[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
Lo+`i ke^'t ve^`ke? ddo^'t dde^`n
Lo+`i ke^'t ve^` mo^.t "hie^.n tu+o+.ng" phe^ bi`nh
Nguye^~n Hu+~u So+n
( Vie^.n Va(n ho.c )
LBT: Va(n nghe^. la` tha`nh qua? chung, kho^ng rie^ng gi` va(n nghe^. si~
ddo'ng go'p ma` cu?a ba.n ddo.c ba.n vie^'t ga^`n xa. Ta.p chi' Va(n nghe^.
Thanh Hoa' ca^`n co' tha'i ddo^. cu?a mi`nh vo+'i du+ lua^.n va` quan nie^.m
dda'nh gia', sa'ng ta.o. Bo+?i suy nghi~: Kho^ng the^? co' va(n nghe^. Trung
u+o+ng ne^'u kho^ng co' va(n nghe^. ddi.a phu+o+ng... ne^'u Va(n nghe^.
Thanh Hoa' so^' na`y xin go+'i thie^.u ba`i vie^'t cu?a Nguye^~n Hu+~u So+n
(Vie^.n Va(n ho.c)... Ta.p chi' mong ra(`ng se~ nha^.n ddu+o+.c nhie^`u ba`i
vo+? la`m sa'ng to? nhu+~ng quan nie^.m ve^` sa'ng ta.o va(n ho.c - nghe^.
thua^.t dde^? Va(n nghe^. Thanh Hoa' nga`y ca`ng tie^'n bo^., dda(.ng la`
tro`n tra'ch nhie^.m la`m ngu+o+`i chie^'n si~ tre^n ma(.t tra^.n va(n hoa'
tu+ tu+o+?ng.
I- Trong ba`i ddie^?m sa'ch DDo.c "phe^ bi`nh pha?n phe^ bi`nh" ta^.p tie^?u
lua^.n phe^ bi`nh va(n ho.c cu?a TMH - to^i dda~ vie^'t: "He^. qua? cu?a
thao ta'c no'i ngu+o+.c "Chu'ng to^i ca^`n pha?i no'i ngu+o+.c la.i..."
(tr.129) ta^'t ye^'u se~ da^~n o^ng TMH to+'i nhu+~ng phie^'m lua^.n tuy`
tie^.n va` tu+. ma^u thua^~n vo+'i chi'nh mi`nh, ma^u thua^~n vo+'i cha^n
ly' ma` o^ng vo+` tu+.a va`o la` ban tho+` ti'nh da^n to^.c, ne^`n va(n ho.c
da^n to^.c" (Va(n nghe^. Tha`nh pho^' Ho^` Chi' Minh., so^' 280, ra nga`y
12/3/1997; tr.28).No'i rie^ng ve^` kie^?u phe^ bi`nh vo+'i "Nhu+~ng phie^'m
lua^.n tuy` tie^.n va` tu+. ma^u thua^~n vo+'i chi'nh mi`nh" cu?a o^ng TMH,
to^i dda~ co' di.p ly' gia?i va` chu+'ng minh qua ca'c ba`i vie^'t nhu+
"Ve^` ca'ch dda'nh gia' mo^.t co^ng tri`nh ly' lua^.n va(n ho.c" va` vie^.c
vie^'t sa'ch gia'o khoa (Ngu+o+`i Ha` No^.i, so^' 32, ra nga`y 17/8/1996),
"DDe^? hie^?u ba`i gia?ng Truye^.n Kie^`u trong sa'ch gia'o khoa"... (Va(n
nghe^. tha`nh pho^' Ho^` Chi' Minh, so^' 286 ra nga`y 27/11/1996), Lo+`i
ke^'t "DDe^? hie^?u ba`i gia?ng Truye^.n Kie^`u trong sa'ch gia'o khoa"...
(Va(n nghe^. tha`nh pho^' Ho^` Chi' Minh, so^' 274, ra nga`y 8/1/1997),
dda(.c bie^.t nha^'n ma.nh o+? ba`i No'i the^m ve^` "Phe^ bi`nh pha?n phe^
bi`nh" (va(n nghe^. tha`nh pho^' Ho^` Chi' Minh, so^' 286, ra nga`y
17/4/1997). Co' the^? no'i thao ta'c no'i tre^n dda~ tro+? tha`nh kie^?u tu+
duy phe^ bi`nh chu? dda.o, pho^? bie^'n trong ca'c ba`i vie^'t cu?a o^ng
Ha?o. DDe^? tha^'y ro~ ho+n dda(.c ddie^?m na`y, to^i tie^'p tu.c chi? ra
"nhu+~ng phie^'m lua^.n tuy` tie^.n va` tu+. ma^u thua^~n vo+'i chi'nh
mi`nh" cu?a lo^'i phe^ bi`nh "Chu'ng to^i ca^`n pha?i no'i ngu+o+.c
la.i...", va` cu~ng chi? gio+'i ha.n o+? ca'ch hie^?u "mo^.t kie^?u tho+
mo+'i la." cu?a Tho+ mo+'i - ddie^`u ma` o^ng Ha?o dda~ co' di.p nghie^`n
nga^~m ky~, dda~ tu+`ng bie^.n lua^.n va` ddu+o+.c trao ddi ddo^?i la.i
nhie^`u la^`n.
Trong khu'c nha.c da.o dda^`u va`o cuo^'i na(m 1992, dde^? cu?ng co^' cho
ca'ch dda'nh gia' thie^n ve^` phu? nha^.n ne^`n tho+ Ca'ch ma.ng suo^'t
"mo^.t tho+`i...", "Co' mo^.t tho+`i...", "tu+` ne^`n tho+ hu+o+'ng
ngoa.i...", "ne^`n - tho+ - lo^. - thie^n - ham - vui cu?a chu'ng ta ...",
"Nhu+ng o+? nu+o+'c ta ma^'y chu.c na(m vu+`a qua, ngu+o+`i ta dda~ ddo^`ng
hoa' tho+ vo+'i ca'c kha^?u hie^.u tuye^n truye^`n. Ngu+o+`i ta dda~ cha^'t
le^n ca'i lu+ng vo^'n kho^ng la^'y gi` la`m ma.nh me~ cu?a thi ca dde^'n
ta'm mu+o+i pha^`n tra(m nhie^.m vu. cu?a mo^.t ne^`n va(n hoa' phu.c vu.
chi'nh tri." (Nghi~ ve^` tho+ va` tho+ ho^m nay -NHS nha^'n ma.nh)... thi`
o^ng Ha?o ddi dde^'n phu? nha^.n mo.i su+. va^.n ddo^.ng, ddo^?i mo+'i,
pha't trie^?n cu?a hi`nh thu+'c tho+ ca: "Tu+` kinh Ve^. DDa` cu?a a^'n
DDo^. co^? dda.i dde^'n thi thie^n trong Kinh Tha'nh, tu+` Ho^me dde^'n
Khua^'t Nguye^n, tu+` Rimbo^, Veclen dde^'n Apo^line hay Tago... ha^`u nhu+
mo.i hi`nh thu+'c die^~n dda.t cu?a tho+ cho dde^'n nay kho^ng the^? co' gi`
xua^'t hie^.n ddu+o+.c go.i la` mo+'i nu+a~. Du` la` thu+' tho+ bi`nh
phu+o+ng, tho+ la^.p phu+o+ng, tho+ khai ca(n, tho+ phi phi, tho+ la^.p
the^?, tho+ dda dda, tho+ vo^ chie^u, tho+ thoa't xa'c... dde^`u chi? la`
su+. la(.p la.i nhu+~ng hi`nh thu+'c cu~"... Nhu+ng cu~ng ngay tu+` na(m
1992, o^ng Ha?o la.i kha(?ng ddi.nh vai tro` su+. xua^'t hie^.n cu?a mo^.t
hi`nh thu+'c mo+'i: "Co^ng nha^.n ca'c nha` tho+ mo+'i dda~ ta.o ra ca'i
gio.ng ddie^.u va` ba?n sa('c ta^m ho^`n cu?a tho+`i dda.i mi`nh, go'p
pha^`n ddu+a tho+ Vie^.t Nam tu+` ao tu` nu+o+'c ddo.ng cu?a khuo^n sa'o cu~
ra vo`m tro+`i pho'ng khoa'ng tu+. do. Tho+`i dda.i mo+'i ta^'t nhie^n ca^`n
gio.ng ddie^.u mo+'i, ba?n sa('c mo+'i, ho^`n vi'a, no^.i dung va` hi`nh
thu+'c mo+'i" (Va`i y' nghi~ ve^` phe^ bi`nh tho+ hie^.n nay). The^' ro^`i
qua na(m 1994, tu+` thai ddo^. phu? nha^.n, TMH be`n "chuye^?n ca'i ru.p"
180 ddo^. sang vie^.c tu.ng ca ne^`n va(n ho.c Ca'ch ma.ng. Va` theo ddo',
o^ng cu~ng la^.p tu+'c "va.n tue^'" vai tro` cu?a hi`nh thu+'c: "Khi tho+`i
dda.i thay ddo^?i, ngo^n tu+` cu~ng ca^`n thay ddo^?i theo. Hi`nh thu+'c cu~
tu+o+?ng nhu+ qua' cha^.t cho^.i vo+'i no^.i dung mo+'i" (Co' mo^.t tho+`i
dda.i mo+'i trong thi ca).
Va^'n dde^` dda(.t ra o+? dda^y kho^ng pha?i la` vie^.c o^ng Ha?o ca tu.ng
ca'c nha` tho+ cho^'ng Pha'p va` cho^'ng My~ ba(`ng "nhu+~ng lo+`i ca chu+a
ddu?" (ddie^`u gio+'i va(n nghe^. chu'ng ta dda~ kha(?ng ddi.nh qua ha`ng
chu.c na(m nay ro^`i) ma` pha^`n chi'nh ye^'u ca^`n xem xe't la` tha'i ddo^.
quay tro+?, bie^'n ca'ch hie^?u ve^` hi`nh thu+'c ga('n vo+'i "mo^.t kie^?u
tho+ mo+'i la." khi ddi.nh gia' ve^` Tho+ mo+'i (hay ro^.ng ho+n la` su+.
dda'nh gia' vai tro` cu?a hi`nh thu+'c trong ne^`n tho+ da^n to^.c, nha^n
loa.i co^? - kim) dda~ tro+? tha`nh su+. ca?m lua^.n tuy` tie^.n - mo^.t
thu+' bu`a phe'p gia^'y do' va(`n ve^.n ddo? xanh dde^? o^ng co' the^? da'n
bu+`a va`o ba^'t cu+' ddo^'i tu+o+.ng na`o va` ma(.c su+'c no'i xuo^i no'i
ngu+o+.c...Chung qui, dde^? bie^?u du+o+ng su+. lie^n ngo^i cu?a do`ng tho+
hu+o+'ng no^.i "tho+ chu'ng ta ho^m nay dda~ tru+o+?ng tha`nh vi` no' dda~
ti`m ra con ddu+o+`ng hu+o+'ng no^.i vo^'n di~ cu?a mi`nh" - ma` co^'t lo~i
ha.t nha^n ca'i Mo+'i, su+. Sa'ng Ta.o cu?a do`ng tho+ vu+`a ddu+o+.c o^ng
Ha?o pha't hie^.n co`n xu+a ho+n ca? tra'i dda^'t: "Xin thu+a, ddo' la` su+.
rung ddo^.ng cu?a tra'i tim con ngu+o+`i (!) - thi` TMH ddem ddo^'i la^.p,
trie^.t tie^u vai tro` va` su+. va^.n ddo^.ng cu?a hi`nh thu+'c tho+ trong
mo^.t ca^u to^'i nghi~a: "Tu+` kinh Ve^. DDa` cu?a a^'n DDo^. co^? dda.i...
ha^`u nhu+ mo.i hi`nh thu+'c die^~n dda.t cu?a tho+ cho dde^'n nay kho^ng
co' gi` xua^'t hie^.n ddu+o+.c go.i la` mo+'i nu+~a"; co`n khi muo^'n to^n
vinh Tho+ mo+'i thi` o^ng sa(~n sa`ng ddo^'i la^.p va` phu? nha^.n la^'y
ddu+o+.c tho+ truye^`n tho^'ng da^n to^.c bo+?i Tho+ mo+'i dda~ "go'p pha`n
ddu+a tho+ Vie^.t Nam tu+` ao tu` nu+o+'c ddo.ng cu?a khuo^n sa'o cu~ ra
vo`m tro+`i pho'ng khoa'ng tu+. do" (NHS nha^'n ma.nh). Khi co^' y' va(.n
ve.o la.i y' kie^'n cu?a Huy`nh Nhu+ Phu+o+ng "Chu'ng to^i ca^`n pha?i no'i
ngu+o+.c la.i..." thi` o^ng Ha?o dda~ mie^n vie^~n trong nhu+~ng sai la^`m,
ngo^. nha^.n ma` ho+n mo^.t la^`n to^i dda~ co' di.p chi? ro~. Mo^.t khi
kha'c, dde^? tie^.n cho vie^.c tu.ng ca ne^`n Tho+ mo+'i "mo+'i" (chu+~
du`ng cu?a Huy Ca^.n), TMH vu+`a "ra^'t tu+. ha`o va` nghie^ng mi`nh"
tru+o+'c tha`nh tu+.u cu?a Tho+ mo+'i thi` lie^`n ddo' o^ng la.i ddem ddo^'i
la^.p va` ru~ bo? chi'nh ne^`n Tho+ mo+'i kia qua' mu+'c nhu+ dda~ tu+`ng
coi tho+ truye^`n tho^'ng la` "ao tu` nu+o+'c ddo.ng", ba(`ng nhu+~ng lo+`i
co' ca'nh, ddie^.u nghe^. va` tha^.t gia`u "cha^'t tho+":"Tho+ mo+'i vo^'n
chi? ho+.p vo+'i tie^'ng co^n tru`ng va` gio' kho'c, cu?a tie^'ng tho+? da`i
thu+o+`n thu+o+.t vi` ma^'t ngu+o+`i ye^u", "ho. dda~ ta`n canh trong cuo^.c
than ma^y kho'c gio', trong cuo^.c dda'nh dda'o ta^m ho^`n mi`nh le^n no^~
ne? hu+ vo^" (Co' mo^.t tho+`i dda.i mo+'i trong thi ca). Cu~ng vo+'i lo^'i
phe^ bi`nh tu+o+ng tu+., vu+`a ha? he^ ma.t sa't ne^`n tho+ Ca'ch ma.ng thi`
TMH la.i cu+.c ta? vo^~ ve^` ne^`n tho+ ddu+o+ng dda.i cu~ng ru+.c ro+~
la('m la('m: "Cu+' ti'nh tu+` na(m 1975 dde^'n nay, ha~y ddo.c, ha~y tuye^?n
cho.n la.i nhu+~ng nha` tho+ co' ta`i, co' tha`nh tu+.u, ga^y ddu+o+.c a^'n
tu+o+.ng ngu+o+`i nhie^`u ke? i't vo+'i ba.n ddo.c, to^i tin chu'ng ta se~
co' mo^.t tuye^?n ta^.p tho+ ma` ve^` cha^'t lu+o+.ng kho^ng thua ke'm gi`
ca'c nha` tho+ mo+'i' tru+o+'c 1945" (Va`i y' nghi~ ve^` phe^ bi`nh tho+
hie^.n nay). Ro^`i khi kha'c, no'i the^' na`y la` ddie^`u cu+.c cha(?ng
dda~: O^ng Ha?o tu+. dda? ngay va`o mi`nh (hoa(.c gia? pha?i hie^?u o^ng
va^ng theo lo+`i Chu'a da.y, sau khi ta't va`o ma' be^n na`y thi` o^ng la.i
tu+. ta't va`o ma' be^n kia cho ca^n), ra(`ng: "Ngay ca? ne^`n tho+ cu?a
nu+o+'c Vie^.t Nam xe't tu+` na(m 1945 dde^'n nay, ne^'u pha?i cho.n ra 100
ba`i tho+ hay, to^i e ra(`ng da^~u mo^.t ban tuye^?n cho.n thie^n ta`i ddi
cha(ng nu+~a cu~ng pha?i tho+? va('n than da`i tru+o+'c mo^.t vie^.c la`m
kho^ng chu't de^~" (Nha^n ddo.c "100 ba`i tho+ hay na(m 1993" ba`n the^m
ve^` nghe^` tho+)... xin lu+u y' the^m, o+? dda^y to^i chu+a ba`n sa^u ve^`
ho.c thua^.t, cha(?ng ha.n vie^.c ddi.nh gia' ne^`n Tho+ mo+'i tru+o+'c
1945, vie^.c kha?o sa't ca'c dda(.c ddie^?m cu?a ne^`n tho+ - ne^`n Va(n
ho.c ca'ch ma.ng tu+` 1945 dde^'n nay... ma` chu? ye^'u ta^.p trung chi? ra
me.o mu+.c ca'c thao ta'c "phie^'m lua^.n tuy` tie^.n va` tu+. ma^u thua^~n
vo+'i chi'nh mi`nh" o+? o^ng TMH. Va` to^i kho^ng hie^?u ra(`ng co' bao
gio+` o^ng Ha?o tu+. chie^m nghie^.m la.i mo^.t ca'ch nghie^m tu'c ve^`
nhu+~ng la^.p lua^.n vo^'n tie^`n ha^.u ba^'t nha^'t va` o^ng cha(?ng ba`
chuo^.c dda^`y mi`nh kia kho^ng.
II. Lie^.u co' la` qua' mu+'c khi ke^'t lua^.n TMH "ma^u thua^~n vo+'i cha^n
ly' ma` o^ng vo+` tu+.a va`o la` ban tho+` ti'nh da^n to^.c, ne^`n va(n ho.c
da^n to^.c"?
Tre^n kia to^i dda~ ne^u mo^.t cu+' ve^` vie^.c TMH ddo^'i la^.p Tho+ mo+'i
vo+'i tho+ truye^`n tho^'ng, coi ca? ne^`n tho+ Vie^.t Nam tru+o+'c dda^y
chi? la` "ao tu` nu+o+'c ddo.ng cu?a khuo^n sa'o cu~". Nhu+ng lie^.u co'
the^? bo? qua ti'nh ham vui va` tho'i tuy` tie^.n no'i la^'y ddu+o+.c,
"ddanh dda' va` bo^ng phe`ng", ma` tin va`o su+. tha`nh thu+.c trong la^.p
tru+o+`ng da^n to^.c cu?a TMH ngay ca? khi o^ng vo+` nhie^.t tha`nh tu+.a
va`o uy ti'n nhu+~ng Nguye^~n Tra~i, Nguye^~n Du, Ho^` Xua^n Hu+o+ng... hay
kho^ng ?Trong ba`i trao ddo^?i "Ve^` va^'n dde^` ti'nh da^n to^.c trong tho+
Vie^.t Nam hie^.n nay", vo+'i thao ta'c ca('t xe'n, die^~n di.ch va` quy
chu.p co^' hu+~u, TMH trie^.t dde^? xuye^n ta.c va` na^ng ca^'p va^'n dde^`
ba(`ng lo^'i no'i chu? quan, du+.ng hie^.n tru+o+`ng gia?: "To^i ddo^`
ra(`ng...", "ngu+o+`i ta ti`m ddu? mo.i ca'ch...", "Ho. la`m nhu+
muo^'n...", "Y Trang la`m cho ngu+o+`i ddo.c co' ca?m gia'c ra(`ng ti'nh
da^n to^.c va` ti'nh hie^.n dda.i trong tho+ ha^`u nhu+ chu+a co' duye^n gi`
vo+'i nhau. Ra(`ng ca'i ma` chu'ng ta quen go.i la` ba?n sa('c da^n to^.c
dda~ co^? hu? ro^`i, ca^`n pha?i bie^'t ti`m ra ho^`n tho+ da^n to^.c trong
ca'c tru+o+`ng pha'i, ca'c chu? nghi~a ca'ch ta^n tu+` na(m mu+o+`i na(m
tru+o+'c, mo^.t tra(m na(m tru+o+'c cu?a tho+ Ta^y..." (NHS nha^'n ma.nh).
Vo+'i mo^.t su+. suy die^~n dda(ng sau chu+~ "Ra(`ng..." nhu+ the^', lie^.u
dda~ ddu? go.i la` "ga('p lu+?a bo? tay ngu+o+`i" hay chu+a" ? Tru+o+'c
ca'ch nhi`n co' the^? no'i la` a^'u tri~ va` qua' ta? - kie^?u nhu+ "Ta^'t
ca? nhu+~ng gi` xa^'u xa cu?a tao la` thuo^.c ve^` ma`y - Ta^'t ca? nhu+~ng
gi` to^'t dde.p cu?a ma`y la` thuo^.c ve^` tao" - Y Trang dda~ nha^.n xe't
mo^.t ca'ch ca^?n tro.ng: "DDa~ dde^'n lu'c chu'ng ta kho^ng ne^n qua' dde^`
cao su+. ddo^.c dda'o cu?a ne^`n va(n hoa' da^n to^.c mi`nh" thi` o^ng Ha?o
ba?o ta'c gia? dda~ "ha. mo^.t ca^u xanh ro+`n" va` ro^`i la^.p tu+` ca('t
be'ng ddi chu+~ "qua'", tu+` ddo' ho^`n nhie^n cha^'t va^'n: "Ta.i sao dda~
dde^'n lu'c chu'ng ta kho^ng ne^n dde^` cao va(n hoa' da^n to^.c mi`nh ?
Quan nie^.m na`y cu?a Y Trang tha^.t xu+a la....". o+? dda^y, ne^'u TMH ddu?
xa?o thua^.t gia^'u bie^.t ddu+o+.c chu+~ "qua'" kia ddi thi` ha(?n to^i se~
nha^'t ddi.nh ddu+'ng va`o ha`ng ngu~ "chu'ng ta" cu?a o^ng? Nhu+ng nhu+
the^' cha(?ng ha'o to^i dda~ tie^'p tay cho ke? "vo+` tu+.a va`o ban tho+`
ti'nh da^n to^.c, ne^`n va(n ho.c da^n to^.c" ro^`i co`n gi`! Rie^ng ddoa.n
ke^'t lua^.n: "Ho+n lu'c na`o he^'t.... vie^.c ti`m hie^?u, nghie^n cu+'u,
kha(?ng ddi.nh va` dde^` cao ba?n sa('c va(n hoa' da^n to^.c chi'nh la`
ddie^`u co^'t tu+? cu?a le~ to^`n vong da^n to^.c" vo^'n ddu'ng nhu+ cha^n
ly' thi` to^i hoa`n toa`n nha^'t tri' quan ddie^?m cu`ng o^ng!
Nhu+ng su+. ba^'t ca^.p trong la^.p tru+o+`ng da^n to^.c o+? TMH kho^ng chi?
du+`ng la.i o+? ddo'. Ngay o+? pha^`n mo+? dda^`u, o^ng Ha?o ve~ ddu+o+`ng
ddi.nh hu+o+'ng: "Cu+' theo ca'i dda` to^?ng thua^.t va` bi`nh lua^.n na`y
cu?a Y Trang trong suo^'t ba`i ba'o, thi` qua? ti`nh, ngu+o+`i ta dda~ ddu+a
chie^u ba`i ti'nh da^n to^.c trong tho+ Vie^.t Nam hie^.n nay ra dde^?
die^~u co+.t no', tha^.m chi' ti`m ca'ch ddo^'i la^.p ti'nh da^n to^.c va`
ti'nh hie^.n dda.i va^.y (!); cho dde^'n ddoa.n ke^'t: "Xin thu+a vo+'i
cuo^.c ho^.i tha?o: tho+ muo^'n da^n to^.c hay muo^'n hie^.n dda.i gi` gi`
nu+~a, ddie^`u qua' ddo+n gia?n va` tru+o+'c he^'t, no' pha?i hay" (NHS
nha^'n ma.nh). Va^.y la`, tre^n kia nha` phe^ bi`nh cu?a da^n to^.c vu+`a
dda^.p tan lua^.n ddie^.u cu?a nhu+~ng ngu+o+`i "ti`m ca'ch ddo^'i la^.p
da^n to^.c vo+'i hie^.n dda.i" thi` lie^`n sau ddo' nha` phe^ bi`nh vo^ -
chi'nh - phu? la.i chu? tru+o+ng xoa' nhoa` ranh gio+'i" tho+ muo^'n da^n
to^.c hay muo^'n hie^.n dda.i hay gi` gi` nu+~a" cu~ng ddu+o+.c, mie^~n la`
"no' pha?i hay". Ru't cu.c, tra'i bo'ng Da^n to^.c Vo^ - chi'nh- phu? cu?a
TMH cu+' lu+`ng lu+~ng bay kho^ng ddi.a chi?. Co`n nhu+ ca'i ye^u ca^`u
ddu'ng nhu+ cha^n ly', ra(`ng tho+ "pha?i hay" vo^'n dda~ tro+? tha`nh
ddie^.p khu'c trong nhie^`u ba`i ba'o kha'c cu?a o^ng Ha?o thi` tha^.t
"lu+?ng lo+ con ca' va`ng", ai muo^'n hie^?u the^' na`o cu~ng ddu+o+.c.
Co`n nho+', dde^? bie^.n ho^. cho lua^.n dde^` "ne^`n va(n ho.c cu?a o^ng
cha qua? la` mo^.t ne^`n va(n ho.c dda^`y ti'nh ba?n nga~" (trong ba`i "Co'
tha^.t ne^`n va(n Co^? Vie^.t Nam mang ti'nh phi nga~ ? "- Ngu+o+`i Ha`
No^.i, so^' 42, ra nga`y 26/10/1996; in la.i trong Phe^ bi`nh pha?n phe^
bi`nh Nxb. Va(n nghe^. tha`nh pho^' Ho^` Chi' Minh, 1996; tr. 51-71), qua
ca'c chu+'ng da^~n tu+` La~o - Trang, Kho^?ng - Ma.nh... O^ng Ha?o tra^n
tro.ng nha^.n ddi.nh: "Cu`ng vo+'i trie^'t ho.c Trung Hoa, trie^'t ho.c a^'n
DDo^. dda~ a?nh hu+o+?ng ra^'t lo+'n dde^'n tu+ tu+o+?ng va` nghe^. thua^.t
Vie^.t Nam", nhu+ng dde^'n ba`i tranh lua^.n "Vie^'t Kie^`u, Nguye^~n Du
kho^ng tu+o+?ng tu+o+.ng, hu+ ca^'u ?" (Va(n nghe^. tha`nh pho^' Ho^` Chi'
Minh, so^' 270, ra nga`y 11/12/1996), TMH bo^'ng tro+? gio.ng no'i lie^`u
va` ma.t sa't khinh khi: "Mo^.t so^' nha` nghie^n cu+'u va(n ho.c mang tu+
tu+o+?ng so^ - vanh ba' quye^`n nu+o+'c lo+'n be^n Hoa Ha. dda~ xu'c pha.m
cho Nguye^~n Du chi? la` mo^.t di.ch gia?"; la.i go.i nha` nghie^n cu+'u
va(n ho.c Trung Quo^'c DDo^?ng Va(n Tha`nh la` "DDo^?ng ngoa.i nha^n"; xa^'c
xu+o+.c cho ra(`ng nguo^`n tu+ lie^.u ma` o^ng DDo^?ng du+.a va`o (tu+'c
ba?n Truye^.n Kie^`u do GS.Hoa`ng Da^.t Ca^`u di.ch sang Trung Va(n - Nxb.
Va(n ho.c nha^n da^n, 1959) chi? la` "mo^.t ba?n di.ch ca^?u tha?, so+ sa`i
va` dung tu.c Truye^.n Kie^`u cu?a Nguye^~n Du sang Hoa va(n" - ddie^`u ma`
o^ng Ha?o thu+`a co+ no'i theo to^i, chu+' thu+.c ti`nh ma` ba`n ve^` dde^`
ta`i na`y, o^ng nhu+ chim chi'ch la.c ru+`ng! o+? dda^y to^i cu~ng la.i
chu+a ba`n ve^` su+. ddu'ng - sai cu`ng o^ng ma` chu? ye^'u chi? ra ca'i
thao ta'c,ca'i tha'i ddo^., la^.p tru+o+`ng da^n to^.c cu?a o^ng co' ddu'ng
vo+'i tinh tha^`n kha'ch quan khoa ho.c hay kho^ng ? Hay ca'i lo`ng ye^u
ki'nh Nguye^~n Du, ca'i su+. no'i lie^`u ma` o^ng vo+` tu+.a va`o ddu'ng
nhu+ cha^n ly' la` "ban tho+` ti'nh da^n to^.c, ne^`n va(n ho.c da^n to^.c"
kie^?u na`y la.i cha(?ng hoa' "ye^u nhau thi` la.i ba(`ng mu+o+`i phu.
nhau"!.
Nhu+ dda~ da^~n o+? ddoa.n tre^n, khi muo^'n dde^` cao Tho+ mo+'i, TMH dda~
coi tho+ truye^`n tho^'ng Vie^.t Nam tru+o+'c ddo' chi? la` "ao tu` nu+o+'c
ddo.ng cu?a khuo^n sa'o cu~", nhu+ng dde^? tie^.n cho nhu+~ng la^.p lua^.n
tuy` hu+'ng cu?a "ca'i ly' co' cha^n", o^ng sa(~n sa`ng cao gio.ng lo^.n
tu`ng phe`o no'i ngu+o+.c "Trong li.ch su+? da^n to^.c, ta'c gia? sa'ch
gia'o khoa ca^`n pha?i bie^'t ra(`ng, va(n ho.c Vie^.t Nam pha't trie^?n
ru+.c ro+~ nha^'t la` o+? giai ddoa.n cuo^'i the^' ky? mu+o+`i ta'm dda^`u
the^' ky? thu+' mu+o+`i chi'n, vo+'i nhu+~ng te^n tuo^?i thie^n ta`i ma`
kho^ng mo^.t giai ddoa.n na`o cu?a va(n ho.c sa'nh no^?i, du` la` gio`ng
va(n ho.c hie^.n dda.i hoa' bo+?i phu+o+ng Ta^y. Lie^.u nhu+~ng ta`i na(ng
so^' mo^.t cu?a Tu+. Lu+.c Va(n DDoa`n va` Tho+ Mo+'i co' the^? be'n go't
vo+'i nhu+~ng Nguye^~n Du, Ho^` Xua^n Hu+o+ng, Nguye^~n Gia Thie^`u..."
(thu+? ba`n sau ba tie^'t ho.c va(n - in trong Phe^ bi`nh, pha?n phe^ bi`nh.
Sdddd; tr. 48). o+? ddoa.n tri'ch na`y, co' nhu+~ng y' o^ng hie^?u ddu'ng
nhu+... sa'ch gia'o khoa, nhu+ng khi o^ng thu+? su+'c so sa'nh, die^~n
di.ch, ly' gia?i thi` qua? la` nga^y ngo^ dde^'n tha?m ha.i. Thu+' nha^'t,
xin o^ng nho+' la.i su+. kha(?ng ddi.nh cu?a Hoa`i Thanh ve^` "Mo^.t tho+`i
dda.i trong thi ca", "mo^.t tho+`i dda.i vu+`a cha(~n mu+o+`i na(m" va`
nha^.n ddi.nh:"Su+. ga(.p go+~ phu+o+ng Ta^y la` cuo^.c bie^'n thie^n lo+'n
nha^'t trong li.ch su+? Vie^.t Nam tu+` ma^'y mu+o+i the^' ky?... Ti`nh
chu'ng ta dda~ ddo^?i mo+'i, tho+ cu~ng pha?i ddo^?i mo+'i va^.y" (Thi nha^n
Vie^.t Nam). Thu+' hai, lie^.u co' the^? ddem so ddo ta`i na(ng va(n ho.c -
dda(.c bie^.t ve^` quan nie^.m va` dda(.c ddie^?m tu+ duy vo^'n thuo^.c
nhu+~ng tho+`i dda.i kha'c bie^.t nhau - giu+~a Xua^n Die^.u, Huy Ca^.n,
Che^' Lan Vie^n, Nguye^~n bi'nh, Vu~ Tro.ng Phu.ng, Nam Cao... so vo+'i
Nguye^~n Du, Ho^` Xua^n Hu+o+ng, Nguye^~n Gia Thie^`u... DDie^`u na`y ca`ng
chu+'ng to? ba?n tha^n ca'i go.i la` "ti'nh da^n to^.c, ne^`n va(n ho.c da^n
to^.c" cu~ng chi? la` mo^.t thu+' con ro^'i do nha` phe^ bi`nh TMH tuy`
hu+'ng gia^.t da^y ma` tho^i.Nhu+ng o^ng Ha?o co`n ddu? tinh tho^ng va` ranh
ma~nh cha'n va.n trong ca'ch u+'ng xu+? vo+'i ne^`n tho+ Hie^.n dda.i, Ca'ch
ma.ng va` Da^n to^.c. Khi phe^ pha'n ne^`n tho+ ma^'y chu.c na(m qua, o^ng
toa. ddo^. chung chung va`o loa.i "tho+ ca ho` ve`", "Ngu+o+`i ta dda~
ddo^`ng hoa' tho+ vo+'i ca'c kha^?u hie^.u tuye^n truye^`n" "ne^`n tho+ -
lo^. - thie^n - ham - vui", "ne^`n tho+ hu+o+'ng ngoa.i", "Trong so^' ga^`n
500 ho^.i vie^n Ho^.i Nha` va(n Vie^.t Nam hie^.n nay, pho?ng co' ma^'y
ngu+o+`i dda~ co' phong ca'ch rie^ng? "... khie^'n nhie^`u ngu+o+`i "be'
ca'i nha^`m", trong ddo' kho^ng i't ca'c nha` tho+ ba^y gio+` ma(.c the^m
gia'p co^'t phe^ bi`nh cu+' ye^n tri' lo+'n: "Cha('c Ha?o no' tru+` mi`nh
ra"! Co`n khi o^ng le^n tie^'ng khen ngu+o+.c "mo^.t ca'ch cu. the^? trong
ba`i " Co' mo^.t tho+`i dda.i mo+'i trong thi ca" thi` ha(?n kho^ng dde^'n
no^~i "nhu+~ng vinh du+. qua' lo+'n lao na`y khie^'n nha` tho+ sung su+o+'ng
dde^'n pha't ngo+' nga^?n". Do ddo', ngay ca? vo+'i ngu+o+`i ddu+o+.c TMH
to^n vinh, kho^ng ro~ ho. co' thu+.c lo`ng tha^'y vinh ha.nh hay kho^ng ?
III- DDie^?m cuo^'i cu`ng, to^i thu+? kha?o sa't "hie^.n tu+o+.ng" TMH tu+`
go'c ddo^. tie^'p nha^.n va(n ho.c, tu+` pha'i du+ lua^.n co^ng chu'ng ba.n
ddo.c xem sao.
Trong ba?n tu+o+`ng thua^.t Chuye^.n thu+o+`ng nga`y o+? nha` so^' 4 Ly' Nam
DDe^': Ca'c nha` va(n qua^n ddo^.i trao ddo^?i y' kie^'n ve^` ta'c gia? TMH
" (Nha^n da^n, so^' ra nga`y 11 va` 12 tha'ng 4/1997, in tre^n Va(n nghe^.
qua^n ddo^.i, so^' 4/1997; tr.101-108), Nha` tho+ VT vo^'n no^?i tie^'ng
tho^ng minh, ta`i hoa, hay tho+ va` hay chu+~ dda~ mo+? dda^`u: "Ai no'i gi`
thi` no'i, chu+' to^i tha^'y TMH tha^.t su+. la` mo^.t hie^.n tu+o+.ng phe^
bi`nh... Co' ba`i vie^'t ra^'t hay, nhu+ ba`i ba`n ve^` ba?n nga~ tho+ co^?
ddie^?n...". Chi? da^~n cho dda^`y ddu?, ba`i na`y cu?a o^ng TMH vo^'n mang
tie^u dde^` cha^'t va^'n" Co' tha^.t ne^`n va(n ho.c co^? Vie^.t Nam mang
ti'nh phi nga~ ?" ma` tru+o+'c ddo' o^ng dda~ ta^.p du+o+.t trie^?n khai
trong ba`i ly' su+. "Ly' lua^.n va(n ho.c hay ca?m lua^.n va(n ho.c?" Qua
nhu+~ng ba`i dda~ da^~n pha^`n tre^n, to^i dda~ ho+n mo^.t la^`n chi? ca'ch
o^ng Ha?o hie^?u ve^` "ba?n nga~" va` "phi nga~" trong va(n ho.c co^? mo+`
mi.t dde^'n nhu+ the^' na`o. Ngay kie^'n thu+'c co+ so+? dde^? pha^n bie^.t
cho ddu+o+.c giu+~a va(n ho.c co^? - co^? ddie^?n vo+'i va(n ho.c da^n gian
thi` o^ng dda~ nha^`m to: o^ng ke'o ta^'t ca? tha^`n thoa.i, truye^`n
thuye^'t, co^? ti'ch, ca dao... va`o ddo^'i tu+o+.ng "va(n ho.c co^?" dde^?
tha ho^` ma` truy ti`m, kha(?ng ddi.nh va` tu+. ha`o ve^` ne^`n va(n ho.c
cu?a o^ng cha ta "dda^`y ti'nh ba?n nga~"! DDe^? kho?i da`i do`ng, co' le~
to^i cu+' ne^n da^~n la.i ddoa.n va(n cu~ cu?a to^i: "... The^' ro^`i trong
ne^`n va(n ho.c "dda^`y ba?n nga~" cu?a chu'ng ta la.i go^`m ca? va(n ho.c
da^n gian, va(n ho.c truye^`n mie^.ng, co^? ti'ch, ca dao, go^`m ca? ca^u
chuye^.n "co+n ghen ti`nh tha^`n thoa.i" giu+~a tha^`n Nu'i va` tha^`n
Nu+o+'c, giu+~a So+n Tinh va` Thuy? Tinh bo+?i na`ng co^ng chu'a con vua
Hu`ng" (tr.51-52; 64; 133). Va` ha~y xem ca'ch o^ng TMH bi`nh gia?ng, kha'm
pha' ca'i hay ca'i dde.p va` chie^`u sa^u tu+ duy nghe^. thua^.t cu?a
truye^.n co^? ti'ch Chu+? DDo^`ng Tu+?: "Cuo^.c ti`nh duye^n ky` ngo^. do
su+. ddi ta('m cu?a co^ng chu'a ma` lo`i ra du+o+'i ca't mo^.t ngu+o+`i
dda`n o^ng tra^`n truo^`ng, gia^'u mi`nh, mo^.t con ngu+o+`i kho^ng co`n
bo.c bo+?i ca'i vo? u+o+'c le^. gi` ca?, mo^.t con ngu+o+`i ba?n the^?, ba?n
nga~ thua^`n tuy' nhu+ Chu+? DDo^`ng Tu+? va` na`ng co^ng chu'a lu'c ta('m
kia, ai da'm ba?o phi na~ (NHS nha^'n ma.nh - tr. 62-63). Va^ng, xin tha'ch
ddo^' ca'c nha` va(n, ca'c nha` nghie^n cu+'u co' the^? da'm tranh lua^.n
ddu+o+.c!?" (DDo.c "phe^ bi`nh pha?n phe^ bi`nh ". Va(n nghe^. tha`nh pho^'
Ho^` Chi' Minh, so^' 280, ra nga`y 12/31/1997; tr. 28-29)...Na`y, ca'i o^ng
"Tha^`n Nu'i" va` "Tha^`n Nu+o+'c" kia kho^ng pha?i la` nhu+~ng anh So+n
Tinh va` Thuy? tinh ba(`ng xu+o+ng thi.t "con ngu+o+`i na`y" dda^u - ma`
dda^'y la` su+. bie^?u hie^.n cu?a phu+o+ng thu+'c tu+ duy "nha^n ca'ch hoa'
vu~ tru." trong tha^`n thoa.i, la`m sao co' the^? dda'nh ddo^`ng vo+'i ca'ch
pha^n ti'ch nha^n va^.t to?ng va(n ho.c vie^'t ? La`m sao co' the^? dda'nh
ddo^`ng cha`ng Tru+o+ng Chi, Chu+? DDo^`ng Tu+? trong truye^.n co^? ti'ch
vo+'i nha^n va^.t Quasimodo cu?a V.Hugo (1802-1885)? Tu+.u chung, ddo.c ba`i
vie^'t ra^'t hay cu?a o^ng TMH ba`n ve^` ba?n nga~ tho+ co^? ddie^?n, cu+'
tha^'y vui vui va` di' do?m nhu+ ddo.c truye^.n tie^'u la^m va^.y!.
Va` ha(?n nhie^n, lo^'i va(n phe^ bi`nh "ra^'t qua^.y" cu?a o^ng TMH qua?
co' dda'p u+'ng ddu+o+.c thi. hie^'u cu?a mo^.t bo^. pha^.n co^ng chu'ng
ba.n ddo.c. Tru+o+'c he^'t, no' da`nh cho so^' ngu+o+`i ddo.c i't, hay la`
ddo.c mo+ ma`ng, hie^?u qua loa, dda.i kha'i. Du+.a tre^n khung co^'t ly'
lua^.n cu?a ngu+o+`i kha'c, o^ng Ha?o cu+' ma`n ma`n theo ddo' ma` die^~n
di.ch, va(.n ve.o, ta.o a^m ba?n ba(`ng vo^'n kie^'n thu+'c cu+' cho^'c
cho^.c la.i tha^'y "vu+o+`n Eden", "ddi.a dda`ng" vo+'i "tu+` kinh Ve^.
DDa`", "Thi thie^n trong Kinh Tha'nh", la.i tra tu+` ddie^?n ma` bie^'t
nghi~a dden, nghi~a go^'c nhu+~ng DDa.i Nga~, Tie^?u Nga~ - a'tman ba(`ng
ca? tie^'ng Pali la^~n Sanskri't va` ddu+o+.c tri`nh ba`y ba(`ng lo^'i va(n
lie^n tu+o+?ng te^'u ta'o vo+'i nhu+~ng "nha?y to't", "Nguye^~n DDa(ng Ma.nh
bo^`i tie^'p cho Nguye^~n Tua^n mo^.t ddo`n thu+o+ng me^'n nu+~a", "Nha`
tho+ gio^'ng con o^'c o+? cho^~ ddi dda^u cu~ng pha?i tha ca'i nha` tre^n
lu+ng, luo^n pha?i ti`m vo? cu+'ng tru' a^?n. Nhu+ng con o^'c ho+n nha` tho+
o+? cho^~ no' co`n ta`i ddi ba(`ng lu+o+~i va` tu+` nga`n xu+a dda~ khinh
ba.c nhi`n tro+`i ba(`ng ddi't" (!?) . .. thi` la`m gi` cha(?ng ho+.p vo+'i
le~ pha?i tho^ng thu+o+`ng. DDa~ the^', TMH la.i bie^'t ca'ch "nha?y tha'ch
le^n" ta^'n co^ng va`o nhu+~ng o^ng "mu~ cao a'o da`i" - nhu+~ng o^ng a^'y
du+o+`ng nhu+ chi? co' quye^`n phe^ pha'n ngu+o+`i kha'c ma` cha(?ng ai da'm
phe^ pha'n - ma` cuo^.c nha?y ca'ch a^'y mo+'i "ddanh dda'", "chanh chua",
"chi` chie^'t", "dda'o dde^?", "ddo?ng dda?nh", "ngoa nguo^n", va` "ngoa
ngoa('t" la`m sao!... Tha^.m chi' nha` va(n CL co`n kha(?ng ddi.nh: "Ne^'u
TMH kho^ng dda'o dde^?, kho^ng co' su+'c quye^'n ru~ ngu+o+`i ddo.c nhu+
the^'"! DDu+o+.c dda`, TMH vo+ ddu~ "nha?y tha'ch" vo+'i ta^'t ca? Nha`
gia'o Nha^n da^n, nha` gia'o U+u tu', Gia'o su+, Tie^'n si~, nhu+~ng nha`
tho+ ddoa.t gia?i (ddo^`ng hoa(.c sau trang lu+'a), ke^? ca? vie^.c thoa'
ma. Gia?i thu+o+?ng cu?a Ho^.i Nha` va(n na(m 1993: "Vie^.c dda^?y nhu+~ng
sa?n pha^?m ta^`m thu+o+`ng, tha^.m chi' do+?, tro+? tha`nh hay, dda'nh la.c
hu+o+'ng thi. hie^'u cu?a lo+'p tre?, dda'nh bu`n sang ao nhu+ kie^?u na`y
tha^.t tai ha.i cho tu+o+ng lai tho+, tu+o+ng la.i va(n ho.c" ("Su+. ma^'t
ngu? cu?a lu+?a" hay la` be^.nh lu+?a cu?a tho+ ? ). Va^.y thi`, vie^.c dung
du+o+~ng cho su+. "ngoa ngo^n", "nha?y tha'ch" vo+'i ca? ddo^.i ngu~ tri
thu+'c - nhu+~ng ngu+o+`i kie^'n ta.o su+. nghie^.p gia'o du.c suo^'t ma^'y
chu.c na(m qua va` go'p co^ng xa^y du+.ng nhu+~ng bo^. gia'o tri`nh - sa'ch
gia'o khoa (ke^? ca? Gia?i thu+o+?ng cu?a Ho^.i Nha` va(n) vo^'n co' to^?
chu+'c, co' su+. chi? dda.o tu+` tre^n xuo^'ng du+o+'i ... bo+?i mo^.t TMH -
ngu+o+`i ha`nh nghe^` ba(`ng "nhu+~ng phie^'m lua^.n tuy` tie^.n va` tu+.
ma^u thua^~n vo+'i chi'nh mi`nh, ma^u thua^~n vo+'i cha^n ly' ma` o^ng vu+`a
tu+.a va`o ban tho+` ti'nh da^n to^.c, ne^`n va(n ho.c da^n to^.c", tra'ch
nhie^.m na`y thuo^.c ve^` dda^u? Va` to^i nghi~, hoa(.c la` trong co+ che^'
qua?n ly' va(n nghe^. va` su+. nghie^.p gia'o du.c ca?u chu'ng ta co' va^'n
dde^`, hoa(.c dda~ dde^'n lu'c ca^`n nha^.n thu+'c cho ddu'ng cha^n dung
nha` phe^ bi`nh TMH va` ba?n cha^'t "hie^.n tu+o+.ng" phe^ bi`nh TMH.
Lo+`i ke^'t cho lo+`i ke^'t.
Co`n nho+', nha` tho+ - tie^?u thuye^'t gia "Ly tha^n" TMH "ddanh dda' va`
bo^ng phe`ng", "to^i cu~ng muo^'n la`m tha(`ng pha?i gio' trong phe^ bi`nh"
- ngu+o+`i hu`ng "chi.u cho+i, mo^.t anh cha`ng be'o to^'t vo+'i ra^u ria
nhu+ the^', cha(?ng ca^`n ai be^nh vu+.c, ba?o ve^. (lo+`i CL), trong cuo^.c
tro` chuye^.n dda~ chi'nh thu+'c ddu+o+.c dda(ng dda`n vo+'i dda^`u dde^`"
Nha` tho+ TMH dda~ tra? lo+`i" (Ta.p chi' Cu+?a Vie^.t, so^' tha'ng
10-1994;tr. 3-5 va` in la.i tre^n Ta'c pha^?m cho.n lo.c, so^' 1 - 1995; tr
152 - 157) dda~ cao nga.o tuye^n bo^': "To^i cha^'p nha^.n mo.i su+. thu+?
tha'ch. To^i no'i vo+'i Hu+~u Thi?nh: "Co' ai vie^'t ve^` to^i o^ng cu+' cho
in ddi. In ro^`i to^i tri.. To^i la`m chuye^.n na`y la` to^i kho^ng bo? do+?
chu+`ng dda^u: . Cho dde^'n nga`y 21-11-1996, TMH co`n la^'y la`m mu+`ng: "
Sau nhie^`u ba`i phe^ bi`nh ba^'t ca^.p va` sai so't, cu~ng nhu+ su+.
thie^'u phu+o+ng pha'p lua^.n va` ti'nh he^. tho^'ng cu?a sa'ch gia'o khoa
va(n trung ho.c, la^`n dda^`u tie^n, chu'ng to^i mo+'i ddu+o+.c o^ng
Nguye^~n Hu+~u So+n chi? gia'o" ("Vie^'t Kie^`u, Nguye^~n Du kho^ng tu+o+?ng
tu+o+.ng hu+ ca^'u?" - Ba`i dda~ da^~n). Nhu+ng tha^.t la., dde^'n nga`y
17-3-1997 o+? ba`i vie^'t "Mo^.t kie^`u phe^ bi`nh ca^`n pha?i... phe^ bi`nh
"(Va(n nghe^. - Ho^.i nha` va(n Vie^.t Nam, so^' 13, ra nga`y 29-3-1997) TMH
ba^'t cho+.t thu'c thu? ba`ng hoa`ng: "Chu'ng to^i chi? mong ca'c to+` ba'o
khi ddi.nh in nhu+~ng ba`i "phe^ bi`nh" kie^?u Nguye^~n Hu+~u So+n na`y,
ne^n ca^n nha('c ky~ va` kie^?m tra la.i ddo^'i tu+o+.ng bi. phe^ bi`nh co'
ddu'ng nhu+ ba`i ba'o dda~ ne^u ra hay kho^ng?"
Than o^i! Tho+`i oanh lie^.t nay co`n dda^u?- co`n dda^u nha` phe^ bi`nh
"nha?y tha'ch", ngu+o+`i hu`ng "chi.u cho+i", " anh cha`ng be'o to^'t vo+'i
ra^u ria nhu+ the^'"
Ha` No^.i, tha'ng V-1997
(Va(n nghe^. Thanh hoa', so^' 10-1997 ; Ta.p chi' So^ng Hu+o+ng, so^'
12-1997)
______________________________________________________
Get Your Private, Free Email at http://www.hotmail.com