddo^ng tha`nh
pho^', nha^'t la` tre^n hai dda.i lo^. Monivong va` Norodom tra`n nga^.p
ngu+o+`i cha.y loa.n va` quang ca?nh na`y die^~n ra ga^`n tro.n ca?
nga`y ho^m ddo'. Trong khi ddo', nhu+~ng do`ng chu+~ ba(`ng tie^'ng
Pha'p va` Anh, khuye^'n ca'o co^ng da^n ca'c nu+o+'c co^.ng ddo^`ng
cha^u A^u kho^ng ddu+o+.c ra kho?i nha` va` thu+.c hie^.n bie^.n pha'p
giu+~ gi`n an toa`n ti'nh ma.ng, ddu+o+.c pha't lie^n tu.c tre^n DDa`i
truye^`n hi`nh ke^nh 5 cu?a Pha'p tie^'p so'ng ta.i Phno^m Pe^nh. 
DDe^'n chie^`u to^'i nga`y 6-7, khi mo.i ngu+o+`i ga^`n nhu+ ddang
nghe.t tho+? vi` lo so+. ti`nh hi`nh co' the^? tro+? ne^n to^`i te^.
ho+n va`o dde^m thu+' hai cu?a cuo^.c cha.m su'ng, thi` o^ng Hun Xen
la.i xua^'t hie^.n tre^n truye^`n hi`nh, va^~n trong qua^n phu.c nhu+ng
ma`u sa'ng, tho^ng ba'o qua^n chi'nh phu? dda~ kie^?m soa't ti`nh hi`nh,
Norodom Ranariddh kho^ng co`n la` thu? tu+o+'ng thu+' nha^'t nu+~a va`
DDa?ng FUNCINPEC se~ nhanh cho'ng ddu+a ngu+o+`i ra thay the^' Ranariddh
dde^? tie^'n tri`nh cu?a Chi'nh phu?, Quo^'c ho^.i se~ va^~n tie^'p
tu.c. 
Tuye^n bo^' cu?a o^ng Hun Xen dda~ ddu+o+.c kha(?ng ddi.nh ba(`ng mo^.t
pho'ng su+. cu?a DDa`i truye^`n hi`nh quo^'c gia Campuchia (TVK) cho
tha^'y ca'c binh si~ cu?a phe cu+.c ddoan co^' thu? ta.i tu+ dinh cu?a
Ranariddh ddang mang co+` tra('ng ra ha`ng, qua^n chi'nh phu? ddang thu
do.n vu~ khi' cu?a nhu+~ng ke? ba.i tra^.n, co' ca? xe ta(ng va` su'ng
lo+'n vo+'i su+. chu+'ng kie^'n tru+.c tie^'p cu?a dda.i su+' My~
Kenneth Quinn. Co' the^? no'i ba^'t ky` ai, du` la` ngu+o+`i Campuchia
hay nu+o+'c ngoa`i, cu~ng dde^`u nhe. nho~m nhu+ tru't ddu+o+.c ga'nh
na(.ng khi tre^n ma`n a?nh nho?, pho'ng vie^n TVK nhi`n ddo^`ng ho^`
ro^`i quay ve^` phi'a kha'n gia? tho^ng ba'o: "Lu'c na`y la` 18 gio+` 30
phu't, qua^n chi'nh phu? dda~ kie^?m soa't ddu+o+.c 100% ti`nh hi`nh".
Nhu+ va^.y, cuo^.c ddo. su'ng trong vo`ng ho+n 20 gio+` dda~ ke^'t
thu'c. 
Theo o^ng Hun Xen, cuo^.c tra^'n a'p pha?i ke'o da`i la` do qua^n chi'nh
phu? chi? muo^'n bu+'c ha`ng ma` kho^ng muo^'n dda^.p tan ca'c o^? dde^`
kha'ng, nha^'t la` ta.i "khu 12 nha`" vo^'n la` tu+ dinh cu?a nhu+~ng
ke? dda^`u so? nhu+ pho' to^?ng tham mu+u tru+o+?ng thu+' nha^'t, dda.i
tu+o+'ng Nhiek Bun Chhay; pho' quo^'c vu. khanh Bo^. Quo^'c pho`ng,
trung tu+o+'ng Krot Chuon; pho' cu.c tru+o+?ng ti`nh ba'o, thie^'u
tu+o+'ng Chau Sombat, dda~ ngoan co^' du`ng su'ng lo+'n ba('n va`o khu
da^n cu+ o+? xung quanh trong khi qua^n chi'nh phu? kho^ng muo^'n ga^y
thie^.t ha.i cho da^n. Nhu+~ng pho'ng su+. tie^'p theo cu?a TVK chu+'ng
thu+.c lo+`i o^ng Hun Xen : ngu+o+`i ta nhi`n tha^'y su+. thie^.t ha.i
kho^ng lo+'n va` cha('c so^' ngu+o+`i che^'t va` bi. thu+o+ng kho^ng
nhie^`u. 

* Ca(ng tha(?ng chi'nh tri. va` gia?i pha'p qua^n su+.
Sau ba^`u cu+? tha'ng 5-1993 do Lie^n Hie^.p Quo^'c ba?o tro+., trong
Quo^'c ho^.i 120 ghe^' cu?a Campuchia, FUNCINPEC chie^'m 58 ghe^', CPP
51 ghe^'. Vo+'i mo^.t tha('ng lo+.i chi? si't sao tru+o+'c CPP va^~n
co`n kie^?m soa't ho+n 80% la~nh tho^? va` ga^`n 90% da^n so^', na('m
trong tay lu+.c lu+o+.ng qua^n ddo^.i va` ca?nh sa't lo+'n nha^'t, co'
bo^. ma'y ha`nh chi'nh hoa`n chi?nh nha^'t so vo+'i ca'c dda?ng pha'i
kha'c, ne^n FUNCINPEC buo^.c pha?i ky' tho?a thua^.n vo+'i CPP dde^?
tha`nh la^.p chi'nh phu? lie^n minh. 
Tuy nhie^n, con ddu+o+`ng da^~n dde^'n ho`a bi`nh ho`a ho+.p da^n to^.c
o+? Campuchia va^~n cu+' ga^.p ghe^`nh do su+. mong manh cu?a mo^.t
lie^n minh vo^'n la` nhu+~ng cu+.u thu` cu?a nhau tre^n chie^'n
tru+o+`ng. DDa.i dda so^' ca'c chi'nh kha'ch cu?a mo^~i dda?ng dde^`u
nha^.n thu+'c trong bo^'i ca?nh chi'nh tri. Campuchia hie^.n nay, muo^'n
dda^'t nu+o+'c tie^'n le^n thi` lie^n minh la` mo^.t ta^'t ye^'u, tha^.m
chi' co' the^? co`n "ke'o da`i 15-20 na(m nu+~a", theo lo+`i o^ng Hun
Xen. Nhu+ng va^~n kho^ng i't nha` la~nh dda.o va^~n mu+u toan ti`m u+u
the^' tuye^.t ddo^'i cho mi`nh ba(`ng mo.i gia'. Do bi. chi'nh nhu+~ng
ngu+o+`i trong dda?ng chi? tri'ch la` "ye^'u ke'm" ta.i dda.i ho^.i
FUNCINPEC tha'ng 3-1996, dde^? chu+'ng to? the^' ma.nh cu?a mi`nh, o^ng
Ranariddh ddo^.t nhie^n dde do.a se~ ru't kho?i chi'nh phu?. Tha'ng
2-1996, o^ng tha`nh la^.p "Ma(.t tra^.n tho^'ng nha^'t da^n to^.c" (NUF)
vo+'i su+. tham gia cu?a ca? DDa?ng "Da^n to^.c Kho+me" (KNP) - mo^.t
dda?ng ddo^'i la^.p do cu+.u bo^. tru+o+?ng ta`i chi'nh Sam Remsy la`m
chu? ti.ch. Tha'ng 1-1996, ta.i mo^.t cuo^.c ho.p ca'c quan chu+'c cao
ca^'p FUNCINPEC o+? tha`nh pho^' Kongpong Som, o^ng Ranariddh dda~ co^ng
khai le^.nh cho ca'c pha^`n tu+? cu+.c ddoan pha?i ba(`ng mo.i ca'ch
ta.o ddu+o+.c u+u the^' qua^n su+. vo+'i CPP. Khi ddu+o+.c o^ng Hun Xen
ho?i ve^` ddie^`u na`y, Ranariddh dda~ tha?n nhie^n tra? lo+`i: "My~ va`
Lie^n Xo^ (cu~) kho^ng the^? dda'nh nhau ddu+o+.c vi` co' the^' ca^n
ba(`ng ve^` qua^n su+.". 
Ranariddh con quye^'t ddi.nh ba('t tay vo+'i Kho+me DDo? cu+'ng ra('n
o+? Anlong Veng, trong khi lua^.t dda(.t Kho+me DDo? ra ngoa`i vo`ng
pha'p lua^.t ddu+o+.c Quo^'c ho^.i tho^ng qua tha'ng 7-1994 va^~n co`n
hie^.u lu+.c. Ta^'t nhie^n, Thu? tu+o+'ng thu+' hai Hun Xen va` DDa?ng
CPP cu?a o^ng kie^n quye^'t cho^'ng la.i ddie^`u na`y, vi` no' co' the^?
mo+? ddu+o+`ng cho che^' ddo^. die^.t chu?ng quay tro+? la.i ga^y ne^n
tha?m ho.a mo+'i ddo^'i vo+'i nha^n da^n Campuchia. Theo tuye^n bo^'
nga`y 5-7 cu?a o^ng Hun Xen, o^ng Ranariddh kho^ng chi? co^ng khai
tuye^n bo^' hoan nghe^nh DDa?ng DDoa`n ke^'t da^n to^.c Kho+me cu?a
Khieu Samphan gia nha^.p NUF, ma` co`n ra'o rie^'t cho ca'c co^.ng su+.
tha^n ti'n ddem ha`ng nga`n qua^n Kho+me DDo?, ke^? ca? Kho+me DDo? o+?
Anlong Veng, ve^` Phno^m Pe^nh dde^? chua^?n bi. cho nhu+~ng ke^' hoa.ch
"khu?ng bo^', ba.o loa.n va` la^.t ddo^?". Va^~n theo o^ng Hun Xen,
trong so^' Kho+me DDo? ddu+o+.c ca'c pha^`n tu+? cu+.c ddoan le'n lu't
ddu+a ve^` Phno^m Pe^nh co' ca? te^n tu+o+'ng khe't tie^'ng Nuon Pet -
ke? dda~ gie^'t che^'t ba con tin phu+o+ng Ta^y mang quo^'c ti.ch Pha'p,
Anh va` u'c va`o na(m 1995. 
Nhu+~ng di. bie^.t ve^` nhie^`u va^'n dde^` vo^'n dda~ la`m cho hai thu?
tu+o+'ng xa nhau gio^'ng nhu+ nhu+~ng ca(.p vo+. cho^`ng "ddo^`ng sa`ng
nhu+ng di. mo^.ng". Nhu+ng vo+'i nhu+~ng ha`nh ddo^.ng tie^'p tay cho
Kho+me DDo? tro+? ve^` Phno^m Pe^nh cu~ng nhu+ nha^.p kha^?u tra'i phe'p
ga^`n ba ta^'n vu~ khi', trong ddo' co' nhie^`u vu~ khi' ha.ng na(.ng
mo+'i nha^'t, ma` theo o^ng Hun Xen kho^ng pha?i la` la^`n dda^`u tie^n,
dda~ khie^'n o^ng Hun Xen pha?i ra tay ba(`ng gia?i pha'p qua^n su+..

* Ve^` lie^n minh CPP va` FUNCINPEC trong tu+o+ng lai
Trong tuye^n bo^' nga`y 5-7, o^ng Hun Xen nha^'n ma.nh: "DDa^y kho^ng
pha?i la` xung ddo^.t giu+~a dda?ng pha'i chi'nh tri. na`y vo+'i dda?ng
pha'i chi'nh tri. kha'c, va` la.i ca`ng kho^ng pha?i la` cuo^.c no^.i
chie^'n. Nhu+ng no' la` ha`nh ddo^.ng ca^`n thie^'t kho^ng the^? tra'nh
kho?i nha(`m tra^'n a'p ca'c to^.i pha.m co' ti'nh cha^'t chi'nh tri.,
qua^n su+. va` an ninh quo^'c gia". 
Trong khi ba'c bo? dde^` nghi. cu?a quo^'c vu+o+ng Norodom Sihanouk
dde^? Hun Xen - Ranariddh ga(.p nhau nha(`m ho`a gia?i, o^ng Hun Xen cho
hay dda~ lie^n la.c ddu+o+.c vo+'i ca'c la~nh dda.o cao ca^'p cu?a
FUNCINPEC nhu+ ti?nh tru+o+?ng Siem Reap Toan Chay - ngu+o+`i ddu+'ng
dda^`u mo^.t pha'i ta^?y chay Ranariddh hie^.n ddang tha(m My~; bo^.
tru+o+?ng quo^'c pho`ng, dda.i tu+o+'ng Tea Chamrat hie^.n ddang tri.
be^.nh o+? Bangkok, va` nhu+~ng ngu+o+`i na`y dda~ cho hay ho. se~ nhanh
cho'ng tro+? ve^` Phno^m Pe^nh dde^? cu`ng ca'c la~nh dda.o FUNCINPEC
kha'c ho+.p ta'c vo+'i CPP. Nhu+~ng su+. kie^.n quan tro.ng mo+'i nha^'t
la` quye^`n Chu? ti.ch Quo^'c ho^.i, To^?ng thu+ ky' FUNCINPEC Loy Chhim
Sieng dda~ la^`n lu+o+.t ga(.p quye^`n Quo^'c tru+o+?ng, Chu? ti.ch CPP
Chea Sim va` o^ng Hun Xen. Sau ddo', o^ng Loy Chhim Sieng dda~ le^n
truye^`n hi`nh ke^u go.i ca'c nghi. si~ nhanh cho'ng co' ma(.t ta.i
Phno^m Pe^nh dde^? nho'm ho.p Quo^'c ho^.i. Quye^'t ddi.nh na`y kho^ng
chi? thua^.n lo+.i cho o^ng Hun Xen va` CPP, ma` se~ giu'p FUNCINPEC
tra'nh ddu+o+.c te^ lie^.t hay tan vo+~. O^ng Hun Xen cu`ng vo+'i su+.
dda'p u+'ng ti'ch cu+.c cu?a pha^`n lo+'n ca'c nha` la~nh dda.o
FUNCINPEC cu~ng dda~ gia?i to?a cho Quo^'c ho^.i thoa't kho?i be^' ta('c
do vie^.c Ranariddh ra ddie^`u kie^.n Quo^'c ho^.i chi? nho'm ho.p khi
tru.c xua^'t ddu+o+.c ca'c nghi. si~ FUNCINPEC u?ng ho^. nho'm Toan
Chay. 
Chi'nh phu? Campuchia ho.p va`o nga`y 10-7 vo+'i mo^.t chu+o+ng tri`nh
nghi. su+. co' the^? no'i la` to^'i quan tro.ng, trong ddo' co' vie^.c
FUNCINPEC se~ ddu+a ra nha^n va^.t cu?a mi`nh dde^? thay the^' Ranariddh
trong chu+'c thu? tu+o+'ng thu+' nha^'t. O^ng Hun Xen trong khi kha(?ng
ddi.nh mi`nh va^~n la` thu? tu+o+'ng thu+' hai dda~ dde^` nghi. chi'nh
phu? co' na(m pho' thu? tu+o+'ng thay vi` chi? co' hai nhu+ hie^.n nay.
Theo dde^` nghi. cu?a o^ng Hun Xen, se~ co' hai pho' thu? tu+o+'ng
thuo^.c FUNCINPEC, hai thuo^.c CPP va` mo^.t thuo^.c ve^` DDa?ng BLDP
la` o^ng Ieng Mouli. 
Ro~ ra`ng kha? na(ng chi'nh phu? lie^n minh FUNCINPEC - CPP kho^ng co'
Ranariddh la` thu? tu+o+'ng thu+' nha^'t va^~n tie^'p tu.c hoa.t ddo^.ng
cho dde^'n ky` ba^`u cu+? 1998 la` mo^.t thu+.c te^'. Cho du` o^ng
Ranariddh ddang va^.n ddo^.ng ngoa.i giao ra'o rie^'t o+? be^n ngoa`i
dde^? gia`nh la.i vi. the^' dda~ ma^'t.  O^ng ta to^' ca'o Hun Xen la`m
dda?o chi'nh qua^n su+., nhu+ng nhie^`u ngu+o+`i Campuchia o+? Phno^m
Pe^nh ddu+o+.c ho?i dda~ cho ra(`ng ha`nh ddo^.ng qua^n su+. cu?a o^ng
Hun Xen la` "ho+.p hie^'n va` ki.p tho+`i", bo+?i vi` theo ho., Kho+me
DDo? la` "ma qui?". Nhie^`u ngu+o+`i dda~ ba^'t bi`nh tru+o+'c lo+`i
ke^u go.i kha'ng chie^'n cu?a o^ng Ranariddh. Ho. no'i: "Ha~y dde^? cho
o^ng ta le^n ru+`ng la`m tho^? phi? vo+'i Kho+me DDo?, no^.i chie^'n
ho+n 20 na(m dda~ qua' su+'c chi.u ddu+.ng cu?a chu'ng to^i". 
Pha?n u+'ng cu?a co^.ng ddo^`ng quo^'c te^' no'i chung la` tha^.n
tro.ng, va` chu+a co' nu+o+'c na`o le^n tie^'ng chi'nh thu+'c phu. ho.a
vo+'i o^ng Ranariddh va` Sam Remsy la` o^ng Hun Xen tie^'n ha`nh "dda?o
chi'nh qua^n su+.". Trong ca'c tuye^n bo^' sau su+. kie^.n vu+`a qua
cu~ng nhu+ trong cuo^.c ga(.p dda.i su+' ca'c nu+o+'c ASEAN chie^`u 9-7,
o^ng Hun Xen dda~ ke^u go.i co^.ng ddo^`ng quo^'c te^' ne^n co' su+.
hie^?u bie^'t ve^` "ti`nh hi`nh thu+.c te^'" o+? Campuchia dde^? co'
su+. "tho^ng ca?m". Tuy nhie^n, o^ng dda~ nha^'n ma.nh ra(`ng co^ng
vie^.c no^.i bo^. cu?a Campuchia pha?i dde^? "ngu+o+`i Campuchia tu+.
gia?i quye^'t, va` se~ kho^ng cha^'p nha^.n ba^'t ky` su+. can thie^.p
na`o tu+` be^n ngoa`i". 
Ti`nh hi`nh ddang tro+? la.i bi`nh thu+o+`ng, tuy mo.i vie^.c chu+a
pha?i dda~ hoa`n ha?o, nhu+ng hi vo.ng Campuchia se~ co' tu+o+ng lai
tu+o+i dde.p nhu+ nhu+~ng bo^ng hoa ma` ngu+o+`i vie^'t ba`i na`y
ddu+o+.c tha^'y tru+o+'c co^?ng Cho+. Mo+'i o+? trung ta^m Phno^m Pe^nh
sa'ng 9-7, khi cho+. na`y ddu+o+.c mo+? cu+?a tro+? la.i. 

Tra^`n Chi' Hu`ng (Phno^m Pe^nh)