Ti'nh ca'ch ngu+o+`i Vie^.t (tie^'p)

[Truong Trong Hoang <g3937464@mahidol.ac.th>]

Hi ca'c ba'c Tie^'n, Vu~ va` all,

Tui kho^ng nghie^n cu+'u trie^'t ho.c phu+o+ng -do^ng ra`nh ba(`ng ba'c
Tua^'n. Tui cu~ng kho^ng muo^'n tranh ca~i -do^ng -du'ng hay ta^y -du'ng. Tri'
cu?a tui chi? nho? ba(`ng con kie^'n tho^i (hoa(.c nho? ho+n nu+~a !).

-Du'ng nhu+ ba'c Vu~ no'i tui nhi`n va^'n -de^` du+o+'i khi'a ca.nh tho^'ng
ke^ tho^i. La`m sao no'i -du+o+.c 100% ngu+o+`i Vie^.t Nam co' chung mo^.t
ti'nh ca'ch ! Tui chi? muo^'n bie^'t ti'nh ca'ch na`o co+~ ho+n 50% mo^.t
chu't va` du` co' xa'c -di.nh -du+o+.c -di nu+~a thi` tu+` -do' tui cu~ng
kho^ng da'm generalize quo+ -du~a ca? na('m -da^u. Co`n tui cu~ng hie^?u ti'nh
tu+o+ng -do^'i cu?a su+. va^.t xe't trong kho^ng tho+`i gian bo+?i va^.y tui
-da^u co' da'm -di ti`m ti'nh ca'ch ngu+o+`i vie^.t na(m 2900, chi? quanh
qua^?n co+~ ma^'y na(m nay va` chu? ye^'u o+? Vie^.t Nam tho^i. Co' mo^.t
-die^`u cha('c ta^'t ca? ca'c ba'c cu~ng tha^'y la` ti'nh ca'ch ngu+o+`i
Vie^.t tu+o+ng -do^'i i't thay -do^?i ma` theo to^i gia? thuye^'t la` co'
mo^.t so^' chuye^.n khie^'n no' i't thay -do^?i ma` ma.nh me~ nha^'t la` ca'i
gia'o du.c ngo^n ngu+~, ca'ch u+'ng xu+?, truye^`n tho^'ng. Co`n ta.i sao ca'i
gia'o du.c cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam la.i na(.ng gia'o du.c truye^`n tho^'ng,
mo^.t gia? thuye^'t ho^m nay tui tri`nh ba`y -do' la`:

- Da^n Vie^.t (Kinh, Yu`n) thuo+? xa xu+a pha't trie^?n o+? -do^`ng ba(`ng
la`m no^ng nghie^.p lu'a nu+o+'c ma` la`m no^ng nghie^.p ai co' tinh te^'
mo+'i to^`n ta.i -du+o+.c, rie^'t ro^`i cho.n lo.c ra ti'nh ca'ch. Tui nghi~
ca'i chuye^.n kho^ng chi.u -du+o+.c su+. a'p -da(.t cu?a ngu+o+`i kha'c -da~
co' tu+` tho+`i ra^'t xa xu+a ro^`i. Cu~ng na(`m trong xu hu+o+'ng chung cu?a
ca'c da^n to^.c trong vu`ng, su+. tinh te^' khie^'n con ngu+o+`i ca?m nha^.n
ve^` the^' gio+'i, ve^` con ngu+o+`i ga^`n nhu+ la` mo^.t da~i lie^n tu.c ho+n
la` ro+`i ra.c, tu+ duy subjective ho+n objective, tha^'y ca'i gi` lu.c cu.c
lo`n ho`n la` chi.u ho^?ng -du+o+.c.

- Kho^ng may cho da^n Vie^.t Nam so^'ng o+? mo^.t vi. tri' -di.a ly' cu+?a
ngo~ giu+~a Ba('c vo+'i Nam cu?a Cha^u A' mo^.t pha^`n theo -du+o+`ng bo^. va`
quan tro.ng ho+n theo -du+o+`ng bie^?n ne^n cu+' bi. he^'t da^n na`y muo^'n
chie^'m -de^'n da^n kha'c muo^'n chie^'m (va` chie^'m). Tu+` ca'i ti'nh ca'ch
1 tre^n bo+~i kho^ng chi.u -du+o+.c ngu+o+`i kha'c ne^n co^' ga('ng cho^'ng
la.i, suy nghi~ sa'ng ta.o ra nhie^`u ca'ch cho^'ng la.i va` cho^'ng -du+o+.c.
(Mo^.t ta`i lie^.u pha^n ti'ch ti'ch ca'ch ngu+o+`i Vie^.t cu?a nu+o+'c ngoa`i
no'i ca'i chie^'n tranh du ki'ch chi'nh la` do Tra^`n Hu+ng -Da.o sa'ng ta.o
kho^ng pha?i o^ng Mao Tra.ch -Do^ng). Su+. tinh te^' trong -die^`u kie^.n
chie^'n tranh cho^'ng la.i ke? -di.ch ma.nh ho+n da^~n -de^'n su+. -doa`n
ke^'t va` truye^`n tho^'ng -doa`n ke^'t. Chie^'n tranh vo+'i ke? -di.ch ma.nh
ho+n cu~ng la`m ta(ng da^`n su+. tinh te^'.

Tui kho^ng da'm no'i da^n Vie^.t la` tinh te^' nha^'t the^' gio+'i nhu+ng
cha('c cu~ng la` thu+' ha.ng cao vi` nhie^`u ye^'u to^' tu+. nhie^n, xa~ ho^.i
mang la.i. Theo ca'i gia? thuye^'t na`y ta co' the^? gia?i thi'ch -du+o+.c
nhie^`u thu+' nhu+ Tam gia'o -do^`ng nguye^n, -da.o Cao -da`i, tha^'y ai no'i
-die^`u gi` cu~ng tha^'y chu+a -du? y' (gom go'p la.i mo+'i -du? !).

(A^u cha^u vi` co' tu+ duy Newtonian va` Cartesian, quan nie^.m the^' gio+'i
nhu+ mo^.t da~i ro+`i ra.c ne^n pha't trie^?n hu+o+'ng kha'c (che^' ra nhie^`u
facilities ha^'p da^~n :) )

Tho^i tui chi? ta.m ne^u ra hai y' chi'nh gia?i thi'ch ta.i sao co' chuye^.n
ngo^n ngu+~, truye^`n tho^'ng nhu+ -da~ ne^u.

Co`n chuye^.n ma^u thua^~n cha('c tui no'i chu't i't tho^i. Ma^u thua^~n trong
ti'nh ca'ch ngu+o+`i Vie^.t theo tui nghi~ co' ve? nhu+ la` giu+~a id va`
superego. Ca'i tinh te^', ca'i ti'nh kho' ai chi.u ai na(`m trong
unconsciousness co`n ca'i truye^`n tho^'ng nha^n nghi~a na(`m trong
consciousness. Co' chuye^n gia na`o ve^` psychology xin chi? gia'o.

Ta^'t ca? ca'c ba'c ne^'u tha^'y ba?n tha^n co' nhu+~ng ti'nh ma` tui ke^?
thi` xin cho bie^'t, kho^ng co' cu~ng cho bie^'t. Tui se~ count da^`n da^`n.
Ca'm o+n ta^'t ca? ca'c ba'c. Chuye^.n trie^'t ho.c va` logic tui do+~ la('m
ne^n kho^ng da'm ba`n.

Hoa`ng